Từ nương rẫy lên sàn số: Nông sản Thái Nguyên đổi thay

Chè sạch, na quả ngon: Câu chuyện nông dân Tràng Xá

Xã Tràng Xá (tỉnh Thái Nguyên), là nơi sinh sống của hơn 65% đồng bào Dao, Tày, Nùng. Trước đây, người dân nơi đây sản xuất tự cung tự cấp, canh tác manh mún, thiếu khoa học, đời sống bấp bênh. Tuy nhiên, những năm gần đây, diện mạo nông nghiệp xã Tràng Xá đã thay đổi nhờ sự ra đời của các HTX.

HTX Chè Liên Minh được thành lập như một “làn gió mới” trên vùng đất cằn cỗi. Chủ tịch HĐQT, Giám đốc HTX – chị Hoàng Thị Hải – chia sẻ: “Chúng tôi bắt đầu với vài hộ, nay đã thu hút 50 hộ, trồng 41 ha chè theo quy trình VietGAP và hữu cơ. Đáng mừng là 50% thành viên là đồng bào dân tộc thiểu số, phần lớn là phụ nữ”

Với sự hỗ trợ của chính quyền địa phương HTX tiếp cận nhiều khóa đào tạo kỹ thuật, đầu tư lò sấy, áp dụng phần mềm truy xuất nguồn gốc, quản lý sản xuất qua điện thoại. Nhờ đó, chè Liên Minh không chỉ nâng cao chất lượng mà còn kết nối với sàn thương mại điện tử Postmart, Voso, mở rộng thị trường tiêu thụ.

Mỗi vụ thu hoạch, HTX tạo việc làm thời vụ cho hàng chục lao động địa phương, thu nhập 5–6 triệu đồng/người/tháng. “Chè sạch, truy xuất rõ ràng nên bán rất nhanh, bà con không còn lo đầu ra”, chị Hải phấn khởi nói.

Tương tự, HTX Nông nghiệp sạch Tràng Xá cũng giúp người dân vùng cao thay đổi cuộc sống. “Trước đây tôi làm công nhân, thu nhập bấp bênh. Khi HTX thành lập, tôi quay lại nông nghiệp và vận động thanh niên trong vùng tham gia”, anh Chu Duy Tú thành viên HTX chia sẻ và cho biết, gia đình anh Tú trồng 6 sào chè, 2 sào nhãn, nuôi 20 đàn ong, mỗi năm thu nhập trên 100 triệu đồng. Sản phẩm từ mật ong đến chè được tiêu thụ hết nhờ sản xuất sạch, truy xuất nguồn gốc rõ ràng.

Tràng Xá còn là vùng trọng điểm cây ăn quả với 120 ha na, 285 ha bưởi, 10 ha thanh long. Nhờ ứng dụng kỹ thuật cắt tỉa, thụ phấn nhân tạo, phân sinh học… năng suất và chất lượng cây trồng tăng rõ rệt. Một số hộ như ông Lê Xuân Hải, bà Hoàng Thị Quyên chuyển toàn bộ đất ngô sang trồng na, thu nhập đạt 200–250 triệu đồng/ha/năm. Thương lái đến tận vườn thu mua, người dân không còn phải “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” mà vẫn sung túc.

Nhiều HTX tại Thái Nguyên đã tiên phong số hóa quy trình sản xuất – bán hàng, xây dựng mã QR truy xuất, đưa sản phẩm lên sàn thương mại điện tử như Sendo, Voso, mở rộng tiêu thụ ra cả nước. Anh Chu Duy Tú chia sẻ: “Chè, mật ong quê mình giờ được người miền Trung, miền Nam đặt mua thường xuyên”.

Từ nương rẫy lên sàn số, nông sản Thái Nguyên vươn ra thị trường

Tại xã Thượng Minh (tỉnh Thái Nguyên) trước đây sản phẩm như gạo nếp, chè Shan tuyết, miến dong chỉ bán quanh chợ phiên, đầu ra bấp bênh. Vài năm gần đây, HTX Nông sản sạch Bảo Châu áp dụng thương mại điện tử và xây dựng thương hiệu, đầu ra ổn định.

HTX hiện có gần 50 thành viên, phần lớn là đồng bào Dao, thu mua khoảng 200 tấn củ dong riềng mỗi năm. Sản phẩm miến dong đạt chuẩn OCOP 3 sao, doanh thu năm 2024 gần 3 tỷ đồng. Mỗi năm, HTX tạo việc làm mùa vụ cho gần 100 lao động với thu nhập 4–6 triệu đồng/tháng, giúp giữ chân người dân trên quê hương.

HTX Thanh niên Phja Bjoóc (xã Bằng Thành) – mô hình tiêu biểu của đồng bào Mông – khởi nghiệp từ năm 2021 với 5 thành viên, xây dựng chuỗi sản phẩm mật ong rừng, thảo mộc khô, măng rừng gắn với du lịch cộng đồng. Nhờ tập huấn xây dựng thương hiệu, sử dụng mạng xã hội, quay video, chụp ảnh sản phẩm, HTX đã có tệp khách hàng ổn định trên Zalo, Facebook, TikTok.

Mỗi tháng, HTX xuất bán 300–400 lít mật ong rừng, phần lớn online. HTX còn phối hợp xây dựng mô hình “mùa ong rừng”, thu hút khách trải nghiệm thu mật, phơi thảo dược, vừa nâng cao giá trị sản phẩm vừa giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc.

Trong thời gian qua, chính quyền đị phương đã đồng hành cùng các HTX trong tập huấn về thương mại điện tử, kỹ năng kinh doanh số, quản lý tài chính số, cùng với đó là sự hỗ trợ vốn vay, giúp bà con mở rộng sản xuất và đầu tư máy móc chế biến.

Các HTX được hỗ trợ xây dựng gian hàng online, tham gia hội chợ, kết nối nhà phân phối lớn ở Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh và các tỉnh thành khác. Sự đồng hành này tạo điểm tựa cho đồng bào dân tộc thiểu số.

Với 3 điểm tựa là vốn, kỹ thuật và thị trường, các sản nông sản địa phương đã có tem truy xuất, đầu ra ổn định, nâng tầm giá trị nông sản địa phương.

Tại vườn na của bà Hoàng Thị Quyên, người Tày, mỗi mùa thu hoạch khách tới tận vườn mua hàng. Bà Quyên chia sẻ: “Nhờ cán bộ xã, trung tâm khuyến nông hướng dẫn tận tình, chúng tôi mới biết cách bón phân hữu cơ, tạo tán hợp lý. Na được giá, được mùa, cả nhà vui lắm”.

Từ câu chuyện của bà Quyên, anh Tú và hàng loạt HTX trên địa bàn, nông sản Thái Nguyên không chỉ phá thế “ba khó” gồm vốn, kỹ thuật và thị trường mà còn hình thành hệ sinh thái nông nghiệp bền vững, hiện đại, trong đó công nghệ số, thương mại điện tử là đòn bẩy, giúp đồng bào dân tộc thiểu số vươn lên ngay trên quê hương.

Trong thời gian tới, tỉnh Thái Nguyên đặt mục tiêu phát triển nông nghiệp hàng hóa tập trung, mở rộng diện tích cây ăn quả, chè, phát triển rừng gỗ lớn và du lịch sinh thái. Không còn là miền đất đói nghèo và biệt lập, nhiều vùng đồng bào dân tộc thiểu số Thái Nguyên đang trở thành hình mẫu về khát vọng vươn lên nhờ ứng dụng công nghệ thông tin và thương mại điện tử.