Mỹ đáp trả đe dọa của Nga về hệ thống tên lửa Patriot

Ngày 17/12, cùng với phát ngôn trên, Phó phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Mỹ Vedant Patel không xác nhận cũng không phủ nhận việc vận chuyển hệ thống Patriot tới Ukraine. Người phát ngôn Hội đồng An ninh Quốc gia Nhà Trắng John Kirby ngày 16/12 đã cho biết Ukraine sẽ nhận thêm hệ thống phòng không trong gói viện trợ quân sự tiếp theo của Mỹ.

Ukraine đã nhiều lần yêu cầu Mỹ cung cấp hệ thống Patriot trong bối cảnh các cuộc tấn công bằng tên lửa của Nga nhằm vào cơ sở hạ tầng năng lượng của nước này. Vào ngày 16/12, Nga đã tiến hành cuộc tấn công tên lửa lần thứ bảy nhằm vào Ukraine, bắn 76 tên lửa hành trình vào cơ sở hạ tầng năng lượng của quốc gia. Lực lượng phòng không của Ukraine đã bắn hạ 60 chiếc trong số đó. Các vụ nổ đã được báo cáo ở Kiev và các thành phố khác của Ukraine, ngoại trừ Crimea và Luhansk Oblast do Nga chiếm đóng.

Các hệ thống tên lửa Patriot từ lâu đã là một mặt hàng hấp dẫn đối với Mỹ và các đồng minh ở các khu vực tranh chấp trên thế giới như một lá chắn chống lại các tên lửa đang tới. Ở châu Âu, Trung Đông và Thái Bình Dương, họ đề phòng các cuộc tấn công tiềm ẩn từ Iran, Somalia và Triều Tiên.

Vì vậy, đó là một bước ngoặt quan trọng khi có tin tức rằng Mỹ đồng ý gửi một khẩu đội tên lửa Patriot tới Ukraine - điều mà Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đã tìm kiếm trong nhiều tháng để tăng cường khả năng phòng không của nước này. Các quan chức Mỹ đã xác nhận thỏa thuận này và dự kiến sẽ sớm có thông báo chính thức. Nhưng các chuyên gia cảnh báo rằng hiệu quả của hệ thống này là hạn chế và nó có thể không phải là nhân tố thay đổi cuộc chiến.

Patriot là hệ thống tên lửa dẫn đường đất đối không được triển khai lần đầu tiên vào những năm 1980 và có thể nhắm mục tiêu máy bay, tên lửa hành trình và tên lửa đạn đạo tầm ngắn. Mỗi khẩu đội Patriot bao gồm một hệ thống phóng gắn trên xe tải với 8 bệ phóng, mỗi bệ có thể chứa 4 tên lửa đánh chặn, một radar mặt đất, một trạm điều khiển và một máy phát điện.

Quân đội cho biết họ hiện có 16 tiểu đoàn Patriot. Một báo cáo của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế năm 2018 cho thấy các tiểu đoàn đó vận hành 50 khẩu đội, có hơn 1.200 tên lửa đánh chặn. Các khẩu đội của Mỹ thường xuyên được triển khai trên khắp thế giới.

Ngoài ra, Patriots cũng được vận hành hoặc mua bởi Hà Lan, Đức, Nhật Bản, Israel, Ả Rập Saudi, Kuwait, Đài Loan, Hy Lạp, Tây Ban Nha, Hàn Quốc, Các Tiểu vương quốc Ả rập Thống nhất, Qatar, Romania, Thụy Điển, Ba Lan và Bahrain. Tom Karako, Giám đốc Cơ quan Phòng thủ tên lửa tại Trung tâm Nghiên cứu chiến lược và Quốc tế cho biết, hệ thống Patriot “là một trong những hệ thống phòng thủ tên lửa được vận hành rộng rãi, đáng tin cậy và đã được chứng minh” và khả năng phòng thủ tên lửa đạn đạo có thể giúp bảo vệ Ukraine trước các tên lửa đạn đạo do Iran cung cấp.

Trong những năm qua, hệ thống và tên lửa Patriot đã liên tục được sửa đổi. Tên lửa đánh chặn hiện tại của hệ thống Patriot có giá khoảng 4 triệu USD mỗi vòng và các bệ phóng có giá khoảng 10 triệu USD mỗi chiếc. Với mức giá đó, việc sử dụng Patriot để bắn hạ các máy bay không người lái của Iran nhỏ hơn và rẻ hơn rất nhiều mà Nga đã mua và sử dụng ở Ukraine là không hiệu quả hoặc tối ưu về chi phí. Mark Cancian, một cố vấn cấp cao tại CSIS, cho biết việc bắn một tên lửa trị giá hàng triệu đô la vào một máy bay không người lái trị giá 50.000 đô la là một đề xuất thất bại.

Một khẩu đội Patriot có thể cần tới 90 binh sĩ để vận hành và bảo trì nó, và trong nhiều tháng, Mỹ đã miễn cưỡng cung cấp hệ thống phức tạp này vì việc cử lực lượng đến Ukraine để vận hành nó là điều không thể khởi động đối với chính quyền Biden. Nhưng cũng có những lo ngại rằng việc triển khai hệ thống này sẽ khiêu khích Nga, hoặc có nguy cơ một tên lửa bắn đi có thể bắn trúng bên trong nước Nga, điều này có thể làm leo thang xung đột hơn nữa.

Theo các quan chức, những lời đề nghị khẩn cấp của các nhà lãnh đạo Ukraine và sự phá hủy nghiêm trọng cơ sở hạ tầng dân sự của nước này, bao gồm mất điện và nhiệt khi mùa đông kéo dài, cuối cùng đã vượt qua sự dè dặt của Mỹ trong việc cung cấp Patriots. Quân đội Mỹ sẽ phải huấn luyện lực lượng Ukraine cách sử dụng và bảo trì hệ thống. Những người lính trong quân đội được giao cho các tiểu đoàn Patriot được huấn luyện chuyên sâu để có thể xác định vị trí mục tiêu một cách hiệu quả, khóa mục tiêu bằng radar và khai hỏa.

Mỹ đã huấn luyện quân đội Ukraine về các hệ thống vũ khí phức tạp khác, bao gồm Hệ thống tên lửa pháo binh cơ động cao, được gọi là HIMARS. Trong nhiều trường hợp, họ có thể rút ngắn thời gian huấn luyện, đưa quân đội Ukraine ra mặt trận trong vài tuần. Ukraine phải đối mặt với một loạt các mối đe dọa từ Nga và Patriot có tác dụng chống lại một số nhưng không hữu ích đối với những thứ khác.

Một cựu quan chức quân sự cấp cao hiểu biết về hệ thống Patriot cho biết, hệ thống này sẽ có hiệu quả chống lại các tên lửa đạn đạo tầm ngắn và nó thể hiện một thông điệp mạnh mẽ về sự hỗ trợ của Mỹ, nhưng một hệ thống sẽ không thay đổi cục diện cuộc chiến. Một khẩu đội Patriot có tầm bắn xa nhưng chỉ có thể bao phủ một khu vực rộng hạn chế. Ví dụ, Patriots có thể bảo vệ hiệu quả một căn cứ quân sự nhỏ, nhưng không thể bảo vệ hoàn toàn một thành phố lớn như Kiev.