Tin Khu Vực 
Đây là nhận định của các chuyên gia tại Diễn đàn “Doanh nghiệp nhà nước: Nâng cao năng lực cạnh tranh và vai trò dẫn dắt” do Báo điện tử Tiếng nói Việt Nam (Đài Tiếng nói Việt Nam tổ chức ngày 20/11 tại Hà Nội.
Cần khẳng định vai trò doanh nghiệp nhà nước trong phát triển
Doanh nghiệp nhà nước luôn là lực lượng nòng cốt trong nền kinh tế, góp phần bảo đảm các cân đối lớn. ổn định vĩ mô, an ninh năng lượng, an sinh xã hội. Tuy nhiên, trong bối cảnh cạnh tranh và chuyển đổi số toàn cầu, khu vực này cần đổi mới mạnh mẽ về quản trị, công nghệ và tư duy phát triển để thực sự giữ vai trò dẫn dắt, lan tỏa và kiến tạo tăng trưởng.
Diễn đàn nhằm phân tích, đánh giá toàn diện thực trạng, thách thức của doanh nghiệp nhà nước trong bối cảnh hội nhập, chuyển đổi số và tái cơ cấu nền kinh tế; đồng thời đề xuất các giải pháp chính sách, cơ chế quản trị và định hướng phát triển mới để khu vực doanh nghiệp nhà nước thực sự trở thành động lực dẫn dắt tăng trưởng, đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.
Phát biểu tại Diễn đàn, Tổng giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam Đỗ Tiến Sỹ cho rằng, Diễn đàn có ý nghĩa quan trọng trong việc khẳng định vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước đối với nền kinh tế, đặc biệt trong bối cảnh đất nước hướng đến mục tiêu tăng trưởng xanh, kinh tế số, kinh tế tuần hoàn và chủ động tham gia chuỗi giá trị toàn cầu.
Doanh nghiệp nhà nước phải thực sự trở thành lực lượng tiên phong trong việc đổi mới công nghệ, đầu tư chiến lược, tạo động lực lan tỏa cho khu vực tư nhân và góp phần nâng cao sức cạnh tranh quốc gia.
Quang cảnh diễn đàn. Ảnh QL
Theo chuyên gia kinh tế TS. Võ Trí Thành, xu hướng hiện nay không chỉ là tăng trưởng mà còn là phát triển bền vững, phát triển xanh, bao trùm và sáng tạo. Bên cạnh đó, Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân, xác định động lực quan trọng thúc đẩy tăng trưởng. Song vẫn khẳng định là kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo, vai trò nòng cốt và dẫn dắt.
"Tính dẫn dắt thể hiện ở chính sách kinh tế vĩ mô chính sách tiền tệ, tài khóa để đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô. Thứ hai, một số lĩnh vực thiết yếu, những lĩnh vực hạ tầng quan trọng, những lĩnh vực hiện tư nhân chưa thể đảm nhận thì Nhà nước vẫn giữ vai trò cốt lõi. Có thể thấy, khu vực nhà nước và khu vực tư nhân đều tham gia vào các chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị nâng dần giá trị gia tăng, thúc đẩy tăng trưởng”, TS Thành nói.
Tập trung “hoá giải” 6 thách thức với doanh nghiệp nhà nước
Đánh giá doanh nghiệp nhà nước tuy đã giảm mạnh về số lượng, quy mô vốn và tài sản đã thu hẹp đáng kể so với tương quan các khu vực khác nhưng vẫn thực hiện tốt vai trò trụ cột của nền kinh tế, đóng góp tích cực vào ngân sách nhà nước song bà Nguyễn Thu Thuỷ, Phó Cục trưởng Cục Phát triển doanh nghiệp nhà nước, Bộ Tài chính đã chỉ ra 6 thách thức hiện hữu với doanh nghiệp nhà nước.
Đó là vai trò dẫn dắt của doanh nghiệp nhà nước vẫn còn hạn chế trong khi nguồn lực về vốn, tài sản của doanh nghiệp nhà nước chưa được khơi thông. Thêm vào đó tính chủ động, cạnh tranh trong sản xuất, kinh doanh còn hạn chế.
Đi cùng đó là hiệu quả hoạt động chưa tương xứng với nguồn lực nắm giữ, công tác đổi mới quản trị chưa tiệm cận được với nguyên tắc, thông lệ quốc tế; việc cổ phần hoá và thoái vốn còn nhiều bất cập.
Tình hình đó đòi hỏi thực hiện điều theo bà Thuỷ là cần phải có “cải cách và biện pháp thúc đẩy tăng trưởng đột phá với doanh nghiệp nhà nước”.
Chia sẻ ý kiến của bà Thuỷ, ông Nguyễn Tất Thái, Phó Vụ trưởng Vụ Dự báo, thống kê - ổn định tiền tệ, tài chính (Ngân hàng Nhà nước) đề xuất các cơ quan thẩm quyền sớm ban hành văn bản cụ thể hóa Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (Luật số 68/2025/QH15), để thực sự trao quyền tự chủ nhiều hơn cho doanh nghiệp và người đại diện vốn Nhà nước tại doanh nghiệp (kể cả quyết định kinh doanh, phê duyệt dự án, chế độ tài chính, tiền lương).
Chuyên gia này cũng đề xuất cần cụ thể hóa các quyền, trách nhiệm, cũng như tiêu chuẩn, chính sách đối với người đại diện phần vốn nhà nước theo Luật Quản lý và đầu tư vốn Nhà nước tại doanh nghiệp, để vừa bảo đảm thu hút nhân tài, khuyến khích sự sáng tạo nhưng cũng là cơ sở kiểm tra, giám sát, đánh giá hiệu quả…
TS Lê Quang Thuận, Viện Chiến lược và chính sách kinh tế - tài chính (Bộ Tài chính) chia sẻ, để nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp nhà nước, cần bảo đảm quyền tự chủ, tự chịu trách nhiệm và tính độc lập của hội đồng quản trị trong thực hiện chức năng, nhiệm vụ được giao.
Bên cạnh đó, cần minh bạch mục tiêu đầu tư, kinh doanh của chủ sở hữu Nhà nước và mục tiêu hoạt động của từng doanh nghiệp; minh bạch hóa toàn bộ hoạt động và kết quả kinh doanh. Doanh nghiệp nhà nước cũng phải tiên phong thực hiện trách nhiệm xã hội, ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh.
Cả nước hiện có 866 doanh nghiệp có vốn nhà nước, với tổng tài sản trên 4,3 triệu tỷ đồng (không tính 4 ngân hàng thương mại nhà nước); đóng góp cho ngân sách nhà nước trên 400 ngàn tỷ đồng/năm, hiệu suất sinh lời trên tài sản (ROA) đạt khoảng 6%, cao hơn doanh nghiệp FDI (4%) và doanh nghiệp tư nhân (1%).
