Xuất khẩu hạt điều sang Thuỵ Điển: Thương vụ khuyến cáo gì cho doanh nghiệp?

Coop Thụy Điển thu hồi hạt điều, Thương vụ khuyến cáo gấp doanh nghiệp xuất khẩu

Trao đổi với phóng viên Báo Công Thương vào sáng 5/12, bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý – Vụ trưởng, Trưởng Cơ quan Thương vụ Việt Nam tại Thuỵ Điển, kiêm nhiệm thị trường Bắc Âu cho biết, mới đây, siêu thị Coop - một trong những nhà bán lẻ lớn nhất Thụy Điển đã thông báo thu hồi hai loại hạt điều thuộc thương hiệu X-tra do lo ngại có thể chứa mảnh thủy tinh nhỏ gây nguy hiểm cho sức khỏe người tiêu dùng. Hai loạt hạt điều này gồm Hạt điều X-tra tự nhiên và Hạt điều X-tra rang muối. Coop đã ngừng bán các sản phẩm bị ảnh hưởng và yêu cầu khách hàng trả lại hàng hóa hoặc hóa đơn để được hoàn tiền.

Hạt điều là một trong những sản phẩm xuất khẩu được thị trường Thuỵ Điển ưa chuộng. Lý do là bởi người dân quốc gia này luôn chú trọng đến chế độ ăn lành mạnh gắn với việc bảo vệ môi trường. Do vậy, các loại hạt, trong đó có hạt điều là nguồn ăn vặt lành mạnh ngày càng được tiêu thụ mạnh.

Hạt điều Việt Nam được thị trường Thuỵ Điển ưa chuộng (Ảnh: TTXVN)

Ngoài ra, người tiêu dùng ở khu vực này còn quan tâm tới chế độ ăn thuần chay nên việc tiêu thụ các loại hạt và đồ uống được sản xuất từ các loại hạt ăn được (sữa hạt) đang gia tăng, bởi vì người tiêu dùng phải đáp ứng nhu cầu protein và giải quyết tình trạng không dung nạp đường sữa khi không có protein động vật.

Việt Nam là một trong những quốc gia sản xuất hạt điều hàng đầu thế giới. Nhiều năm trở lại đây, kim ngạch xuất khẩu nhân điều của Việt Nam luôn giữ vững vị trí số một thế giới, với giá trị khoảng 3 tỷ USD/năm. Tại Thuỵ Điển, Việt Nam là quốc gia cung cấp hạt điều lớn nhất cho thị trường này với kim ngạch khoảng 7 triệu USD mỗi năm, thị phần lên đến trên 46%.

Bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý cho biết: "Mặc dù các sản phẩm bị Coop Thụy Điển thu hồi không phải đến từ Việt Nam, nhưng với việc hạt điều Việt Nam được thị trường Thuỵ Điển rất ưa chuộng, sự cố này là lời cảnh báo quan trọng cho các doanh nghiệp xuất khẩu Việt Nam trong việc tuân thủ các quy định chất lượng quốc tế. Bởi thị trường Thụy Điển và EU có yêu cầu rất cao về chất lượng và an toàn thực phẩm. Chỉ một lỗi nhỏ cũng có thể dẫn đến thu hồi sản phẩm và gây thiệt hại lớn".

Nếu rủi ro để xảy ra việc thu hồi sản phẩm sẽ có tác động rất lớn đến hoạt động của doanh nghiệp khi làm giảm uy tín của doanh nghiệp trên thị trường quốc tế. Bên cạnh đó, ảnh hưởng đến hình ảnh chung của hàng hóa Việt Nam trong mắt người tiêu dùng nước ngoài, đặc biệt tại các thị trường khó tính như châu Âu.

Do đó, doanh nghiệp cần tăng cường kiểm soát chất lượng; rà soát kỹ quy trình sản xuất, chế biến và đóng gói. Áp dụng các biện pháp kiểm tra hiện đại để đảm bảo sản phẩm không chứa dị vật hay bất kỳ yếu tố nào có thể gây nguy hiểm.

