Tin Khu Vực 
Cảnh báo từ Gazprom và thực trạng dự trữ khí đốt
Theo tờ RT của Nga ngày 9/9, khi mùa đông đang đến gần, an ninh năng lượng một lần nữa trở thành chủ đề nóng tại châu Âu. Giám đốc điều hành Gazprom, ông Aleksey Miller, đã lên tiếng cảnh báo rằng, Liên minh châu Âu (EU) có thể đối diện tình trạng thiếu hụt khí đốt nghiêm trọng nếu thời tiết lạnh giá kéo dài trong những tháng tới.
Dẫn nguồn số liệu từ Gas Infrastructure Europe (GIE), Gazprom cho biết, tính đến cuối tháng 8, lượng khí đốt được bơm bổ sung vào các kho dự trữ ngầm của châu Âu mới chỉ đạt khoảng hai phần ba so với lượng đã rút ra trong mùa đông năm ngoái. Sau 5 tháng nạp thêm, mức thiếu hụt vẫn ở mức 18,9 tỷ m3, con số cao thứ hai trong lịch sử tại cùng thời điểm. Thực tế này phản ánh sự chậm trễ trong quá trình tái nạp kho dự trữ, khiến nhiều chuyên gia lo ngại về nguy cơ mất cân đối cung - cầu trong mùa đông.
Giám đốc điều hành Gazprom, ông Aleksey Miller. Ảnh: Sputnik
Gazprom vốn từng giữ vai trò là nhà cung cấp khí đốt chủ lực cho EU. Trước năm 2021, khí đốt Nga chiếm khoảng 40% tổng lượng nhập khẩu của khối, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì ổn định sản xuất công nghiệp và cung ứng cho đời sống sinh hoạt. Tuy nhiên, cục diện thay đổi đáng kể trong 3 năm qua khi Nga giảm mạnh xuất khẩu sang châu Âu.
Theo ông Miller, tình hình hiện tại đang diễn biến xấu đi theo chiều hướng mà Gazprom đã dự báo từ trước. “Chúng ta đang chứng kiến tình hình ngày càng tồi tệ. Đây là điều chúng tôi đã cảnh báo. Nếu xảy ra một mùa đông lạnh bình thường, điều này sẽ trở thành vấn đề thực sự”, ông nhấn mạnh trong cuộc trả lời phỏng vấn với hãng tin TASS của Nga.
Một trong những lo ngại chính mà Gazprom đưa ra là EU chưa thực sự nắm bắt đầy đủ quy mô thách thức trong việc tái nạp khí đốt ngầm trước mùa đông. Thời gian còn lại không nhiều, trong khi mức độ phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu vẫn rất cao.
Thống kê cho thấy, gần 90% nhu cầu khí đốt của EU đến từ nhập khẩu. Dù đã triển khai nhiều biện pháp đa dạng hóa nguồn cung, trong đó có việc nhập khẩu khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) từ Mỹ, Qatar hay Na Uy, nhưng Nga vẫn giữ vai trò đáng kể trong tổng lượng khí đốt nhập khẩu. Điều này cho thấy mối quan hệ năng lượng giữa hai bên chưa thể cắt đứt hoàn toàn, bất chấp các nỗ lực chính trị.
Với mức dự trữ hiện tại, châu Âu sẽ phải đối mặt với áp lực lớn nếu mùa đông tới khắc nghiệt hơn dự báo. Trong bối cảnh người dân, doanh nghiệp và chính phủ đều phụ thuộc vào sự ổn định của nguồn cung năng lượng, những cảnh báo từ Gazprom đã thu hút sự quan tâm rộng rãi. Tuy nhiên, các quan điểm từ phía châu Âu lại cho thấy sự lựa chọn rõ ràng: Giảm dần sự lệ thuộc vào năng lượng Nga, đồng thời đẩy nhanh quá trình chuyển đổi sang các nguồn năng lượng bền vững.
Chiến lược REPowerEU và những thách thức nội khối
Để giải quyết tận gốc vấn đề phụ thuộc, EU đã khởi động kế hoạch REPowerEU. Đây là chiến lược được Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen công bố với mục tiêu loại bỏ hoàn toàn dầu mỏ và khí đốt của Nga vào năm 2027. Song song với đó, khối đặt trọng tâm vào thúc đẩy năng lượng tái tạo, nâng cao hiệu quả sử dụng năng lượng và tăng cường các dự án hạ tầng nhằm đảm bảo an ninh dài hạn.
Tuy nhiên, quá trình thực thi lại gặp nhiều trở ngại. Một số quốc gia thành viên, đặc biệt là Hungary và Slovakia, đã phản đối kế hoạch này vì lý do phụ thuộc nặng nề vào khí đốt nhập khẩu từ Nga qua hệ thống đường ống.
Sự khác biệt trong lợi ích quốc gia phản ánh bức tranh đa chiều về an ninh năng lượng của châu Âu. Một số nước có hạ tầng nhập khẩu LNG phát triển, khả năng tiếp cận các nguồn thay thế phong phú, trong khi những quốc gia phụ thuộc trực tiếp vào đường ống Nga gặp khó khăn hơn trong việc xoay trục. Điều này khiến tiến trình giảm phụ thuộc diễn ra không đồng đều, gây áp lực lên tiến độ chung của toàn khối.
Từ góc độ kinh tế, tình trạng thắt chặt nguồn cung đã khiến giá năng lượng ở châu Âu tăng mạnh trong 3 năm qua, tác động trực tiếp đến chi phí sinh hoạt của người dân và năng lực cạnh tranh của các ngành công nghiệp. Moscow nhiều lần chỉ trích các biện pháp trừng phạt của EU, cho rằng chúng “tự chuốc lấy thất bại”, khiến giá cả leo thang và làm suy yếu tăng trưởng.
Về phía EU, các nhà hoạch định chính sách khẳng định, chuyển đổi năng lượng là cần thiết không chỉ vì mục tiêu chính trị, mà còn để đảm bảo sự bền vững trong dài hạn. Việc mở rộng nhập khẩu LNG từ Mỹ và các đối tác toàn cầu được coi là bước đệm, nhưng chưa đủ để thay thế hoàn toàn khí đốt Nga trong ngắn hạn. Bên cạnh đó, các dự án đầu tư vào năng lượng gió, mặt trời và hạ tầng lưu trữ năng lượng được thúc đẩy mạnh mẽ hơn, như một phần của nỗ lực giảm thiểu rủi ro trong tương lai.
Dẫu vậy, bài toán cân bằng giữa nhu cầu trước mắt và mục tiêu dài hạn vẫn là thách thức lớn. Châu Âu cần đảm bảo an ninh năng lượng ngay trong mùa đông tới, đồng thời phải duy trì tốc độ triển khai các dự án năng lượng sạch. Quá trình này đòi hỏi sự đồng thuận nội khối, khả năng huy động nguồn vốn lớn, cũng như chính sách hỗ trợ phù hợp cho cả doanh nghiệp và người dân.
Khi mùa đông đang đến gần, câu hỏi đặt ra không chỉ là liệu EU có đủ dự trữ để vượt qua giai đoạn khắc nghiệt, mà còn là liệu chiến lược REPowerEU có thể thực sự biến tầm nhìn tự chủ năng lượng thành hiện thực. Trong bối cảnh thị trường toàn cầu biến động, cùng những cảnh báo từ Gazprom, châu Âu buộc phải vừa ứng phó ngắn hạn, vừa duy trì kiên định với mục tiêu dài hạn, nếu muốn đảm bảo an ninh năng lượng bền vững cho tương lai.
