Người làm báo: Từ "nhập môn" đến "nhập vai"

Chỉ đơn giản vậy! Cũng từ câu nói đó, tôi không còn cảm thấy khó khăn khi bước vào nghề…

Từ bài báo đầu tiên

Viết cái gì? Viết như thế nào? Đó là câu hỏi đã không ít lần tôi đặt ra khi bắt đầu đi theo với "nghiệp báo", cũng như khi đã quen nghề, thạo việc. Tôi còn nhớ mãi, lần đầu tiên đi cơ sở để khai thác thông tin viết bài về một "dị nhân" mê đồ cổ tại Cao Bá Quát (TP. Huế). Ông Hồ Tấn Phan (đã mất) có hơn 30 năm nghiên cứu, sưu tầm hàng nghìn cổ vật về văn hóa, lịch sử tại Thừa Thiên Huế, đặc biệt, có những cổ vật nằm sâu dưới đáy sông Hương. Trong bộ sưu tập đồ sộ của ông, bên cạnh những món đồ gốm niên đại lên tới cả nghìn năm, có cả những cổ vật từ thời Đông Sơn, Champa… và các triều đại Lý, Trần, Lê.

Khi đó, mới chập chững vào nghề, "vớ" được đề tài, tôi rất mừng. Ngay lập tức, tôi "lần mò" địa chỉ, tìm đến "địa bàn" của "dị nhân" để tìm hiểu, thu thập thông tin. Sau một ngày thu thập được các thông tin cần thiết để viết bài, thế nhưng, khi đặt bút triển khai bài viết, tôi lại quay cuồng với câu hỏi: Viết như thế nào để bài viết hay, đặc sắc? Tư liệu khai thác thì nhiều nhưng không biết viết từ đâu, sắp xếp ra sao… Để gỡ khó, tôi đã nhờ đến sự trợ giúp của anh bạn khóa trên, định hướng cách khai thác đề tài, triển khai bài viết.

Hoàn thành tác phẩm đầu tay với nhiều bỡ ngỡ, tôi tự rút ra kinh nghiệm cho bản thân rằng, trước khi viết về đề tài gì, nên tìm hiểu để có vốn hiểu biết cơ bản trước khi đi thực tế; định hướng trước để triển khai khai thác thông tin đúng, trọng tâm vấn đề. Càng gắn bó với nghề, tôi hiểu rằng, để viết 1 tác phẩm hay, chất lượng, phóng viên phải đi nhiều, sâu sát thực tế, chịu khó tìm hiểu, lắng nghe…, sẽ biết mình phải viết gì, viết như thế nào.

Mê say nghề cầm bút

So với những nhà báo nam có thể "chinh chiến" khỏe hơn, những nhà báo nữ như chúng tôi cũng có đôi phần thiệt thòi khi phải "tròn vai" giữa công việc và gia đình, chưa nói tới những trở ngại bủa vây khi chúng tôi thực hiện những tuyến bài phóng sự điều tra. Bởi, để thực hiện những loạt bài này, các phóng viên phải mất rất nhiều thời gian đi cơ sở tìm hiểu, nhập vai, thậm chí nguy hiểm rình rập.

Tôi còn nhớ, cách đây hơn 5 năm trước, khi còn công tác tại cơ quan cũ, tôi cùng đồng nghiệp tìm hiểu về đường dây "đẻ thuê" nở rộ trên "chợ mạng". Khi chúng tôi nhập vai, tiếp cận địa bàn hoạt động của các đối tượng, phía ngoài là mấy anh cao to bặm trợn, cùng với ánh mắt nghi ngờ của bà mối khiến hai đứa con gái "yếu bóng vía" như chúng tôi cũng suýt "hồn bay, phách lạc". Nếu không "lên dây cót" ứng biến linh hoạt lúc đó, chúng tôi rất dễ bị "ăn đòn". Nhưng cũng từ sự mạo hiểm đó, giúp những người làm báo tôi luyện thêm sự tự tin, bản lĩnh nghề.

Đặc biệt, đối với nghề báo, để "sống tốt" với nghề, không chỉ giỏi kiến thức chuyên môn, đòi hỏi người làm báo phải có kiến thức sâu rộng, óc quan sát, phán đoán tốt và năng lực giao tiếp tốt. Làm nghề báo mà thiếu tự tin, không bản lĩnh, ít chủ động thì khó mà thành công được. Khó khăn là vậy, nguy hiểm và vất vả là vậy, nhưng nó đã đem đến cho tôi rất nhiều niềm vui, những trải nghiệm trong cuộc sống, giúp tôi trau dồi thêm nhiều kiến thức, hiểu biết xã hội...

Càng đi nhiều, viết nhiều, tôi cảm thấy ngày càng quý trọng nghề báo. Mỗi chuyến đi công tác, được gặp gỡ, trò chuyện, trải nghiệm và lắng nghe những nhân vật của mình bộc bạch, được hòa mình với niềm vui, nỗi buồn của các nhân vật đã trở thành kỷ niệm không thể nào quên đối với bản thân tôi. Không bó hẹp ở môi trường làm việc cố định, không lặp đi lặp lại một việc có thể nhàm chán, nghề báo phá vỡ những khuôn khổ ấy. Qua mỗi chuyến đi, tôi và các đồng nghiệp có những cung bậc cảm xúc khác nhau. Sau những cảm xúc ấy, những người làm nghề như chúng tôi lại có dịp nhìn lại mình và rút ra những bài học kinh nghiệm trong nghề và cuộc sống.