Tin Khu Vực 
Từ những dải thổ cẩm nhuộm sắc núi đến những hũ rượu cần đượm hương nếp, từ măng khô, chuối hột rừng đến đinh lăng, sầu riêng hay những luống bưởi da xanh đang lớn dần trên triền đồi Khánh Vĩnh, Khánh Sơn,… những sản vật của đồng bào dân tộc ở Khánh Hòa đã và đang bước vào một hành trình mới, hành trình xây dựng thương hiệu để khẳng định chỗ đứng trên thị trường. Ở đó, nỗ lực của người dân hòa vào sự đồng hành của doanh nghiệp và những chính sách từ trung ương, địa phương để mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa mà còn là dấu ấn văn hóa của cộng đồng trên vùng đất Trường Sơn, Nam Trung Bộ.
Tín hiệu mới từ những vùng trồng đang “lên đời”
Thời gian qua, nhiều sản phẩm nông nghiệp vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi tỉnh Khánh Hòa đã có bước chuyển mình đáng kể. Từ chỗ sản xuất nhỏ lẻ, manh mún, bà con đang tiếp cận các mô hình sản xuất hàng hóa, gắn với tiêu chuẩn chất lượng và thị trường tiêu thụ ổn định. Những mô hình liên kết giữa người dân, hợp tác xã, doanh nghiệp xuất hiện ngày một nhiều, hình thành chuỗi sản xuất, tiêu thụ bền vững, tạo nền tảng cho việc xây dựng thương hiệu các nông sản đặc trưng.
Mô hình trồng dược liệu theo hướng hữu cơ đang tạo ra bước đi mới.
Tại xã Ninh Sơn, mô hình trồng dược liệu theo hướng hữu cơ đang tạo ra bước đi mới. Dẫn chúng tôi đi qua những luống đinh lăng được trồng ngay dưới giàn pin mặt trời, ông Nguyễn Ngọc Bình, Giám đốc Công ty Cổ phần Thảo dược Liên kết Việt Nam, cho biết, doanh nghiệp đang liên kết với nông dân trong vùng trồng hơn 200ha đinh lăng, khổ qua rừng, đàn hương và nhiều loại cây dược liệu quý khác.
Ông Bình chia sẻ, đây là mô hình gắn kết nhằm tạo việc làm, ổn định thu nhập cho bà con đồng bào, đồng thời khai thác hiệu quả lợi thế thổ nhưỡng của địa phương. Cùng với vùng trồng, công ty còn xây dựng Trung tâm Liên kết chuỗi giá trị để giới thiệu các sản phẩm OCOP, trong đó có nhiều sản phẩm của đồng bào dân tộc như chuối hột rừng hay măng khô.
Còn tại xã Bác Ái, Hợp tác xã Nông nghiệp dịch vụ Phước Chính đã liên kết với hơn 200 hộ dân sản xuất gạo và các loại đậu, bắp; sản phẩm gạo Phước Chính hiện đã được công nhận OCOP 3 sao, tạo giá trị và uy tín mới cho nông sản miền núi.
Sau khi tỉnh sáp nhập, chiến lược phát triển nông nghiệp vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi tỉnh Khánh Hòa càng được định hình rõ hơn. Các xã Khánh Sơn, Tây Khánh Sơn và Đông Khánh Sơn đang chuyển sang trồng sầu riêng hữu cơ, liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu sang thị trường Trung Quốc. Một số hợp tác xã đã được hỗ trợ mã số vùng trồng, chứng nhận VietGAP và đang hoàn thiện hồ sơ OCOP để nâng cao giá trị sản phẩm.
Tại các xã Khánh Vĩnh, Nam Khánh Vĩnh, Bắc Khánh Vĩnh, Trung Khánh Vĩnh và Tây Khánh Vĩnh, nông dân đã chuyển đổi một phần diện tích trồng keo, bắp sang trồng chuối, mít theo hướng hữu cơ; một số hợp tác xã ứng dụng chuyển đổi số và đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử, từ đó tạo thị trường tiêu thụ ổn định hơn.
