Bộ Công Thương họp quyết liệt chỉ đạo đẩy nhanh triển khai giá điện 2 thành phần

Cùng tham dự còn có lãnh đạo các đơn vị chức năng trực thuộc Bộ Công Thương, đơn vị tư vấn, lãnh đạo Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) và các Tổng công ty Điện lực về giá điện 2 thành phần.

Phát biểu tại buổi làm việc, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, ngày 28/8/2025 vừa qua, thay mặt Bộ Chính trị, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký ban hành Nghị quyết số 70-NQ/TW về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nghị quyết chỉ ra nhiều chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp quan trọng, giao cho Chính phủ, Bộ Công Thương cùng các bộ, ngành liên quan phải khẩn trương triển khai, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030 và tầm nhìn đến 2045, trong đó có nhiều nội dung liên quan giá điện. Từ Nghị quyết 70, Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Công Thương dự thảo Nghị quyết của Chính phủ để triển khai và phải trình trước ngày 20/9.

Ngay sau khi Nghị quyết 70 công bố tối 2/9, sáng 3/9, Bộ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Hồng Diên đã nhanh chóng, khẩn trương chỉ đạo Thứ trưởng Nguyễn Hoàng Long cùng các đơn vị chức năng tổ chức hội nghị để quán triệt triển khai nghị quyết vào chiều 3/9 với sự tham gia của các tập đoàn năng lượng. Một trong những nội dung quan trọng được nhấn mạnh tại hội nghị triển khai Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị do Bộ Công Thương tổ chức là tiếp tục đẩy nhanh tiến độ triển khai thực hiện chủ trương áp dụng giá điện 2 thành phần đã được quy định trong Điều 50 Luật Điện lực (sửa đổi) năm 2024 và nghị định số 146/2025/NĐ-CP của Chính phủ. Hiện nay, Vụ Dầu khí và Than đang được giao nhiệm vụ chủ trì, phối hợp với Cục Điện lực dự kiến trong hai ngày tới sẽ lấy ý kiến các đơn vị liên quan và dự kiến trình Chính phủ dự thảo trước ngày 18/9.

Theo báo cáo của Cục Điện lực, giá điện 2 thành phần là cơ cấu giá phải trả cho công suất đăng ký sử dụng và điện năng thực tế sử dụng. Đây là điểm khác biệt so với cơ chế giá hiện nay là giá bán theo một thành phần điện năng tiêu dùng, tức là tính theo lượng điện năng thực tế sử dụng. Việc áp dụng cách tính giá điện theo bậc thang như hiện nay mới chỉ phản ánh lượng điện năng tiêu thụ là chính và chưa đúng bản chất của giá bán điện cho từng đối tượng.  

Nhằm thực hiện Luật Điện lực cũng như các Nghị quyết của Trung ương về chiến lược đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, trong đó có việc hoàn thiện khung khổ pháp lý cho thị trường điện theo hướng công khai minh bạch, lành mạnh, bình đẳng vì lợi ích của quốc gia, dân tộc, Bộ Công Thương tổ chức cuộc họp nhằm đánh giá quá trình triển khai cơ chế giá điện 2 thành phần.

Tại buổi làm việc, ông Nguyễn Anh Tuấn, Tổng Giám đốc EVN đã báo cáo, trình bày về việc triển khai áp dụng cơ chế giá bán lẻ điện 2 thành phần, trong đó tóm lược về quá trình nghiên cứu, xây dựng cơ chế giá bán lẻ điện 2 thành phần, đề xuất điều kiện và lộ trình áp dụng, trong đó có phương pháp tính, đối tượng khách hàng đủ điều kiện kỹ thuật để áp dụng. EVN đề xuất trước mắt chỉ xem xét đối tượng áp dụng là khách hàng sản xuất lớn, có sản lượng tiêu thụ điện từ 200.000 kWh/tháng trở lên đấu nối cấp điện áp từ 22 kV trở lên (là tệp khách hàng được áp dụng cơ chế mua bán điện trực tiếp - DPPA theo quy định), chưa áp dụng đối với khách hàng sinh hoạt do phải đầu tư thay thế toàn bộ hệ thống công tơ đo đếm.

