Nghị quyết 70: Nền tảng pháp lý thực hiện chiến lược bảo đảm an ninh năng lượng

Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW ngày 20/8/2025 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Đây là văn kiện quan trọng, định hướng chiến lược phát triển ngành năng lượng trong bối cảnh đất nước bước vào giai đoạn tăng trưởng mới với nhiều cơ hội và thách thức. Để hiểu rõ hơn, phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với TS. Trần Minh Chính, Trường Đại học Công nghiệp TP. Hồ Chí Minh (Bộ Công Thương).

Bước đi chiến lược cho an ninh năng lượng

- Bộ Chính trị vừa ban hành Nghị quyết 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Xin ông cho biết, việc ban hành Nghị quyết ở thời điểm này có ý nghĩa như thế nào?

TS. Trần Minh Chính: Việc Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết 70 về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến 2045 có ý nghĩa rất quan trọng trong bối cảnh hiện nay. Trước hết, đây là bước đi thể hiện sự chủ động, quyết đoán của Đảng trong việc định hình một chiến lược tổng thể nhằm bảo đảm an ninh năng lượng.

Những năm gần đây, Việt Nam chứng kiến nhu cầu năng lượng tăng nhanh đi cùng quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa, trong khi nguồn cung lại gặp nhiều sức ép như than, dầu khí dần suy giảm; điện gió, điện mặt trời phát triển nhanh nhưng chưa ổn định... Bối cảnh thế giới cũng đầy biến động, giá nhiên liệu leo thang, cạnh tranh chiến lược và xung đột địa chính trị khiến an ninh năng lượng trở thành thách thức xuyên biên giới.

Chính vì vậy, việc ban hành Nghị quyết 70 kịp thời tạo nền tảng pháp lý, chính trị quan trọng để các bộ, ngành, doanh nghiệp định hướng hành động, đồng thời khẳng định quyết tâm của Việt Nam trong việc vừa đáp ứng nhu cầu phát triển, vừa bảo đảm mục tiêu chuyển đổi xanh, thực hiện cam kết giảm phát thải ròng. Nói cách khác, nghị quyết này không chỉ là giải pháp cho hiện tại mà còn là “kim chỉ nam” dài hạn giúp Việt Nam chủ động ứng phó, tiến tới một hệ thống năng lượng độc lập, bền vững, hiện đại.

- Theo ông, để cụ thể hóa mục tiêu đến năm 2030 đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia vững chắc, với nguồn cung đầy đủ, ổn định, chất lượng cao theo tinh thần Nghị quyết 70, vấn đề cấp bách hiện nay cần triển khai những giải pháp gì?

TS. Trần Minh Chính: Để cụ thể hóa mục tiêu đến năm 2030 bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia vững chắc như Nghị quyết 70 đề ra, theo tôi, có một số giải pháp cấp bách cần được triển khai ngay.

Trước hết, phải nhanh chóng hoàn thiện thể chế, chính sách, tạo hành lang pháp lý minh bạch, ổn định để thu hút vốn đầu tư trong và ngoài nước cho phát triển năng lượng.

Thứ hai, cần ưu tiên cân đối nguồn cung, vừa khai thác hợp lý, tiết kiệm các nguồn truyền thống như than, dầu khí, khí tự nhiên; vừa thúc đẩy mạnh mẽ năng lượng tái tạo, khí LNG, từng bước hình thành thị trường điện cạnh tranh, gắn với nâng cao hiệu quả quản lý vận hành hệ thống truyền tải.

Thứ ba, phải chú trọng công nghệ, từ khâu khai thác, lưu trữ đến sử dụng năng lượng nhằm giảm tổn thất, tăng hiệu quả và bảo đảm chất lượng cung ứng. Đồng thời, nâng cao năng lực dự báo, ứng phó rủi ro thiên tai, biến động thị trường quốc tế.

Ngoài ra, phát triển đồng bộ hạ tầng, tăng cường kết nối khu vực, nâng cao hợp tác quốc tế và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cũng là những mắt xích không thể thiếu. Nếu các giải pháp này được triển khai quyết liệt, đồng bộ, Việt Nam sẽ tạo dựng được một nền tảng an ninh năng lượng vững chắc, đủ sức đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững trong giai đoạn tới.

Khoa học, công nghệ biến thách thức thành cơ hội

- Nghị quyết 70 đặt khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo ở vị trí trung tâm để bảo đảm an ninh năng lượng. Ông đánh giá thế nào về tầm quan trọng và triển vọng ứng dụng công nghệ trong ngành năng lượng hiện nay?

TS. Trần Minh Chính: Khoa học, công nghệ chính là động lực của an ninh năng lượng trong thế kỷ 21. Nếu như trước đây, bảo đảm an ninh năng lượng chủ yếu dựa vào việc tăng công suất nguồn, mở rộng khai thác tài nguyên, thì nay, trong bối cảnh biến đổi khí hậu, công nghệ trở thành yếu tố then chốt giúp vừa tăng cung ứng vừa giảm phát thải. Các nước phát triển đang đi đầu với lưới điện thông minh, công nghệ số hóa quản lý phụ tải, trí tuệ nhân tạo trong dự báo nhu cầu, giải pháp lưu trữ năng lượng bằng pin lithium và hydro xanh.

Việt Nam hoàn toàn có thể đi tắt, đón đầu nhờ hội nhập công nghệ. Thực tế, một số tập đoàn trong nước đã bắt đầu đầu tư vào công nghệ điện gió ngoài khơi công suất lớn, hay thử nghiệm lưu trữ pin để điều tiết phụ tải. Ngoài ra, cơ hội hợp tác quốc tế trong lĩnh vực công nghệ sạch đang mở ra rất rộng.

Ứng dụng công nghệ trong ngành năng lượng Việt Nam rất triển vọng. Vấn đề còn lại là cần có cơ chế khuyến khích để doanh nghiệp mạnh dạn đầu tư, đồng thời kết nối viện, trường với sản xuất. Đặc biệt, Nhà nước nên xem đổi mới công nghệ không chỉ là nhiệm vụ nghiên cứu khoa học, mà phải là trụ cột chính sách, có quỹ hỗ trợ, có cơ chế thử nghiệm để công nghệ mới sớm được ứng dụng vào thực tiễn. Khi đó, an ninh năng lượng không chỉ được bảo đảm bằng số lượng nguồn điện, mà còn bằng sự linh hoạt, thông minh và bền vững của cả hệ thống.

Xin cảm ơn ông!

Nghị quyết 70-NQ/TW nêu rõ, ứng dụng khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số để thúc đẩy phát triển nhanh và bền vững ngành năng lượng; từng bước làm chủ công nghệ hiện đại, công nghệ năng lượng nguyên tử, tiến tới tự chủ sản xuất được phần lớn các thiết bị năng lượng phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu cả về công nghệ và thiết bị.