Ngành gỗ “tỉnh táo” chọn dòng vốn đầu tư FDI

Tăng trưởng ấn tượng

Theo số liệu của Tổng cục Lâm nghiệp- Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, giá trị xuất khẩu ngành gỗ và lâm sản 6 tháng đầu năm 2019 của cả nước đạt khoảng 5,23 tỷ USD, tăng 20% so với cùng kỳ năm 2018, đạt 50% kế hoạch năm. Trong đó, ngành gỗ Bình Dương đã đóp góp gần 1/3 kim ngạch xuất khẩu (KNXK) của cả nước.

Ngành gỗ cần đẩy mạnh liên kết, mở rộng thị trường xuất khẩu và tỉnh táo lựa chọn đối tác để bảo đảm phát triển bền vững

Thống kê của Sở Công Thương tỉnh Bình Dương cho thấy, kim ngạch xuất khẩu (KNXK) của ngành gỗ Bình Dương trong 6 tháng đầu năm 2019 đạt hơn 1,528 tỷ USD, tăng 16,3% so với cùng kỳ, chiếm tỷ trọng 10,9% tổng KNXK của cả tỉnh. Hiện thị trường XK gỗ chủ yếu của DN Bình Dương là Mỹ, Liên minh châu Âu, Hàn Quốc, Nhật Bản, Trung Quốc… lượng đơn hàng xuất khẩu tăng trung bình 15% so với cùng kỳ năm 2018.

Theo Hiệp hội Chế biến gỗ Bình Dương (BIFA), hiện nay dù chưa thể hiện rõ ràng trên doanh số XK, song tác động từ các hiệp định thương mại đang ngày càng rõ rệt trong dòng vốn đầu tư, đơn hàng của các DN.

Dẫn chứng về việc này, ông Huỳnh Quang Thanh - Cố vấn BIFA - cho biết, ngày càng có nhiều khách hàng Mỹ tìm đến các DN Việt Nam, trong đó có DN Bình Dương để tìm hiểu hợp tác làm ăn. Trong thời gian tới, nếu sản lượng XK gỗ của Trung Quốc vào Mỹ sụt giảm, trong khi nhu cầu thị trường vẫn còn đó thì sẽ là cơ hội rất lớn cho các quốc gia cung cấp vào Mỹ, trong đó có Việt Nam.

“Các DN Mỹ có thể đang tìm kiếm nhà cung cấp thay thế, nếu chứng minh năng lực và nắm bắt được cơ hội thì các DN Việt Nam có thể mở rộng được thị phần tại Mỹ. Đây là điều kiện thuận lợi để DN gỗ Việt Nam nói chung và Bình Dương nói riêng có nhiều cơ hội phát triển và nâng cao năng lực cạnh tranh hơn nữa” - ông Huỳnh Quang Thanh nhấn mạnh.

Tuy vậy, các DN gỗ đang lo nhất là nguồn nguyên liệu, bởi nguyên liệu chiếm tới 45% giá thành của sản phẩm. Theo ông Lưu Phước Lộc, Giám đốc Công ty Mtrade (Bình Dương), để có được nguồn nguyên liệu gỗ hợp pháp ổn định, bắt buộc phải triển khai các mô hình liên kết giữa các công ty chế biến gỗ XK và các hộ trồng rừng. Mô hình này mặc dù đã được hình thành, song vẫn chưa đáp ứng đủ nhu cầu cho ngành chế biến XK gỗ.

Mặt khác, Hiệp định Thương mại tự do giữa Liên minh châu Âu và Việt Nam (EVFTA) được ký kết đòi hỏi DN phải nâng cao chất lượng theo tiêu chuẩn châu Âu, trong đó có việc xác nhận nguồn gốc gỗ nguyên liệu minh bạch, các điều kiện về môi trường, lao động theo tiêu chuẩn châu Âu. Điều này kéo theo việc xác định tiêu chí loại rủi ro, vùng địa lý rủi ro khi xây dựng các quy định về kiểm soát chuỗi cung gỗ nhập khẩu sẽ gặp khó khăn. Chưa kể, nguồn cung cấp nguyên liệu gỗ trong nước cũng phải tuân thủ các quy định của hiệp định và sẽ gặp trở ngại không hề nhỏ vì thương lái cung ứng gỗ khó có thể đáp ứng quy định…