Việc nghiên cứu, chuyển đổi cơ chế giá bán lẻ điện từ giá bán lẻ điện 1 thành phần (theo điện năng sử dụng) sang giá bán lẻ điện 2 thành phần (theo giá công suất và giá điện năng) ở giai đoạn hiện nay là cần thiết, phù hợp để thu đúng, thu đủ chi phí của ngành điện bỏ ra để cung cấp điện cho khách hàng sử dụng điện (bao gồm chi phí sử dụng hạ tầng ngành điện (nguồn, lưới điện) và chi phí điện năng).  Điều này tạo ra sự minh bạch, công bằng giữa các khách hàng sử dụng điện, phản ánh đúng bản chất việc sử dụng điện của khách hàng trong hệ thống điện. Tuy nhiên, đây là phương pháp chưa từng được áp dụng ở Việt Nam, sẽ làm thay đổi căn bản ngành điện và giá bán điện, nên cần thời gian nghiên cứu, xây dựng và đánh giá tác động cụ thể, kỹ lưỡng.

Tại cuộc họp, lãnh đạo các đơn vị thuộc Bộ, đơn vị tư vấn và các Tổng Công ty Điện lực đã báo cáo, góp ý thêm về các nội dung liên quan đến cơ sở pháp lý; đối tượng triển khai; công tác phối hợp đẩy mạnh truyền thông về giá điện 2 thành phần tới các khách hàng sử dụng điện để các khách hàng có nhận thức và thông tin đầy đủ về cơ chế, để khách hàng hiểu và quản lý, điều chỉnh được hành vi sử dụng điện phù hợp khi áp dụng giá bán lẻ điện 2 thành phần trong thực tế.

Sau khi nghe báo cáo và ý kiến của các đơn vị liên quan, kết luận cuộc họp, Bộ trưởng Bộ Công Thương cho biết, các ý kiến tại cuộc họp hôm nay đều thống nhất việc cần thiết cần sớm thực hiện cơ chế giá điện 2 thành phần (giá công suất và giá điện năng) theo quy định của Luật Điện lực.Trước mắt áp dụng cho nhóm khách hàng có sản lượng sử dụng điện lớn, bắt đầu từ 1/1/2026.

Bộ trưởng cũng ghi nhận Tập đoàn EVN và các đơn vị thuộc Bộ đã nghiêm túc triển khai chỉ đạo của Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công Thương trong việc xây dựng đề án cơ chế giá điện 2 thành phần cũng như công tác chuẩn bị các điều kiện cần thiết để triển khai.

Để triển khai áp dụng sớm cơ chế giá điện 2 thành phần một cách hiệu quả, đáp ứng yêu cầu mới. Bộ trưởng chỉ đạo các Cục Điện lực, EVN và các Tổng công ty Điện lực triển khai 5 nhiệm vụ trọng tâm trong thời gian tới.

Thứ nhất, Cục Điện lực chủ trì phối hợp với EVN và các đơn vị liên quan rà soát hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần một cách khoa học, khả thi, có học hỏi kinh nghiệm của thế giới trình lãnh đạo Bộ và cơ quan có thẩm quyền trước 15/10/2025; đi kèm đó phải có đánh giá báo cáo tác động của đề án, cung cấp thông tin đầy đủ, báo cáo Chính phủ.

Thứ hai, Cục Điện lực chủ trì với các đơn vị liên quan và EVN rà soát, tính toán, đề xuất sửa đổi Quyết định số 14/2025/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về cơ cấu biểu giá bán lẻ điện dựa trên các căn cứ pháp lý hiện hành và quá trình triển khai trong thực tiễn.

Đồng thời, phải khẩn trương xây dựng Thông tư sửa đổi Thông tư 16 để quy định cách thức xây dựng khung giá. Việc này phải làm song song với lộ trình xây dựng khung giá cho cơ chế giá điện hai thành phần. Trong đó, EVN phải giữ vai trò chủ công, đề xuất phương pháp xây dựng khung giá, bảo đảm nguyên tắc tính đúng, tính đủ, tính hết chi phí trong quá trình sản xuất, kinh doanh điện, bao gồm cả chi phí truyền tải.

