Hoàn thiện khung pháp lý cho công nghiệp quốc phòng, an ninh

Ưu đãi phải gắn với nhiệm vụ cụ thể

Tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khoá XV, chiều 17/11, dưới sự chủ trì của Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn và điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội, Thượng tướng Trần Quang Phương, Quốc hội thảo luận về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp.

Phát biểu tại phiên họp, đại biểu Nguyễn Tâm Hùng - đoàn TP Hồ Chí Minh cơ bản tán thành với sự cần thiết sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Công nghiệp, quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp. Việc sửa đổi tập trung vào thiết kế lại cơ chế quỹ, tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia và mô hình quản lý phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới và chủ trương phát triển công nghiệp lưỡng dụng.

"Tôi đánh giá cao nỗ lực của cơ quan soạn thảo trong việc hoàn thiện khung pháp lý cho công nghiệp quốc phòng, an ninh đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới. Việc sửa đổi, bổ sung lần này nhằm giúp luật khi ban hành có tính khả thi cao, bảo đảm rõ trách nhiệm, phân định lành mạnh giữa 2 lĩnh vực quốc phòng và an ninh, đồng thời tạo động lực cho doanh nghiệp tham gia chuỗi giá trị công nghiệp quốc phòng, an ninh của quốc gia" - đại biểu nhấn mạnh. 

Góp ý thêm về phạm vi sử dụng Quỹ công nghiệp quốc phòng và Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh tại khoản 3 Điều 20, đại biểu nêu, dự thảo luật quy định nguồn từ các quỹ chi cho công nghiệp quốc phòng, an ninh. Do đó, đề nghị Ban soạn thảo làm rõ ranh giới giữa hai loại quỹ, bảo đảm không được sử dụng chồng chéo, không chi trùng nhiệm vụ.

Bởi thực tiễn các nhiệm vụ lưỡng dụng như an ninh mạng, an ninh hàng hải, phòng cháy, chữa cháy và cứu hộ, cứu nạn, an ninh sinh học đều vừa mang tính quốc phòng, vừa mang tính an ninh, nếu không xác định rõ nguyên tắc phân loại, sau này sẽ khó khăn trong kiểm toán và trách nhiệm khi phải tổ chức giải trình.

Về cơ chế vận hành Quỹ công nghiệp quốc phòng và Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh tại Điều 22, dự thảo luật đã xác định hai quỹ đều là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, song chưa quy định cơ chế giám sát độc lập và nguyên tắc tránh trùng lặp nhiệm vụ giữa 2 loại quỹ.

Do đó, ông Hùng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu bổ sung nội dung Chính phủ quy định cơ chế giám sát có sự tham gia của Bộ Tài chính, cơ chế chống xung đột lợi ích khi lựa chọn doanh nghiệp thụ hưởng và công khai hóa danh mục nhiệm vụ dự án sử dụng quỹ hằng năm. Vì các quỹ này quy mô lớn, rủi ro cao, phải kiểm soát chặt chẽ để tránh đầu tư mạo hiểm bằng vốn nhà nước vượt quá phạm vi.

Về tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia tại Điều 45a, dự thảo luật bổ sung tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia là bước tiến lớn nhưng phạm vi chức năng tại Điều 45a còn rộng và dễ chồng lấn với hệ thống công nghiệp quốc phòng.

Ông Hùng đề nghị Ban soạn thảo nghiên cứu, xem xét, làm rõ phạm vi sản phẩm thuần an ninh như an ninh mạng, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo, công nghệ sinh học an ninh, kỹ thuật nghiệp vụ thay vì mở rộng sang lĩnh vực phương tiện tuần tra ven biển vốn thuộc phạm vi quốc phòng, biên phòng là chủ yếu. Đây là nội dung cần phân định để giữ tính thống nhất.

Về hạt nhân tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia tại Điều 45b dự thảo luật giao hạt nhân tổ hợp tự chủ nghiên cứu, sản xuất, liên doanh, liên kết, đặc biệt liên quan đến bí mật nhà nước, bí mật công nghệ xuất khẩu sản phẩm an ninh. Nếu không quy định chặt chẽ nguy cơ bị rò rỉ công nghệ lõi trong lĩnh vực an ninh rất lớn. Đây là nhóm nhiệm vụ nhạy cảm cần có cơ chế phê duyệt của Bộ Công an và đánh giá an ninh nội bộ bắt buộc.

