Nhà giáo tâm huyết của những nghệ nhân

Họa sỹ Chu Mạnh Chấn với tác phẩm nghệ thuật của mình

Không ồn ào phô trương, ít nói về bản thân mình, nhưng mỗi khi nhắc đến tranh sơn mài, hoạ sỹ, thầy giáo, nghệ nhân Chu Mạnh Chấn (Quang Trung, Hà Đông, Hà Nội) lại vô cùng hào hứng, không giấu được niềm tự hào khi nói về nghệ thuật và những tác phẩm sơn mài. Hoạ sỹ Chu Mạnh Chấn hồi tưởng lại thời trẻ, ông theo học ban sơn ta ở trường mỹ nghệ cũ, nay là trường Đại học Mỹ thuật Công nghiệp. Lúc đầu, ông học nghề vì mong muốn nối nghề sơn mài của cha, ông, nhưng vì niềm say mê với nghề, ông tiếp tục theo học hội hoạ. Do vậy, ngoài những kỹ thuật làm sơm mài như những người thợ khác, ông còn am hiểu về hội hoạ, có thể tự vẽ và sáng tác bố cục theo ý muốn của mình. Hoạ sỹ Chu Mạnh Chấn được các chuyên gia trong nghề đánh giá hàng đầu về kỹ thuật sơn mài. Ông có nhiều tác phẩm sơn mài trên giấy phục vụ công tác chính trị, cống hiến cho mặt trận dân tộc giải phóng thời bấy giờ.

Càng đam mê, càng tìm hiểu, ông Chu Mạnh Chấn càng khám phá ra những bí quyết của nghề tranh sơn mài. Kỹ thuật pha sơn cũng cầu kỳ không kém, đánh sơn trong thời gian bao nhiêu ngày, phải pha bao nhiêu lạng dựa, pha bao nhiêu dầu để thành màu sơn cánh dán, rồi bao nhiêu màu, bao nhiêu thời gian để thành sơn con rồng, bao nhiêu thì trở thành sơn sen. Mà theo như ông chia sẻ, những bí quyết đó là những bí truyền mà những nghệ nhân ngày xưa họ tâm niệm chỉ nhất nhất truyền lại cho con, cho cháu của họ chứ không truyền cho người ngoài. Khi học được những bí quyết này, thầy giáo Chu Mạnh Chấn với mong muốn mở rộng cái cũ, đào tạo những thợ tài giỏi cho đất nước để phục vụ cho kinh tế lúc bấy giờ. Ngày cả ở thời điểm hiện tại, sự tâm huyết của người thầy giáo năm ấy vẫn chưa bao giờ nguôi ngoai. Thầy vẫn mong muốn có thể truyền lại ngọn lửa nghề, những học thuật tinh tế mà mình có được cho thật nhiều thế hệ sau.

Thực tế, ông không chỉ nổi tiếng là một hoạ sỹ tài ba, am hiểu dòng tranh sơn mài, mà bằng tài năng của mình, ông còn mang cảm hứng hội hoạ của mình truyền lại cho rất nhiều nghệ nhân. Ông Chu Mạnh Chấn chia sẻ, để trở thành một người thợ giỏi, quan trọng nhất là phải có tình yêu với nghề, đó như phần “hồn” của mình trong từng sản phẩm. Sau đó mới kể đến sự tỷ mỉ, khéo léo, sự kiên trì trong rèn luyện tay nghề qua nhiều năm tháng. Từ đó, những học trò của thầy Chu Mạnh Chấn không chỉ giới hạn ở nghề sơn mài, mà ở tất cả các lĩnh vực thủ công mỹ nghệ ở các làng nghề Việt Nam bao gồm mây tre đan, thêu ren, chạm bạc… Mỗi khi nhắc đến những người học trò của mình ở khắp các làng nghề Bắc Bộ, như nghệ nhân thêu tay Nguyễn Quốc Sự, nghệ nhân đan mây tre Nguyễn Thị Thu…đã áp dụng những kiến thức hội hoạ, sáng tạo chúng và làm giàu từ đó, thầy Chu Mạnh Chấn lại không giấu được niềm tự hào.

Do có tay nghề rất điêu luyện và có thể sử dụng thành thạo mọi kỹ thuật truyền thống, nên mỗi tác phẩm của nghệ nhân Chu Mạnh Chấn đều diễn tả được sự sống động, chiều sâu của đề tài mà ông khai thác. Sau khi được phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú năm 2016, ông vẫn thực hiện nhiều tác phẩm sơn mài tiêu biểu như: Quân giải phóng hành quân, tranh Bác Hồ làm việc, tranh Đại tướng bên hồ thủy điện, tranh chiến thắng Bạch Đằng… Những tác phẩm này hiện được lưu giữ, trưng bày tại tư gia của nghệ nhân.

Nay, dù tuổi đã cao, sức khỏe có hạn nhưng hoạ sỹ, thầy giáo Chu Mạnh Chấn vẫn say sưa với nghề. Người hoạ sỹ, nhà giáo, nghệ nhân nhân dân Chu Mạnh Chấn vẫn kiên định lý tưởng thời trẻ, tiếp tục bảo tồn, phát triển những giá trị văn hoá truyền thống của dân tộc, khuyến khích con cháu tiếp tục theo nghề và truyền dạy lại nghề cho thế hệ tương lai.