Trong trường hợp xảy ra sự cố, cần phối hợp nhanh chóng với đối tác và cơ quan quản lý để xử lý, giảm thiểu tác động đến hình ảnh và uy tín.

“Sự cố của Coop là một lời nhắc nhở quan trọng rằng, chỉ cần một sản phẩm vi phạm, không chỉ doanh nghiệp mà cả hình ảnh hàng hóa Việt Nam cũng có thể bị ảnh hưởng. Các doanh nghiệp xuất khẩu cần đảm bảo chất lượng để giữ vững niềm tin từ thị trường quốc tế và góp phần nâng cao uy tín của thương hiệu Việt Nam trên toàn cầu” – bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý nhấn mạnh.

Chú trọng yếu tố an toàn thực phẩm khi xuất khẩu hạt điều sang Thuỵ Điển

Cũng theo bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý, để xuất khẩu hạt điều sang Thuỵ Điển nói riêng và các nước Bắc Âu nói chung, trước hết cần tuân thủ các yêu cầu nghiêm ngặt của EU. Để biết tổng quan đầy đủ về các tiêu chuẩn này, có thể tham khảo các yêu cầu cụ thể đối trên trang web Access2Markets của Ủy ban châu Âu. Mã HS của hạt điều là 0801.

Trước hết, hạt điều là một sản phẩm thực phẩm, do vậy, cần tuân thủ Luật Thực phẩm chung châu Âu (EC) 178/2022, và các qui định chung về vệ sinh thực phẩm (EU) 2017/625. An toàn vệ sinh thực phẩm là vấn đề then chốt tại thị trường châu Âu nói chung và Bắc Âu nói riêng. Nếu muốn xuất khẩu sang châu Âu, sản phẩm hạt điều phải tuân thủ các quy định của pháp luật châu Âu về an toàn vệ sinh thực phẩm. Những luật này nhằm đảm bảo chất lượng của thực phẩm trong toàn bộ chuỗi cung ứng. Tất cả các sản phẩm thực phẩm, bao gồm cả hạt điều, được bán ở các nước thuộc Liên minh Châu Âu (EU), Hiệp hội Thương mại Tự do châu Âu (EFTA) và Vương quốc Anh đều phải an toàn. Điều này cũng áp dụng cho các sản phẩm nhập khẩu. Chỉ cho phép các chất phụ gia được phê duyệt. Các sản phẩm thực phẩm phải tuân thủ mức tối đa đối với các chất gây ô nhiễm có hại, chẳng hạn như vi khuẩn, vi rút, dư lượng thuốc trừ sâu và kim loại nặng.

Đối với quy định này, Thương vụ cho hay, mặc dù chứng nhận an toàn thực phẩm không bắt buộc theo luật châu Âu, nhưng nó đã trở thành điều bắt buộc đối với hầu hết các nhà nhập khẩu thực phẩm châu Âu. Hầu hết các nhà nhập khẩu lâu đời ở châu Âu sẽ không làm việc với bạn nếu bạn không thể cung cấp một số loại chứng nhận an toàn thực phẩm.

Hầu hết người mua châu Âu sẽ yêu cầu chứng nhận được công nhận bởi Sáng kiến An toàn Thực phẩm Toàn cầu (GFSI). Đối với hạt điều, các chương trình chứng nhận phổ biến nhất, tất cả đều được GFSI công nhận, là: Tiêu chuẩn nổi bật quốc tế (IFS); Tiêu chuẩn Toàn cầu của Hiệp hội Bán lẻ Anh (BRCGS); Chứng nhận Hệ thống an toàn thực phẩm (FSSC 22000); Chứng nhận Thực phẩm chất lượng an toàn (SQF).

Thương vụ Việt Nam tại Thụy Điển khuyến cáo các doanh nghiệp đảm bảo kiểm tra xem chứng chỉ nào hiện được công nhận theo phiên bản mới nhất của yêu cầu điểm chuẩn GFSI.