Thứ ba, tiếp tục tham mưu cho Chính phủ (hoặc Bộ trưởng) quyết định nhóm đối tượng áp dụng cơ chế giá điện 2 thành phần. EVN cần thuê tư vấn, xây dựng phần mềm vận hành minh bạch thông suốt, hoàn thành trước 20/10/2025 nhưng phải bám sát Luật Điện lực, Nghị quyết 70, Nghị định sắp tới của Chính phủ thực hiện Nghị quyết 70 của Bộ Chính trị. Trước mắt, cơ chế này áp dụng cho khách hàng sử dụng điện lớn, không loại trừ trường hợp nào. Từ nay đến 31/12, sẽ chạy song song hai hóa đơn, một theo cơ chế hiện nay để thanh toán thực tế, một theo cơ chế hai thành phần để khách hàng tham khảo và tự điều chỉnh.

Thứ tư, EVN phải chủ động thuê tư vấn, xây dựng phần mềm quản lý để việc vận hành minh bạch, thông suốt. Tất cả các việc này phải hoàn thành trước ngày 20/10.

Cuối cùng, song song với việc hoàn thiện Đề án giá điện 2 thành phần; từ 15/9, cần xây dựng kế hoạch truyền thông đầy đủ, trong đó cung cấp thông tin cốt lõi như: Luật Điện lực, Nghị quyết 70, dự thảo Nghị quyết của Chính phủ, so sánh giá điện trong khu vực và quốc tế. Giai đoạn đầu áp dụng cho khách hàng lớn, không ai thuộc diện chính sách. Về sau, khi triển khai rộng, giá điện theo giờ cao điểm, thấp điểm sẽ bảo đảm công bằng hơn.

“Chúng ta không còn thời gian chần chừ. Đây là ý chí, nguyện vọng của toàn ngành. Khi đã có cơ sở chính trị, pháp lý đầy đủ, thì việc còn lại là hành động quyết liệt” – Bộ trưởng nhấn mạnh.

Bộ Công Thương cũng mong muốn các cơ quan thông tấn, báo chí tiếp tục tích cực phối hợp với Bộ Công Thương trong việc tuyên truyền các thông tin liên quan đến việc áp dụng cơ chế giá bán lẻ điện 2 thành phần, để nâng cao nhận thức của khách hàng về sự cần thiết áp dụng giá bán lẻ điện 2 thành phần, đồng thời giúp khách hàng quản lý và điều chỉnh hành vi sử dụng điện phù hợp khi áp dụng thực tế cơ chế giá điện mới.

Thông tin thêm về lợi ích của giá điện 2 thành phần:

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, hầu hết các nước trong khu vực và trên thế giới đều áp dụng giá điện hai thành phần. Việc áp dụng thêm thành phần giá công suất sẽ khuyến khích khách hàng sử dụng điện hiệu quả, góp phần nâng cao hệ số phụ tải điện và tiết kiệm được tiền điện, đồng thời giúp giảm việc đầu tư công suất nguồn và mở rộng lưới điện (giảm chi phí tránh được) đáp ứng nhu cầu điện cho khách hàng và thu hồi được chi phí đầu tư đối với khách hàng đăng ký công suất lớn nhưng sử dụng ít hơn so với mức công suất đã đăng ký.

Theo chuyên gia năng lượng, TS Nguyễn Huy Hoạch (Viện Năng lượng Việt Nam), giá điện 2 thành phần là bước đột phá về chính sách giá điện, được nhiều nước trên thế giới áp dụng và phần lớn áp cho khách hàng sử dụng điện lớn với mục đích sản xuất kinh doanh. Đặc biệt, giá điện 2 thành phần sẽ đem lại sự công bằng cho người dùng điện với mục đích sản xuất, kinh doanh.

Chuyên gia năng lượng Ngô Đức Lâm, nguyên Phó viện trưởng Viện Năng lượng cho rằng, Luật Điện lực sửa đổi có hiệu lực, Nghị định 55 và mới đây là Nghị định 70 của Bộ Chính trị, các chính sách, cơ chế về giá điện cần phải thay đổi theo hướng tiệm cận thị trường. Nếu không có cơ chế giá điện 2 thành phần, việc tính giá bán điện áp theo cơ chế mua bán trực tiếp cũng khó khăn và khó triển khai thành công. Cần sớm triển khai để tiến tới xây dựng thị trường mua bán điện cạnh tranh đúng nghĩa.