Tin Khu Vực 
Lợi thế cạnh tranh của giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá
Khi nói đến xuất khẩu, nhiều doanh nghiệp vẫn quen nhắc tới đơn hàng, thị trường, logistics hay tỷ giá. Tuy nhiên, có một “mắt xích” âm thầm nhưng mang tính quyết định, đó là giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa (C/O). Không có C/O hoặc C/O không hợp lệ, hàng hóa có thể vẫn xuất khẩu được, nhưng sẽ đánh mất lợi thế thuế quan, thậm chí đối mặt nguy cơ bị từ chối ưu đãi, kiểm tra kéo dài hoặc tranh chấp thương mại.
Trong hệ sinh thái thương mại toàn cầu, C/O chính là căn cứ pháp lý chứng minh “quốc tịch” của hàng hóa, là cơ sở để các nước nhập khẩu áp dụng ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do (FTA). Nói cách khác, C/O chính là “hộ chiếu thương mại” của hàng hóa xuất khẩu.
Giấy chứng nhận xuất xứ hàng hoá là cơ sở để doanh nghiệp tận dụng ưu đãi thuế quan theo các hiệp định thương mại tự do (FTA). Ảnh minh hoạ
Việt Nam hiện đã ký kết và thực thi hơn nhiều FTA thế hệ mới, mở ra không gian thị trường rộng lớn với mức thuế suất ưu đãi sâu. Tuy nhiên, thực tế cho thấy, không phải doanh nghiệp nào cũng tận dụng được ưu đãi này, mà nguyên nhân phổ biến lại xuất phát từ chính khâu chứng minh xuất xứ hàng hóa.
Nhiều doanh nghiệp vẫn coi C/O là thủ tục mang tính “hậu cần”, làm cho đủ hồ sơ, thay vì nhận thức đây là công cụ trực tiếp giúp giảm chi phí, tăng sức cạnh tranh. Chỉ cần một sai sót nhỏ trong khai báo xuất xứ, doanh nghiệp có thể mất toàn bộ ưu đãi thuế, khiến giá hàng hóa đội lên, làm suy giảm lợi thế so với đối thủ từ các quốc gia khác.
Trong bối cảnh các thị trường nhập khẩu ngày càng siết chặt quy tắc xuất xứ nhằm ngăn chặn gian lận thương mại, vai trò của C/O càng trở nên quan trọng. C/O không chỉ để “được ưu đãi”, mà còn là lá chắn pháp lý bảo vệ doanh nghiệp trước các biện pháp phòng vệ thương mại và điều tra xuất xứ.
Phân cấp chứng nhận C/O: Đưa “hộ chiếu hàng hoá” gần với doanh nghiệp
Chính vì vai trò đặc biệt của C/O, việc cải cách, phân quyền trong cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa đang được xem là một bước đi mang tính chiến lược. Thay vì tập trung ở cơ quan trung ương, thủ tục cấp C/O đã được phân cấp về địa phương, giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh hơn, giảm chi phí thời gian và tăng tính chủ động.
Thực tế cho thấy, khi thủ tục cấp C/O được triển khai tại địa phương, việc hướng dẫn, kiểm tra và hỗ trợ sẽ sát thực tế hơn. Doanh nghiệp không chỉ “xin giấy”, mà còn được tư vấn về quy tắc xuất xứ, cách tổ chức sản xuất phù hợp để đáp ứng yêu cầu của từng FTA.
Đây cũng là lý do việc phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực cấp C/O được cộng đồng doanh nghiệp kỳ vọng sẽ không đơn thuần là thay đổi đầu mối giải quyết thủ tục, mà là sự thay đổi tư duy quản lý, lấy doanh nghiệp làm trung tâm phục vụ.
Thủ tục cấp C/O đã được phân cấp về địa phương, giúp doanh nghiệp tiếp cận nhanh hơn, giảm chi phí thời gian và tăng tính chủ động. Ảnh minh họa
Đặc biệt với các địa phương có tỷ trọng công nghiệp và xuất khẩu lớn như Bắc Ninh, C/O không chỉ liên quan đến từng doanh nghiệp, mà còn ảnh hưởng trực tiếp tới năng lực cạnh tranh của cả địa phương trong thu hút đầu tư và tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.
