Chuyên gia Hoa Kỳ khuyến nghị gì cho logistics Việt Nam?

Diễn đàn Logistics Việt Nam 2024 với chủ đề "Khu thương mại tự do - Giải pháp đột phá thúc đẩy tăng trưởng logistics" do Bộ Công Thương phối hợp với UBND tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu tổ chức.

Tại diễn đàn, GS.TS John Kent, Trường Đại học Arkaansas (Hoa Kỳ), người có 30 năm kinh nghiệm phát triển các chuỗi cung ứng Hoa Kỳ - Trung Quốc đã có tham luận với chủ đề: Xu hướng phát triển khu thương mại tự do - Cơ hội và khuyến nghị cho ngành logistics Việt Nam. Đây là một chủ đề đang thu hút sự quan tâm lớn từ các chuyên gia, doanh nghiệp và các nhà quản lý trong bối cảnh Việt Nam ngày càng hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế toàn cầu.

Theo GS. TS. John Kent, khu thương mại tự do (FTZ) đang trở thành một xu hướng phát triển mạnh mẽ trên thế giới, góp phần thúc đẩy thương mại quốc tế và giảm thiểu các rào cản trong giao thương. Việt Nam, với vị trí chiến lược trong khu vực Đông Nam Á, có cơ hội lớn để tận dụng các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà nước ta đã ký kết, từ đó mở rộng mạng lưới giao thương quốc tế và nâng cao vai trò của ngành logistics trong chuỗi cung ứng toàn cầu, phải phấn đấu để tận dụng lợi thế từ các hiệp định thương mại tự do (FTA) trong việc thúc đẩy hình thành các khu thương mại tự do (FTZ).

GS.TS John Kent, Trường Đại học Arkaansas (Hoa Kỳ), người có 30 năm kinh nghiệm phát triển các chuỗi cung ứng Hoa Kỳ - Trung Quốc đã có tham luận với chủ đề: Xu hướng phát triển khu thương mại tự do - Cơ hội và khuyến nghị cho ngành logistics Việt Nam.

GS.TS John Kent đánh giá, Việt Nam đang ở thời điểm rất quan trọng. Thời gian qua, các công ty trên thế giới đang có xu hướng dịch chuyển chuỗi cung ứng sang Việt Nam. Đồng thời, nước ta có vị trí rất đặc biệt, vai trò trung lập khi vừa hợp tác được với cả Trung Quốc và Mỹ.

Chuyên gia này cũng cho rằng, Việt Nam đang ở kỷ nguyên mới. Đặc biệt, có 3 yếu tố quan trọng là lãnh đạo năng động, vị trí địa lý thuận lợi bậc nhất trong dòng chảy thương mại quốc tế, cùng với đó đang ở vị thế tốt để đóng vai trò ngoại giao trong một thế giới ngày càng phức tạp.

Tại bài tham luận, GS.TS John Kent cũng chia sẻ một số mô hình, kinh nghiệm về việc phát triển thương mại tự do tại một số quốc gia trong khu vực như Singapore, Hàn Quốc, Malaysia, Trung Quốc. GS.TS John Kent khuyến nghị Việt Nam có thể tận dụng tốt đường biên giới với Trung Quốc để hình thành các khu thương mại tự do là khu vực chuyên biệt dành cho thương mại quốc tế, đầu tư nước ngoài, kho ngoại quan và chế biến xuất khẩu.

Vị chuyên gia này cũng cho biết, Việt Nam có thể phát triển các khu hợp tác kinh tế và biên giới để khuyến khích thương mại biên giới và chế biến xuất khẩu, cải thiện quan hệ với nước láng giềng và cải thiện điều kiện kinh tế ở những khu vực có nhiều dân tộc thiểu số sinh sống. Ở những khu vực này có thể tập trung vào sản xuất linh kiện, để vật tư đầu vào từ tỉnh Quảng Đông (Trung Quốc) có thể vào Việt Nam sản xuất và xuất khẩu trở lại hay tung ra thị trường. Các hành lang kinh tế như Quảng Đông, Côn Minh (Trung Quốc) tập trung rất nhiều hoạt động sản xuất. Đây là lợi thế quan trọng của Việt Nam khi có đường biên giới tiếp giáp với khu vực này.

