Tin Khu Vực 
Trong dòng chuyển động mạnh mẽ của Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 - 2030, Thái Nguyên đang mở ra cách tiếp cận mới cho bài toán sinh kế là biến tài nguyên tự nhiên, văn hóa và sản vật bản địa thành nguồn lực kinh tế xanh.
Sự đa dạng về văn hóa, phong tục tập quán đến từ các dân tộc anh em sẽ là điểm nhấn trong du lịch Thái Nguyên
Từ không gian miền chè Tân Cương đến những thung lũng Mỏ Gà, từ các làng nghề OCOP đến những homestay nép dưới rừng, bức tranh phát triển mới đang hình thành, nơi du lịch nông thôn trở thành trục liên kết giữa nông nghiệp, văn hóa và cộng đồng. Mỗi mô hình một cách làm, mỗi làng quê một câu chuyện, cùng đổ về dòng chảy chung là giảm nghèo bền vững, nâng chất đời sống và mở rộng cơ hội cho người dân miền núi Thái Nguyên.
Dòng chảy mới của kinh tế xanh
Thái Nguyên sở hữu hơn 150.000 ha đất nông nghiệp, gần 24.000 ha chè cùng mạng lưới sông suối, hồ, núi đặc trưng. Nhưng thiên nhiên chỉ thực sự trở thành kinh tế khi được “đánh thức” bằng mô hình phù hợp. Khoảng 5 năm trở lại đây, du lịch nông thôn, du lịch sinh thái, du lịch cộng đồng đã lặng lẽ hình thành từ chính nhu cầu của người dân và du khách, rồi dần trở thành hướng đi chiến lược của tỉnh.
Phát huy lợi thế về thiên nhiên, một số người dân ở Thái Nguyên đã đầu tư xây dựng các khu nghỉ dưỡng theo mô hình homestay để phục vụ du khách
Tại khu du lịch hang Phượng Hoàng - suối Mỏ Gà (xã Võ Nhai), những hộ dân được hỗ trợ làm homestay, tạo dịch vụ gắn với đời sống cộng đồng. Ông Hoàng Thanh Nhã, chủ homestay Mộc, nói một câu giản dị nhưng chạm trúng bản chất của du lịch nông thôn: “Du khách thành thị tìm đến không chỉ để nghỉ dưỡng mà còn để được sống chậm, tự tay hái rau, nhóm bếp, thưởng thức trà và hòa mình cùng thiên nhiên”.
Trong khi đó, ở xã La Bằng, dòng suối Kẹm uốn mình qua những triền chè xanh, mở ra không gian trải nghiệm đậm chất trung du. Bà Nguyễn Thị Hải, Giám đốc Hợp tác xã chè La Bằng, kể rằng: “Nhiều du khách chỉ đến để được hít hà hương chè mới, thưởng thức ấm trà nóng bên sườn đồi và cảm nhận hồn quê mộc mạc”. Chính những khoảnh khắc mang tính trải nghiệm ấy lại trở thành tài sản mềm của du lịch nông nghiệp.
Thái Nguyên có những con suối, thác nước, hồ với cảnh đẹp hoang sơ, kỳ vĩ
Còn ở Tân Cương, vùng “đệ nhất danh trà”, hình ảnh những vườn chè cổ trăm tuổi được mở cửa đón khách đã tạo nên sức hút mới. Ông Phạm Văn Nhật, chủ vườn chè cổ hơn 100 năm tuổi ở xóm Lam Sơn, chia sẻ: “Mỗi ấm trà không chỉ là hương vị mà còn là ký ức, là câu chuyện của vùng đất Tân Cương”. Chè, từ sản phẩm nông nghiệp giờ đây lại trở thành phương tiện kể chuyện văn hóa.
Theo ông Nguyễn Tá, Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Thái Nguyên, những mô hình du lịch sinh thái gắn với nông nghiệp có ưu điểm vốn thấp, dễ triển khai và phù hợp với hộ dân có diện tích đất rộng. Điều này giúp người dân không chỉ tăng thu nhập mà còn giữ được đất, giữ nghề, giữ văn hóa.
Cây chè là cây trồng mũi nhọn của tỉnh Thái Nguyên, do vậy, hái chè, thưởng trà… là các hoạt động không thể thiếu khi du khách đến tỉnh
Cùng với đó, các vùng như hồ Nặm Cắt, Sảng Mộc, Nghinh Tường… đang được định hướng khai thác theo mô hình sinh thái cộng đồng. Mỗi điểm đến mở ra một lát cắt khác nhau của đời sống bản địa là suối, rừng, chè, nông nghiệp hữu cơ, ẩm thực, lễ thức, thổ cẩm… tất cả được kết nối thành chuỗi giá trị mới, góp phần giảm nghèo bền vững.