Ông Nguyễn Văn Phương, Phó Giám đốc Sở Công Thương Bắc Ninh khẳng định, việc phân quyền của Chính phủ, Bộ Công Thương về lĩnh vực cấp giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và văn bản chấp thuận về xuất xứ hàng hóa cho địa phương là một chủ trương đúng đắn, kịp thời và phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Đối với Bắc Ninh, đây không chỉ là việc chuyển giao nhiệm vụ, mà là trao cơ hội để tỉnh phục vụ doanh nghiệp tốt hơn. Việc phân cấp này có ý nghĩa quan trọng, góp phần tăng tính chủ động cho địa phương trong việc hỗ trợ xuất khẩu, cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh, kịp thời hỗ trợ doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh nhanh chóng tiếp cận thủ tục và rút ngắn thời gian thực hiện thủ tục hành chính.
Một môi trường cấp C/O thông suốt, minh bạch, đúng chuẩn quốc tế sẽ giúp doanh nghiệp yên tâm mở rộng sản xuất, tăng tỷ lệ nội địa hóa, đáp ứng quy tắc xuất xứ ngày càng khắt khe. Ngược lại, nếu coi nhẹ vai trò của C/O, lợi thế từ các FTA sẽ chỉ nằm trên giấy.
Bài toán đặt ra hiện nay không chỉ là cấp C/O nhanh hay chậm, mà là nâng tầm nhận thức về vai trò của C/O trong chiến lược xuất khẩu quốc gia. C/O cần được nhìn nhận như một công cụ quản lý và phát triển thương mại, chứ không chỉ là một thủ tục bắt buộc.
Về phía Bộ Công Thương, ông Nguyễn Anh Sơn, Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu cho biết, kể từ ngày 1/7/2025 (sau khi Nghị định số 146 ngày 12/6/2025 của Chính phủ quy định về phân quyền, phân cấp trong lĩnh vực công nghiệp và thương mại có hiệu lực), 59 thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu do Bộ Công Thương quản lý như: Cấp các loại giấy chứng nhận xuất xứ hàng hóa và văn bản chấp thuận cho thương nhân tự chứng nhận xuất nhập khẩu; giấy phép quá cảnh đối với hàng hóa thuộc danh mục cấm xuất khẩu, cấm nhập khẩu; giấy phép tạm nhập, tái xuất,…
Dựa trên nguyên tắc phân quyền, phân cấp phù hợp với nguyên tắc quy định về phân định thẩm quyền phân quyền, phân cấp của Luật Tổ chức Chính phủ năm 2025, Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025, pháp luật chuyên ngành về thương mại, quản lý ngoại thương, Bộ Công Thương nhận thấy chủ trương đưa thủ tục hành chính, đặc biệt là thủ tục hành chính trong lĩnh vực xuất nhập khẩu về triển khai tại địa phương là cần thiết.
Qua đó nhằm tạo điều kiện tiết giảm chi phí, thời gian thực hiện cho thương nhân góp phần thúc đẩy hoạt động xuất khẩu bền vững. Thương nhân có thể lựa chọn đề nghị cấp phép ngay tại địa bàn hoạt động, đồng thời chính quyền địa phương có thể theo dõi, kiểm tra, giám sát và hướng dẫn trực tiếp các hoạt động của thương nhân xuất khẩu, nhập khẩu.
Khi doanh nghiệp hiểu đúng, làm đúng và được hỗ trợ đúng trong việc chứng minh xuất xứ hàng hóa, ưu đãi thuế quan từ các FTA mới thực sự phát huy hiệu quả. Và khi đó, C/O sẽ không còn là “nút thắt”, mà trở thành đòn bẩy giúp hàng hóa Việt Nam đi xa hơn, bền vững hơn trên thị trường quốc tế.