Về trách nhiệm ưu đãi đối với thành viên tổ hợp tại Điều 45c, dự thảo luật quy định doanh nghiệp tham gia tổ hợp được hưởng ưu đãi về thuế, tín dụng, lao động, đất đai... song chưa có tiêu chí đánh giá doanh nghiệp và điều kiện tiếp nhận ưu đãi.

Vì vậy, đề nghị Ban soạn thảo xem xét, bổ sung nguyên tắc: Một là, ưu đãi phải gắn với nhiệm vụ cụ thể; hai là, doanh nghiệp phải đáp ứng tiêu chuẩn an ninh, an toàn hệ thống và bảo mật; ba là, báo cáo định kỳ cho cơ quan quản lý vì công nghiệp an ninh có đặc thù bí mật cao. Nếu mở rộng ưu đãi mà thiếu tiêu chí kiểm soát sẽ ảnh hưởng tới an ninh quốc gia.

Tạo lập môi trường phát triển công nghiệp an ninh

Đại biểu Lê Nhật Thành - đoàn Hà Nội cũng bày tỏ nhất trí về sự cần thiết ban hành luật với những lý do được nêu trong Tờ trình của Chính phủ nhằm kịp thời quán triệt và thể chế hóa Kết luận 158 ngày 26/5/2025 của Bộ Chính trị, hoàn thiện đồng bộ hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách, tạo lập môi trường phát triển công nghiệp an ninh, đáp ứng yêu cầu cấp bách của tình hình thực tiễn.

Về hồ sơ dự án luật, đại biểu nhận thấy hồ sơ dự án luật bảo đảm chất lượng, đúng quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật, đủ điều kiện trình Quốc hội xem xét quyết định theo trình tự, thủ tục rút gọn.

Bên cạnh đó, đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo nghiên cứu thêm khái niệm Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh tại khoản 1a Điều 22 cho rõ ràng hơn, bao quát nhu cầu thực tiễn, bám sát tinh thần chỉ đạo của Bộ Chính trị tại Kết luận số 158 về thành lập Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh với các cơ chế đặc thù nhằm xây dựng công nghiệp an ninh. 

Ngoài ra, đề nghị nghiên cứu làm rõ vị trí, chức năng, nhiệm vụ của Hội đồng quản lý phát triển công nghiệp an ninh hoặc giao Bộ trưởng Bộ Công an quy định; phân định rõ trách nhiệm của cơ quan chuyên trách về công nghiệp an ninh quy định, tại khoản 6 Điều 79 luật hiện hành và Hội đồng quản lý phát triển công nghiệp an ninh, tại khoản 7 Điều 79 mới bổ sung tại dự thảo luật.

Đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng tán thành cao việc tách Quỹ công nghiệp quốc phòng, an ninh để thành lập Quỹ công nghiệp quốc phòng và Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh nhằm giúp cho Bộ Quốc phòng và Bộ Công an theo chức năng, nhiệm vụ của mình có những chỉ đạo, định hướng sát thực tế hơn.

Tuy nhiên, đại biểu đề nghị rà soát kỹ các nhiệm vụ chi của quỹ đầu tư phát triển công nghiệp an ninh, bảo đảm không trùng lặp với nhiệm vụ chi các quỹ hiện nay như Quỹ đầu tư mạo hiểm quốc gia, Quỹ phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo của Bộ theo quy định của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Mặt khác, đề nghị rà soát chức năng, nhiệm vụ của tổ hợp công nghiệp an ninh quốc gia ở khoản 2 Điều 45a trên cơ sở tham khảo cập nhật một số định hướng, chiến lược và chính sách phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo trong quy định của Luật Khoa học, công nghệ và Đổi mới sáng tạo như: Làm chủ công nghệ, thương mại hóa công nghệ, mở rộng hợp tác quốc tế và chủ động tham gia chuỗi giá trị công nghệ toàn cầu, triển khai nhiệm vụ, dự án hợp tác nghiên cứu với nước ngoài để tiếp cận và làm chủ công nghệ.

Đại biểu Dương Khắc Mai - đoàn Lâm Đồng tán thành với sự cần thiết ban hành Luật để kịp thời thể chế hóa Kết luận 158 ngày 26/5/2025 của Bộ Chính trị về xây dựng công nghiệp an ninh trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc và các chủ trương đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển của đất nước.