“Hệ thống chứng nhận thực phẩm không ngừng phát triển. EU, Vương quốc Anh và EFTA thường công nhận các tiêu chuẩn và chứng nhận an toàn thực phẩm giống nhau do các thỏa thuận công nhận lẫn nhau, do đó không có sự khác biệt lớn trong các yêu cầu của họ. Tuy nhiên, một số nhà bán lẻ nhất định có thể thích một chứng nhận này hơn một chứng nhận khác hoặc yêu cầu các chứng nhận bổ sung dựa trên chính sách nội bộ của riêng họ” - bà Nguyễn Thị Hoàng Thuý thông tin.

Ngoài ra, doanh nghiệp cũng cần lưu ý việc ghi nhãn phải nêu rõ thực phẩm có chứa chất gây dị ứng hay không. Nghiên cứu cho thấy hạt điều là một chất gây dị ứng mạnh, gây ra các phản ứng dị ứng nghiêm trọng kéo dài trong thời gian dài hơn so với các loại dị ứng thực phẩm khác. Theo nghiên cứu gần đây, phản ứng lâm sàng với hạt điều có thể nghiêm trọng, bao gồm cả sốc phản vệ.

Một số thực vật và sản phẩm thực vật vào EU phải có giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật. Giấy chứng nhận kiểm dịch thực vật là bắt buộc đối với việc nhập khẩu một số loại hạt điều vào EU từ các nước thứ ba, ngoài Thụy Sĩ. Điều này áp dụng cụ thể cho hạt điều, nguyên hạt, tươi, còn vỏ, theo Quy định (EU) 2019/2072.

Nếu có, chất phụ gia phải được cơ quan an toàn Châu Âu chấp thuận. Các chất phụ gia phải đáp ứng các thông số kỹ thuật được nêu trong Quy định (EU) số 231/2012. Danh sách các chất phụ gia thực phẩm được phê duyệt có thể tìm thấy trong Phụ lục II của Quy định (EC) số 1333/2008. Nhãn phải thể hiện rõ ràng cho người tiêu dùng biết sản phẩm có chứa hạt điều hay không vì chúng có thể gây dị ứng nghiêm trọng.

Bên cạnh đó, chất gây ô nhiễm thực phẩm là những chất không mong muốn và có hại trong thực phẩm có thể gây bệnh. EU đặt ra các biện pháp kiểm soát chặt chẽ đối với các chất gây ô nhiễm trong thực phẩm, đặc biệt là aflatoxin, theo Quy định (EU) 2023/915 về mức tối đa đối với một số chất gây ô nhiễm trong thực phẩm. Quy định này có hiệu lực vào ngày 25 tháng 5 năm 2023. Phụ lục I bao gồm các mức tối đa cho phép đối với các chất gây ô nhiễm được quy định.

Liên minh Châu Âu đã thiết lập mức dư lượng tối đa (MRL) cho thuốc trừ sâu trong và trên các sản phẩm thực phẩm. Liên minh Châu Âu thường xuyên công bố danh sách các loại thuốc trừ sâu đã được phê duyệt và được phép sử dụng trong Liên minh Châu Âu. Danh sách này được cập nhật thường xuyên. Vào năm 2022, Ủy ban Châu Âu đã phê duyệt 27 quy định triển khai mới đã sửa đổi danh sách này thông qua các phê duyệt mới, gia hạn, sửa đổi hoặc hạn chế.

Quy định của Ủy ban (EU) 2020/749 đặt ra mức clorat tối đa cho phép là 0,1 đối với tất cả các loại hạt bao gồm cả hạt điều. Trong quá trình sản xuất hạt điều, clorat không phải là thuốc trừ sâu điển hình nhưng chúng có thể tiếp xúc với hạt điều thông qua việc sử dụng nước clo và chất tẩy rửa có chứa clo. Do đó, các nhà xuất khẩu hạt điều phải kiểm soát việc sử dụng nước và chất tẩy rửa trong cơ sở sản xuất của mình.

Đối với kim loại nặng, quy định (EU) 2023/915 đặt ra mức cadmium tối đa cho hạt điều (và tất cả các loại hạt cây khác ngoại trừ hạt thông) là 0,20 mg/kg trọng lượng ướt. Mức tối đa không áp dụng cho các loại hạt dùng để nghiền và lọc dầu, với điều kiện là các loại hạt ép còn lại không được đưa ra thị trường làm thực phẩm.