Tỉnh táo trong hợp tác

Theo Cục Đầu tư nước ngoài, trong 5 tháng đầu 2019, có 49 dự án FDI mới đầu tư vào ngành gỗ, tương đương với 73% tổng số dự án năm 2018. Quy mô vốn FDI của 5 tháng đầu năm 2019 lớn hơn 1,2 lần tổng số vốn đầu tư FDI vào ngành gỗ trong cả năm 2018. Trong số quốc gia đầu tư, Trung Quốc đứng đầu với 21 dự án, tương đương 43% tổng số dự án FDI đầu tư vào ngành gỗ. Quy mô các dự án đầu tư mới nhỏ, trung bình khoảng trên dưới 2 triệu USD/dự án.

Doanh nghiệp gỗ Bình Dương đang tập trung đầu tư đổi mới công nghệ để nâng cao năng lực và mở rộng thị trường xuất khẩu

Theo các chuyên gia, việc dịch chuyển đầu tư các dự án có nguồn vốn từ Trung Quốc đang tiềm ẩn nhiều rủi ro cho các DN Việt Nam, đặc biệt là các DN ngành gỗ… Trong bối cảnh cuộc chiến thương mại Mỹ - Trung đang diễn biến phức tạp, các mặt hàng đồ gỗ XK của Việt Nam sang thị trường Mỹ nhiều khả năng sẽ bị ảnh hưởng bởi các chính sách thuế bổ sung của Mỹ đối với hàng hóa XK của Trung Quốc, đặc biệt là nguy cơ bị điều tra lẩn tránh thuế đối với các DN Trung Quốc đầu tư tại thị trường Việt Nam.

Ngoài ra, Chính phủ Mỹ đang thực hiện nhiều biện pháp nhằm kích thích nền sản xuất trong nước tăng trưởng kể cả ngành gỗ. Vì vậy, dự báo mặt hàng gỗ chế biến nói riêng và các hàng hóa khác nói chung XK sang thị trường Mỹ có thể sẽ chịu sự giám sát chặt chẽ trong thời gian tới.

Trong thời gian gần đây, nhiều DN nước ngoài sang Việt Nam tìm mua lại những DN làm ăn không hiệu quả trong ngành gỗ. Đây là vấn đề các DN trong nước cần cẩn trọng.

Các chuyên gia cho rằng, DN gỗ trong nước cần chú ý xem DN nước ngoài khi vào Việt Nam sản xuất những mặt hàng gì và sản lượng có đạt đến ngưỡng có thể bị Mỹ kiện bán phá giá hay không. Ngoài ra, Chính phủ Mỹ còn áp dụng loại thuế chống lẩn tránh. Theo đó, phía Mỹ sẽ theo dõi “đường đi” của các DN FDI tại Việt Nam. Khi phát hiện các DN FDI lấy xuất xứ của Việt Nam để xuất sang Mỹ, sản phẩm gỗ của Việt Nam có thể sẽ bị áp thuế với mức từ 10% trở lên. Khi đó, ngành chế biến gỗ Việt Nam sẽ thiệt hại rất lớn.

Ông Nguyễn Văn Dành - Giám đốc Sở Công Thương Bình Dương - cho biết, để tận dụng được những thuận lợi, khắc phục khó khăn, ứng phó kịp thời với những diễn biến khó lường trên thị trường thế giới, ngoài sự hỗ trợ của Nhà nước, cần sự đoàn kết chặt chẽ giữa các DN ngành chế biến gỗ. Các DN gỗ cần liên kết tổ chức sản xuất vì mục tiêu lớn phía trước. Đồng thời nỗ lực vượt qua những rào cản để hình thành chuỗi liên kết sản xuất, thúc đẩy ngành gỗ Bình Dương phát triển.

Dưới góc độ cơ quan quản lý, Giám đốc Sở Công Thương Bình Dương lưu ý các DN gỗ cần hết sức tỉnh táo, xem đâu là cơ hội có thể mở rộng và đâu là rủi ro tiềm ẩn. Các cơ quan quản lý luôn ủng hộ các DN làm ăn chân chính, bài bản và tận dụng cơ hội hợp tác, tẩy chay những DN làm ăn không chân chính, chụp giật chạy theo những lợi ích trước mắt.