Căng thẳng cạnh tranh trong ngành thép, bài học từ Mexico

Tâm điểm của cuộc tranh cãi thương mại quốc tế

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia (Bộ Công Thương) thông tin, năm 2024, ngành thép tại Mexico đã trở thành tâm điểm của cuộc tranh cãi thương mại quốc tế khi Zekelman Industries - một trong những nhà sản xuất ống thép lớn nhất Bắc Mỹ, cáo buộc các công ty thép tại Mexico vi phạm nghiêm trọng quy định cạnh tranh.

Các cáo buộc tập trung vào việc các công ty Mexico sử dụng các biện pháp không minh bạch, nhận trợ cấp từ Chính phủ và thực hiện các chiến lược cạnh tranh không lành mạnh, gây thiệt hại lớn đến ngành thép Hoa Kỳ và phá vỡ tính công bằng trong thương mại khu vực.

Zekelman Industries khẳng định rằng, một số công ty thép tại Mexico đã hạ giá thành bất hợp pháp thông qua các khoản trợ cấp không minh bạch từ Chính phủ Mexico. Điều này tạo ra sự mất cân đối lớn trên thị trường Bắc Mỹ, khiến các doanh nghiệp thép Hoa Kỳ không thể cạnh tranh.

Các cáo buộc cụ thể bao gồm việc giảm giá bán bất hợp pháp. Theo đó, các công ty thép Mexico bị tố cáo sử dụng các biện pháp giảm giá bán dưới giá trị thực, khiến các đối thủ tại Hoa Kỳ bị suy yếu năng lực cạnh tranh.

Cùng đó, là cáo buộc nhận trợ cấp từ Chính phủ. Những khoản trợ cấp không minh bạch được cho là làm giảm giá thành sản phẩm thép Mexico một cách không công bằng.

Tiếp đến, vụ việc bị cho là vi phạm các thỏa thuận trong Hiệp định thương mại tự do giữa Canada, Mexico và Hoa Kỳ (USMCA), làm suy giảm tính cạnh tranh công bằng trong khu vực.

“Hậu quả từ các hành vi này là nghiêm trọng, ngành thép Hoa Kỳ đã phải đối mặt với áp lực tài chính lớn, buộc nhiều doanh nghiệp phải cắt giảm sản xuất và việc làm. Bên cạnh đó, việc thao túng giá và nhận trợ cấp làm suy yếu khả năng đổi mới và đầu tư dài hạn của các doanh nghiệp Hoa Kỳ, gây thiệt hại lớn cho chuỗi cung ứng khu vực” - Zekelman Industries cáo buộc.

Cơ quan điều tra cạnh tranh Việt Nam cho biết, phản ứng từ các bên trong vụ việc thể hiện rõ sự đối lập. Theo đó, các công ty thép Mexico bác bỏ mọi cáo buộc từ phía Zekelman Industries. Họ khẳng định rằng, mọi hoạt động kinh doanh của mình đều tuân thủ đầy đủ các quy định thương mại quốc tế và cáo buộc này mang tính bảo hộ hơn là bảo vệ cạnh tranh công bằng. “Chính phủ Mexico cũng lên tiếng bảo vệ các doanh nghiệp nội địa, nhấn mạnh rằng các biện pháp hỗ trợ của họ đều hợp pháp và nhằm thúc đẩy nền kinh tế trong nước” - Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết.

Thép được xem là một trong những ngành công nghiệp chiến lược. Ảnh minh họa

Trong khi đó, Zekelman Industries tiếp tục kêu gọi sự can thiệp từ các cơ quan quản lý tại Hoa Kỳ và Mexico. Đại diện công ty nhấn mạnh: “Chúng tôi cần một thị trường công bằng, nơi các doanh nghiệp có thể cạnh tranh trên cơ sở chất lượng và hiệu quả, thay vì bị áp đảo bởi các biện pháp không minh bạch”.

Trong khi đó, các tổ chức thương mại và nhà sản xuất tại Hoa Kỳ cũng bày tỏ sự ủng hộ đối với cáo buộc của Zekelman Industries, yêu cầu tiến hành một cuộc điều tra minh bạch và áp dụng các biện pháp chế tài nghiêm khắc nếu phát hiện vi phạm. Vụ kiện này không chỉ làm gia tăng căng thẳng trong quan hệ thương mại giữa Mexico và Hoa Kỳ mà còn gây lo ngại về sự ổn định của chuỗi cung ứng thép tại khu vực Bắc Mỹ.

Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nhận định, vụ việc đã đặt ngành thép Mexico vào thế khó, khi các doanh nghiệp phải đối mặt với áp lực cải thiện tính minh bạch trong hoạt động và đáp ứng các yêu cầu từ cơ quan quản lý quốc tế. Trong khi đó, các doanh nghiệp thép tại Hoa Kỳ kêu gọi sự hỗ trợ từ Chính phủ để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Sự không chắc chắn do vụ kiện gây ra có thể ảnh hưởng lớn đến chuỗi cung ứng thép tại khu vực. Việc điều tra và xử lý các cáo buộc có thể làm gia tăng chi phí sản xuất và kéo dài thời gian giao hàng, gây áp lực lớn hơn lên cả hai phía trong ngành. “Trong bối cảnh ngành thép đóng vai trò chiến lược trong chuỗi cung ứng khu vực, bất kỳ sự gián đoạn nào cũng sẽ gây ảnh hưởng đáng kể đến các ngành công nghiệp khác như xây dựng, ô tô và sản xuất máy móc” - Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia nhận định.

Bài học giá trị trong quản lý và giám sát các ngành công nghiệp chiến lược

Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh Việt Nam cho biết, vụ kiện giữa Zekelman Industries và các công ty thép Mexico không chỉ là một cuộc tranh chấp thương mại khu vực mà còn mang lại những bài học quan trọng cho các quốc gia khác, đặc biệt là trong việc cân bằng giữa cạnh tranh công bằng và bảo hộ kinh tế.

Đó là vấn đề minh bạch trong trợ cấp: Các Chính phủ cần đảm bảo rằng, các khoản trợ cấp và hỗ trợ dành cho doanh nghiệp phải tuân thủ nghiêm ngặt các quy định quốc tế, tránh làm méo mó thị trường.

Tiếp đến là việc cạnh tranh công bằng: Các doanh nghiệp cần tập trung vào nâng cao chất lượng sản phẩm và hiệu quả sản xuất, thay vì dựa vào các biện pháp cạnh tranh không lành mạnh.

Cuối cùng là giám sát chặt chẽ: Vai trò của các cơ quan quản lý là rất quan trọng trong việc phát hiện và xử lý các hành vi vi phạm, đảm bảo rằng thị trường hoạt động minh bạch và công bằng.

Đối với Việt Nam, Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia cho biết, vụ việc này mang lại những bài học giá trị trong việc quản lý và giám sát các ngành công nghiệp chiến lược như thép, dệt may hay chế biến gỗ. Bởi trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, các doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với áp lực cạnh tranh ngày càng lớn, cả trong nước và trên thị trường quốc tế.

Chính vì vậy, việc tăng cường giám sát là rất quan trọng. “Việt Nam cần xây dựng một hệ thống giám sát hiệu quả để phát hiện và xử lý kịp thời các hành vi cạnh tranh không lành mạnh, bao gồm trợ cấp bất hợp pháp và thao túng giá cả” - Cơ quan điều tra vụ việc cạnh tranh cho hay.

Bên cạnh đó, cần khuyến khích cạnh tranh dựa trên giá trị. Theo đó, các doanh nghiệp cần được khuyến khích nâng cao chất lượng sản phẩm và dịch vụ, thay vì dựa vào các biện pháp cạnh tranh không minh bạch. Đặc biệt, việc hợp tác với các cơ quan quản lý quốc tế sẽ giúp Việt Nam học hỏi kinh nghiệm và nâng cao năng lực quản lý; đồng thời, đảm bảo rằng các hiệp định thương mại tự do được thực thi một cách công bằng.

Vụ tranh chấp giữa ngành thép Mexico và Zekelman Industries là minh chứng rõ ràng về tầm quan trọng của tính minh bạch và cạnh tranh công bằng trong thương mại quốc tế. Trong bối cảnh các ngành công nghiệp chiến lược đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế, các Chính phủ và doanh nghiệp cần phối hợp chặt chẽ để đảm bảo rằng thị trường hoạt động dựa trên nguyên tắc công bằng và minh bạch.

“Đối với Việt Nam, đây là cơ hội để cải thiện hệ thống quản lý và tăng cường thực thi Luật cạnh tranh, nhằm tạo dựng một môi trường kinh doanh lành mạnh, bền vững. Việc bảo vệ quyền lợi doanh nghiệp và người lao động không chỉ giúp thúc đẩy sự phát triển kinh tế mà còn nâng cao vị thế của Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu. Một thị trường minh bạch và công bằng là nền tảng để đảm bảo sự phát triển bền vững và thịnh vượng lâu dài” - Ủy ban Cạnh tranh Quốc gia khẳng định.