Điểm tựa xây dựng thương hiệu du lịch nông thôn
Nếu du lịch nông thôn tạo dòng khách, sản phẩm OCOP chính là “chất liệu văn hóa” để mỗi làng quê có bản sắc riêng. Với 561 sản phẩm OCOP, trong đó 10 sản phẩm đạt 5 sao cấp quốc gia, Thái Nguyên đứng thứ ba cả nước về số lượng sản phẩm, đồng thời đạt mức tăng trưởng ấn tượng với hơn 60% chủ thể OCOP có doanh thu tăng bình quân 17,6%/năm.
Ông Nguyễn Chu Thu, Phó Giám đốc Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh Thái Nguyên, đánh giá: “OCOP không chỉ là chương trình phát triển kinh tế nông thôn mà còn là công cụ làm giàu cho du lịch địa phương. Mỗi sản phẩm OCOP là một câu chuyện, là đại sứ văn hóa giúp du khách hiểu hơn về vùng đất và con người Thái Nguyên”.
Ngoài tắm tại suối, các bể bơi nhân tạo được đầu tư tại các điểm du lịch cũng thu hút nhiều khách du lịch đến vui chơi
Điển hình như khu du lịch sinh thái Dũng Tân, nơi bonsai, tranh đá quý và nông nghiệp hữu cơ được kết nối thành một không gian trải nghiệm độc đáo. Ông Lê Văn Dũng, Giám đốc khu du lịch, chia sẻ: “Tôi mong du khách đến Dũng Tân không chỉ tham quan, nghỉ dưỡng mà còn được cảm nhận vẻ đẹp của cây, đá, nước, những yếu tố tự nhiên được kết tinh thành văn hóa”.
Năm 2024, Dũng Tân trở thành điểm du lịch đầu tiên của tỉnh đạt danh hiệu “Điểm du lịch sinh thái tiêu biểu” và “Điểm du lịch đạt nhãn xanh” của Hiệp hội Du lịch Việt Nam. Theo ông Nguyễn Hữu Cường, Phó Chủ tịch Hiệp hội Du lịch Thái Nguyên: “Dũng Tân là minh chứng sinh động cho hướng đi đúng khi kết hợp du lịch với văn hóa bản địa và sản phẩm xanh”.
Không chỉ ở thành thị, các xã vùng cao như Quang Sơn, Phong Quang, Nghinh Tường cũng đang phát triển mô hình du lịch cộng đồng gắn với các sản phẩm đặc trưng như rượu ngô, mật ong rừng, hoa tam giác mạch, chè cổ thụ. Những sản vật tưởng chừng nhỏ bé ấy lại trở thành nguồn thu bền vững khi được gắn với du lịch.
Trong chiến lược phát triển giai đoạn 2021 - 2030, Thái Nguyên đặt mục tiêu phát triển thêm 150 sản phẩm OCOP mới, ưu tiên sản phẩm gắn với du lịch trải nghiệm, du lịch xanh, kinh tế tuần hoàn. Cùng với đó, tỉnh đẩy mạnh đầu tư hạ tầng, hỗ trợ làng nghề, phục dựng văn hóa và đào tạo nguồn nhân lực phục vụ du lịch.
Du khách tham quan mô hình bí xanh thơm Ba Bể, nơi kết hợp sản xuất nông nghiệp với phát triển du lịch trải nghiệm.
Điểm đáng chú ý là việc tỉnh ưu tiên huy động nguồn lực từ các Chương trình mục tiêu quốc gia để đầu tư vào làng nghề, sản phẩm nông sản, mô hình thí điểm du lịch nông nghiệp và cải thiện hạ tầng phục vụ du khách. Văn hóa - du lịch, bảo vệ môi trường và đảm bảo an ninh trật tự được xác định là ba trụ cột để phát triển du lịch nông thôn bền vững.
Ông Nguyễn Tá nhấn mạnh: “Nếu biết khai thác bản sắc văn hóa và sản vật địa phương, du lịch nông thôn sẽ trở thành sản phẩm chủ lực, đóng góp đáng kể vào tăng trưởng của tỉnh”.
Từ vùng chè Tân Cương, La Bằng, Mỏ Gà đến các làng nghề OCOP và homestay vùng cao, Thái Nguyên đang tạo dựng hệ sinh thái du lịch nông thôn độc đáo. Mỗi sản phẩm, mỗi câu chuyện gắn với một cộng đồng cụ thể, giúp người dân làm giàu trên chính mảnh đất quê mình.
Như lời ông Nguyễn Chu Thu: “Khi mỗi sản phẩm OCOP trở thành một câu chuyện, mỗi làng quê thành một điểm đến, Thái Nguyên sẽ thực sự trở thành miền du lịch xanh của vùng trung du miền núi phía Bắc”.
Đến quý III/2025, Thái Nguyên đón 1,8 triệu lượt khách, doanh thu du lịch đạt 1.880 tỷ đồng. Các chương trình xúc tiến như “Tour ẩm thực Thái Nguyên 2025”, quảng bá tại Huế và các đoàn famtrip đã góp phần mở rộng hình ảnh du lịch nông thôn tỉnh.
