Tin Khu Vực 
Xây nền chuỗi liên kết từ vườn rừng đến nhà máy chế biến
Sau khi sáp nhập mở rộng địa giới hành chính, xã Ba Chẽ bước vào giai đoạn mới với nhiều cơ hội và thử thách đan xen. Nơi đây vốn là vùng đất rừng rộng lớn, địa hình đồi núi xen kẽ, khí hậu mát mẻ, đây là điều kiện lý tưởng cho cây quế phát triển. Hơn nửa thế kỷ qua, quế vẫn được coi là “vàng xanh” của người dân, là sinh kế chính giúp đồng bào dân tộc thiểu sốổn định cuộc sống.
Thế nhưng, việc sản xuất manh mún, nhỏ lẻ, bán sản phẩm thô qua thương lái khiến người trồng quế dễ bị ép giá, không chủ động được thị trường. Trong bối cảnh mới, câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc “trồng được bao nhiêu”, mà là “bán đi đâu, theo cách nào và giá trị thu về ra sao”. Bởi vậy, xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ quế đang trở thành hướng đi tất yếu, giúp Ba Chẽ thoát khỏi tình trạng “được mùa mất giá”, hướng tới sản xuất hàng hóa bền vững.
Xây dựng chuỗi liên kết tiêu thụ quế đang trở thành hướng đi tất yếu Ảnh: Mỹ Dung
Người dân Ba Chẽ có kinh nghiệm trồng và khai thác quế lâu đời, nhưng thiếu tính tổ chức và quy mô. Thay vì sản xuất nhỏ lẻ, nhiều hộ dân đã bắt đầu liên kết thành các tổ hợp tác, hợp tác xã nghề rừng để cùng trồng, chăm sóc, thu hái và sơ chế theo quy trình thống nhất. Việc liên kết này không chỉ giúp bảo đảm chất lượng đồng đều mà còn tạo nguồn nguyên liệu ổn định cho các doanh nghiệp chế biến.
Chính quyền địa phương đã định hướng phát triển vùng nguyên liệu tập trung gắn với nhà máy chế biến quế, giúp giữ lại giá trị gia tăng tại chỗ. Một số cơ sở sơ chế, tinh chế quế đã được hình thành, tạo thêm việc làm cho lao động nông thôn. Nhiều hộ dân cũng mạnh dạn đầu tư máy sấy, máy nghiền nhỏ, nồi chưng cất tinh dầu để tận dụng phụ phẩm, nâng cao hiệu quả sản xuất.
Bên cạnh đó, việc ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất được đẩy mạnh. Nông dân được tập huấn kỹ thuật chăm sóc, tỉa cành, thu hái đúng thời điểm để giữ hương thơm tự nhiên của quế. Các hợp tác xã được hỗ trợ đăng ký mã vùng trồng, tem truy xuất nguồn gốc, xây dựng tiêu chuẩn sản xuất an toàn. Từ đó, sản phẩm quế Ba Chẽ ngày càng được thị trường biết đến, mở ra hướng phát triển mới bền vững hơn.
Kết nối thị trường, xây dựng thương hiệu và mở rộng đầu ra
Nếu khâu sản xuất là nền móng thì khâu tiêu thụ chính là cánh cửa mở ra tương lai cho cây quế Ba Chẽ. Địa phương đang chú trọng phát triển chuỗi liên kết giữa nông dân - hợp tác xã - doanh nghiệp chế biến - hệ thống phân phối. Nhiều hợp đồng bao tiêu đã được ký kết, bảo đảm đầu ra ổn định cho người dân.
Việc xây dựng thương hiệu “Quế Ba Chẽ” đang được xúc tiến
Theo ông Triệu Quay Phúc, Giám đốc HTX Nông lâm nghiệp và Dịch vụ Ba Chẽ, hiện HTX có 11 thành viên, liên kết với khoảng 90 hộ dân ở xã Đồn Đạc, với gần 180 ha rừng quế. HTX đã bao tiêu sản phẩm quế cho bà con; từ khi tham gia HTX, nhiều hộ dân đạt thu nhập 200-300 triệu đồng/năm nhờ cây quế, đời sống ổn định hơn, xây nhà mới, con cái có điều kiện học hành đầy đủ. HTX cũng làm vườn ươm giống quế bán cho người dân, giúp tiết kiệm chi phí mua giống ở nơi xa. Anh Phúc phản ánh: trước khi có liên kết với HTX, người dân trồng quế nhưng thường lo đầu ra; nhờ HTX đứng ra thu mua, bao tiêu vỏ quế, bà con yên tâm hơn khi đầu tư công chăm sóc cây.