Vị chuyên gia này cũng đánh giá và kỳ vọng Việt Nam có thể hướng đến trở thành quốc gia thương mại tự do với việc thành lập nhiều khu thương mại tự do khác nhau giống với kinh nghiệm và mô hình từ Singapore.

GS.TS John Kent cũng chia sẻ, khi nhìn vào câu chuyện của Trung Quốc và Hoa Kỳ thì Việt Nam cần nhìn rõ về chiến lược "Trung Quốc + 1". Trong đó, đặc biệt phải đa dạng hóa nguồn cung, với mục tiêu giảm nguy cơ phụ thuộc thông qua việc đa dạng hóa nhà cung cấp. Cùng với đó, cần có mục tiêu là tránh thuế quan từ việc gia công sản xuất ở nước bạn.

Tiếp đến, GS.TS John Kent cũng cho rằng, Việt Nam cần thiết kế các trung tâm tạo ra giá trị. Cụ thể, thiết kế một phần, một vài khu vực (Free trade zone) hoặc toàn bộ quốc gia (Free trade country FTC) trở thành khu thương mại tự do. Trong đó, Việt Nam suy nghĩ, cân nhắc ý tưởng trong đó có việc miễn thuế quan và miễn thị thực để có thể khuyến khích sự giao thương, không chỉ riêng về mặt hàng hóa.

GS.TS John Kent cũng nhấn mạnh về vai trò là cửa ngõ tiểu vùng Mê Kông mở rộng của Việt Nam. Ông cũng có những đánh giá về các mô hình phối hợp công – tư trong phát triển thương mại tự do. Đồng thời, ông cũng chia sẽ kinh nghiệm của mình liên quan đến vấn đề ngoại giao và các nhà ngoại giao trong việc giao lưu thương mại. Trong đó, chuyên gia này cũng nhấn mạnh vai trò vị thế trung lập của Việt Nam trong vấn đề thương mại và ngoại giao.

Từ những thực tiễn trên, GS.TS John Kent đã có 5 khuyến nghị, đề xuất việc phát triển logistics cho Việt Nam từ góc nhìn chuỗi cung ứng.

Thứ nhất, Việt Nam cần tận dụng vị thế trung lập ngoại giao của Việt Nam với các nước Trung Quốc và Hoa Kỳ (giống như Thụy Sĩ đối với chuỗi cung ứng toàn cầu).

Thứ hai, triển khai thương mại tự do (FTZ) cho toàn bộ đất nước Việt Nam (FTC), có thể sử dụng khuôn khổ pháp lý, lấy kinh nghiệm và hình mẫu từ Singapore và Hồng Kông (Trung Quốc). Ông cũng rất hi vọng Việt Nam sẽ cân nhắc kế hoạch, công bố mình là một quốc gia thương mại tự do từ 1/1/2025.

Thứ ba, việc chuyển dịch về cơ sở hạ tầng, trong đó, khuyến nghị Việt Nam cần xây dựng tuyến đường sắt hai chiều mới để có thể kết nối Thủ đô Viêng Chăn (Lào) với khu vực bờ biển phía Đông của Việt Nam. Đồng thời, xây dựng tuyến đường sắt kết nối với Trung Quốc và Thái Lan. Điều này sẽ giúp cho Việt Nam đóng vai trò thực sự là cửa ngõ của Đông Nam Á.

Thứ tư, cải thiện các hoạt động ở khu vực cửa khẩu biên giới đất liền giữa Việt Nam và Vân Nam (Trung Quốc); đặc biệt quan trọng là và Việt Nam và Quảng Tây (Trung Quốc).

Cuối cùng, Việt Nam cần có công ty, mạng lưới mạnh chuyên về các tàu feeder, gom hàng mạnh để qua đó kết nối Việt Nam với ASEAN và Trung Quốc.