Ukraine sẽ sử dụng “robot sát thủ” để đối phó với Nga?

“Robot sát thủ” khi chúng được sử dụng trong chiến tranh được gọi chung là các cỗ máy quân sự tự động và không người lái. Những cỗ máy này bao gồm máy bay không người lái (UAV), phương tiện mặt đất không người lái (UGV) và phương tiện hàng hải không người lái (USV).

Hiện nay, chưa xảy ra trường hợp nào về việc “robot sát thủ” hoàn toàn tự động tiêu diệt con người ở bất kỳ quốc gia nào trên thế giới, tuy nhiên, cuộc xung đột đang diễn ra giữa Nga và Ukraine có thể là lần đầu tiên trong lịch sử để lại kỷ lục này.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Chuyển đổi Kỹ thuật số Ukraine Mykhailo Fedorov đã đưa ra tuyên bố về khả năng Ukraine có thể đầu tư vào “robot sát thủ” và cho biết: “Tôi nghĩ khả năng rất cao trong 6 tháng tới, bước tiếp theo là hợp lý và không thể tránh khỏi”, trong quá trình phát triển vũ khí, Ukraine đã và đang thực hiện “rất nhiều hoạt động R&D theo hướng đó”.

Phương tiện mặt đất không người lái THeMIS

Nếu Ukraine đưa “robot sát thủ” hoàn toàn tự động ra tiền tuyến, nó sẽ đánh dấu một sự thay đổi sâu sắc mang tính cách mạng về công nghệ quân sự, đó là thay thế vũ khí lạnh bằng vũ khí nóng. Một số chuyên gia cảnh báo rằng, viện trợ quân sự của phương Tây cho Ukraine đã vượt ra ngoài phạm vi vũ khí thông thường, có nguy cơ sử dụng xung đột Nga - Ukraine để thử nghiệm vũ khí mới chưa được phê duyệt.

Một số nhà phân tích nhận định, trong cuộc xung đột Nga - Ukraine, việc xuất hiện những “robot sát thủ” có thể tiêu diệt con người một cách hoàn toàn tự động chỉ còn là vấn đề thời gian. Ông Karen Byrne, nhà phân tích đổi mới vũ khí tại Đại học George Mason, Mỹ, cho biết: “Rất nhiều bang đang phát triển công nghệ này. Rõ ràng, nó không khó đến thế”.

Các quốc gia thành viên NATO như Hà Lan đã thử nghiệm robot được hỗ trợ bởi trí tuệ nhân tạo (AI), nhưng chưa đưa ra giới hạn đạo đức nào đối với việc sử dụng các cỗ máy thông minh này trên chiến trường.

Ông Mariold Mewisen, chỉ huy Đơn vị hệ thống Robot và Tự trị của quân đội Hoàng gia Hà Lan cho hay, mọi cuộc chiến đều là nơi thử nghiệm về công nghệ. Ông cho rằng, phương tiện mặt đất không người lái THeMIS đã được vận chuyển đến Ukraine, và “chỉ cần một thời cơ thích hợp các phương tiện này sẽ được đưa vào thực chiến”.

Gần đây, ông Jaroslav Hochar, một đại tá quân đội Ukraine và là người đồng sáng lập tổ chức phi lợi nhuận đổi mới UAV Aerorozvidka, cho biết các máy bay chiến đấu do con người điều khiển đơn giản là không thể xử lý thông tin và đưa ra quyết định nhanh như máy móc. Các nhà lãnh đạo quân đội Ukraine hiện đang cấm sử dụng các “robot sát thủ” hoàn toàn tự động, nhưng quyết định đó có thể thay đổi.

UAV Switchblade 600 do Mỹ sản xuất

Các nhà sản xuất phương Tây cho biết, Ukraine sẽ không gặp khó khăn gì trong việc “độc lập hóa” hoàn toàn máy bay không người lái sát thủ bán tự động. Những máy bay không người lái này bao gồm Switchblade 600 do Mỹ sản xuất và Warmate của Ba Lan, cả hai đều yêu cầu con người vận hành màn hình và chọn mục tiêu. “Chúng tôi chưa vượt qua ranh giới đó - tôi nói ‘chưa’ bởi vì tôi không biết điều gì sẽ xảy ra trong tương lai”, ông Hochar cho biết.

Trong khi đó, ông Daniel Fiot, giáo sư tại Trường quản trị Brussels và nhà nghiên cứu tại Viện Royal Elcano, cho biết: “Tầm quan trọng của việc sử dụng các công nghệ mới nổi và đột phá trong chiến tranh tương lai sẽ được nâng cao đáng kể”. Ông tin rằng các giải pháp công nghệ cao tạo ra sự “cám dỗ” cho phương Tây trong việc vận chuyển vũ khí mới, chưa được chứng minh, tới Ukraine.

Theo một cách nào đó, vũ khí chiến tranh hiện đại có thể là một “canh bạc”. Mặc dù các nhà sản xuất vũ khí luôn tuyên bố rằng vũ khí của họ là tối tân, nhưng vũ khí mới có thể gặp vấn đề khi đưa vào thực địa. Và, liệu “robot sát thủ” có đủ tin cậy? Bạn có thể đảm bảo rằng máy sẽ không bị trục trặc không? Không ai có thể đưa ra một câu trả lời dễ dàng.

Một báo cáo của Liên hợp quốc vào năm 2022 đã lưu ý, vào năm 2020, máy bay không người lái Kargu-2 do Thổ Nhĩ Kỳ sản xuất khi đó đã tiêu diệt một số máy bay chiến đấu không xác định ở chế độ hoàn toàn tự động. Nhưng một phát ngôn viên của nhà sản xuất đã trả lời rằng, báo cáo dựa trên thông tin “suy đoán, chưa được xác minh”. Ông nói thêm Kargu-2 không thể tấn công mục tiêu một cách tự động và cần có người điều khiển.

Sau vụ việc này, cộng đồng quốc tế đã đồng loạt lên án việc sử dụng “UAV sát thủ” một cách phổ biến, vì hành động này rất dễ dẫn đến việc tự động tiêu diệt con người khi chưa có mệnh lệnh.

Học giả người Australia ông Toby Walsh, người vận động chống lại “robot sát thủ”, muốn có sự đồng thuận quốc tế về các hạn chế khiến các quốc gia cấm sử dụng nhận dạng khuôn mặt và các dữ liệu khác. Ông Walsh nói: “Nếu chúng ta không cẩn thận, chúng có nhiều khả năng leo thang hơn cả vũ khí hạt nhân. Nếu bạn có thể khiến robot giết một người, bạn có thể để nó giết hàng nghìn người”.