Việc xây dựng thương hiệu “Quế Ba Chẽ” đang được xúc tiến, hướng tới bảo hộ nhãn hiệu tập thể và chỉ dẫn địa lý. Khi có thương hiệu, sản phẩm quế sẽ có cơ hội thâm nhập sâu hơn vào các kênh phân phối hiện đại, chuỗi siêu thị, sàn thương mại điện tử và đặc biệt là xuất khẩu. Đã có doanh nghiệp trong tỉnh liên kết sản xuất tinh dầu quế, bột quế, trà quế, quế lát… Đây là những sản phẩm có giá trị cao, phù hợp xu hướng tiêu dùng xanh.
Song hành với đó là định hướng phát triển du lịch sinh thái kết hợp trải nghiệm vùng quế. Du khách có thể tham quan, tìm hiểu quy trình trồng, chế biến quế, mua sản phẩm OCOP ngay tại địa phương. Đây là hình thức quảng bá thương hiệu hiệu quả, đưa hình ảnh “quế Ba Chẽ” đến gần hơn với người tiêu dùng cả nước.
Để chuỗi liên kết vận hành trơn tru, cần có sự chung tay của nhiều bên: Nhà nước hỗ trợ cơ chế, doanh nghiệp đảm nhận vai trò đầu tàu về công nghệ và thị trường, còn người dân là chủ thể sản xuất. Mối quan hệ ấy nếu được gắn kết bền chặt sẽ tạo thành “mắt xích vàng” giúp cây quế vươn xa, mang lại sinh kế ổn định cho hàng nghìn hộ dân vùng cao.
Tuy có nhiều chuyển biến tích cực, song chuỗi giá trị quế Ba Chẽ vẫn đối mặt với không ít khó khăn. Vốn đầu tư cho chế biến sâu còn hạn chế, trong khi phần lớn hộ dân chưa đủ điều kiện vay vốn thương mại. Việc áp dụng công nghệ bảo quản, sấy khô và chiết tách tinh dầu mới chỉ dừng ở quy mô nhỏ.
Bên cạnh đó, năng lực quản trị của các hợp tác xã còn yếu, chưa có kinh nghiệm trong ký kết hợp đồng, đàm phán giá hoặc tìm kiếm thị trường. Sự phối hợp giữa các bên trong chuỗi liên kết đôi khi chưa đồng bộ, dẫn tới thiếu ổn định đầu ra.
Cây quế đã và đang chứng minh sức sống mãnh liệt trên vùng đất Ba Chẽ
Để khắc phục, cần triển khai đồng bộ các giải pháp: đẩy mạnh tín dụng ưu đãi cho các hợp tác xã nghề rừng; hỗ trợ đào tạo kỹ năng quản lý, thương mại và kỹ thuật chế biến cho người dân; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ, dây chuyền sản xuất tinh dầu, hương liệu, thực phẩm chức năng từ quế. Đồng thời, tăng cường công tác quảng bá, xúc tiến thương mại, kết nối với các hệ thống phân phối trong nước và quốc tế.
Cây quế đã và đang chứng minh sức sống mãnh liệt trên vùng đất Ba Chẽ. Từ những triền đồi xa xôi, những thân quế mảnh mai nay đã trở thành “cây đổi đời” cho hàng nghìn hộ dân. Khi quế không chỉ là nông sản mà còn là sản phẩm văn hóa, là niềm tự hào của người vùng cao, thì chuỗi giá trị quế Ba Chẽ không đơn thuần là câu chuyện kinh tế, mà còn là biểu tượng cho tinh thần vươn lên, dám đổi mới và làm giàu chính đáng trên quê hương.
Bằng quyết tâm của chính quyền, sự đồng lòng của người dân và sự đồng hành của doanh nghiệp, Ba Chẽ đang từng bước khẳng định vị thế trên bản đồ sản phẩm đặc trưng của Quảng Ninh. Hương quế từ rừng xanh giờ đây không chỉ lan tỏa trong từng căn bếp, mà còn mang theo khát vọng của một vùng đất đang vươn mình đổi thay, mạnh mẽ, bền bỉ và tràn đầy niềm tin.