Tuy các mô hình liên kết được triển khai rộng khắp nhưng khó khăn vẫn còn đó. Ông Nguyễn Duy Quang, Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Khánh Hòa, cho rằng, dù diện tích và vùng trồng tập trung đã hình thành, nhưng khâu tiêu thụ và liên kết giữa người dân với doanh nghiệp vẫn còn hạn chế, giá trị sản phẩm bấp bênh theo mùa. Ông Quang nhấn mạnh, cần có cơ chế chính sách đồng bộ giữa nhà đầu tư, doanh nghiệp và người dân để hỗ trợ bao tiêu sản phẩm và đảm bảo đầu ra bền vững.
Thương hiệu - “tấm hộ chiếu” để nông sản vươn xa
Khi nông sản đã có vùng trồng quy hoạch, có liên kết sản xuất, điều còn lại chính là bước “lên đời” quan trọng là xây dựng thương hiệu để khẳng định vị thế trên thị trường. Đây là yêu cầu tất yếu trong bối cảnh nông nghiệp miền núi vẫn đối diện với các thách thức như quy mô sản xuất nhỏ, thiếu chứng nhận tiêu chuẩn quốc tế, khả năng cạnh tranh chưa cao.
Theo ông Nguyễn Ngọc Sơn, Phó Giám đốc Sở Dân tộc và Tôn giáo tỉnh Khánh Hòa, nhờ triển khai hiệu quả Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, nhiều hợp tác xã đã được hỗ trợ đầu tư mở rộng sản xuất, đăng ký vùng trồng và chuyển đổi từ mô hình sản xuất truyền thống sang ứng dụng khoa học - công nghệ. Ông Sơn nhấn mạnh, đây chính là hướng đi giúp nông dân, doanh nghiệp và hợp tác xã thuận lợi hơn trong liên kết chuỗi, vừa đảm bảo nguồn nguyên liệu ổn định vừa tạo tiền đề hình thành các vùng sản xuất quy mô lớn.
Xây dựng thương hiệu sản phẩm được tỉnh Khánh Hòa xem là bước đi trung tâm trong giai đoạn tới.
Từ thực tế này, việc xây dựng thương hiệu được xem là bước đi trung tâm trong giai đoạn tới. Khi có thương hiệu, sản phẩm không chỉ dễ tiếp cận thị trường hơn mà còn tạo được niềm tin đối với người tiêu dùng. Việc đăng ký nhãn hiệu tập thể, truy xuất nguồn gốc bằng mã QR, chuẩn hóa quy trình sản xuất theo VietGAP, GlobalGAP hay tiến tới hữu cơ, cùng với việc kết nối tiêu thụ qua siêu thị và sàn thương mại điện tử, sẽ giúp sản vật miền núi bước ra thị trường rộng hơn.
Hướng đi này cũng phù hợp với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh là phát triển vùng sản xuất nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao kết hợp du lịch sinh thái và dịch vụ. Khi du lịch cộng đồng ở Khánh Sơn hay Khánh Vĩnh phát triển, những sản vật như gạo Phước Chính, chuối hột rừng, tinh dầu, sản phẩm dược liệu hay trái cây hữu cơ không chỉ là sản phẩm tiêu dùng, mà còn là “đại sứ” văn hóa, góp phần nhận diện bản sắc địa phương.
Với sự hỗ trợ của Nhà nước, sự đồng hành của doanh nghiệp, vai trò trung gian của hợp tác xã và nỗ lực vươn lên của đồng bào dân tộc, con đường xây dựng thương hiệu cho nông sản miền núi Khánh Hòa đang dần sáng rõ. Thương hiệu chính là "tấm hộ chiếu" giúp sản phẩm vươn xa, tạo giá trị gia tăng và mở ra cơ hội phát triển bền vững cho cộng đồng. Trên hành trình đó, mỗi vùng trồng, mỗi sản vật không chỉ mang theo câu chuyện của đất và người, mà còn là minh chứng cho ý chí đổi mới và khát vọng nâng cao đời sống của đồng bào nơi núi đồi Khánh Hòa.
