Từ mẩu tin rao vặt đến kênh kết nối thị trường

Những mẩu tin nhỏ đóng vai trò nền tảng

Khi nhìn lại dòng lịch sử báo chí kinh tế Việt Nam, những mẩu tin rao vặt, thông báo bán hàng, tuyển mộ công nhân, quảng cáo thuốc gia truyền, hay lời mời dự buổi bán hàng không khó bắt gặp trên những trang báo giấy. Những mẩu tin ấy, khi đặt trong bối cảnh xã hội cuối thế kỷ XIX, đầu thế kỷ XX, vừa là phương tiện giao thương sơ khai, vừa là chỉ dấu của một nền kinh tế đô thị đang hình thành trên nền tảng in ấn và báo chí. Đó là nguồn gốc khiêm nhường của quảng cáo báo chí, xuất phát từ chức năng thông báo, dần nhân rộng thành một không gian thị trường trong báo.

Nhà sưu tầm báo chí Nguyễn Phi Dũng cho biết, từ khoảng năm 1886, báo chí Việt Nam đã có quảng cáo, doanh nghiệp và cá nhân sẵn sàng chi tiền vì hiệu quả rõ rệt. Thậm chí, tờ báo chữ quốc ngữ đầu tiên ra đời tháng 4/1865 cũng đã đăng quảng cáo.

“Quảng cáo thời ấy phát ngôn thẳng vào tâm lý công chúng như: ‘Bạn muốn giàu, hãy mua xổ số Đông Dương’”, ông Nguyễn Phi Dũng nhớ lại.

Trong suốt thời kỳ kế hoạch hóa tập trung, quảng cáo trên báo mang tính chính thức và thông báo nhiều hơn là kích cầu thương mại. Thông tin về phân phối, điều tiết giá cả, lời kêu gọi tiêu thụ hàng hóa phục vụ nhiệm vụ quốc gia. Khi nền kinh tế chuyển sang cơ chế thị trường, không gian quảng cáo bùng nổ, từ những ô rao vặt nhỏ sang các vị trí in đậm, hình ảnh minh họa, tiếp đến trang quảng cáo nguyên trang và các chuyên mục “Cung - cầu” chuyên biệt. Sự thay đổi này không chỉ là sự gia tăng diện tích in ấn mà còn phản ánh một thay đổi căn bản về chức năng báo chí, từ thuần thông tin chính trị sang cả thông tin thị trường và dịch vụ thương mại.

“Quảng cáo trên báo xưa rất phong phú, câu chữ cũng rất hay. Ai từng trực tiếp đọc các mẫu quảng cáo cũ mới thấy được văn phong của các bậc tiền bối thực sự ấn tượng”, ông Nguyễn Phi Dũng nhớ lại.

Báo Công Thương, khởi thủy từ các ấn phẩm chuyên ngành như Việt Nam Kinh tế tập san, Mặt trận Kinh tế… đã đồng hành cùng hành trình phát triển của ngành Công Thương và nền kinh tế quốc gia. Trải qua chiến tranh, xây dựng và đổi mới, tờ báo từ một ấn phẩm chính trị, kinh tế đã dần trở thành một kênh thông tin chuyên sâu, kết nối giữa cơ quan quản lý, doanh nghiệp và thị trường.

Sau khi xác lập được vai trò kết nối cung - cầu và tạo dựng uy tín với cộng đồng doanh nghiệp, những năm 1990, Báo Thương mại thời ấy (tiền thân của Báo Công Thương) bắt đầu từng bước xây dựng cơ chế, nhân sự và quy trình riêng cho mảng quảng cáo, đưa hoạt động này thoát khỏi tính tự phát.

Ông Nguyễn Phương Quang, Nguyên Trưởng ban Thư ký toà soạn, Báo Công Thương cho biết: “Từ khoảng năm 1990, Báo Thương Mại, tiền thân trực tiếp của Báo Công Thương thời ấy, thành lập bộ phận quảng cáo, do ông Nguyễn Hữu Quý - Nguyên Tổng Biên tập trực tiếp phụ trách. Doanh nghiệp đặt quảng cáo nửa trang, một trang hoặc một phần tư trang”.

Vai trò “kết nối” của Báo Công Thương được định hình bởi hai nhân tố, vị thế là cơ quan ngôn luận của bộ, ngành, nghĩa là có đầu mối trực tiếp với chính sách và chuỗi xúc tiến thương mại và năng lực tòa soạn trong việc tổ chức nội dung chuyên đề, sự kiện và chương trình xúc tiến. Những chương trình kết nối cung - cầu, hội chợ chuyên ngành, chuyên trang hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ đã biến quảng cáo từ hành vi mua bán đơn thuần thành một dịch vụ giá trị gia tăng là quảng bá sản phẩm, tạo niềm tin, xác tín năng lực nhà sản xuất và mở đầu các mối quan hệ thương mại.

Kết nối thị trường trong thời số hoá

Bước vào kỷ nguyên số, các tờ báo ngành, trong đó có Báo Công Thương, đứng trước một phép thử kép, nguồn thu truyền thống (quảng cáo in, rao vặt) teo lại trong khi áp lực chi phí vận hành và kỳ vọng nội dung chuyên sâu tăng cao. Mô hình kinh doanh báo chí buộc phải đa dạng hóa, quảng cáo vẫn là nguồn thu quan trọng nhưng không còn đủ, báo chí phải đóng gói sản phẩm truyền thông, cung cấp dịch vụ marketing tích hợp, tổ chức sự kiện và thậm chí phát triển các nền tảng thương mại điện tử gắn với nội dung. Nhiều chuyên gia và các nhà quản lý báo chí đã chỉ ra rằng, muốn tồn tại và phát triển, cơ quan báo chí cần “định hình cách mua của doanh nghiệp”, tức là chủ động thiết kế giải pháp truyền thông thay vì chờ doanh nghiệp mua không gian quảng cáo rời rạc.

Hiện nay, Google và Facebook chiếm giữ phần lớn “diện tích quảng cáo số” và hệ thống đo lường người dùng, khiến các báo điện tử nội địa bị phụ thuộc công nghệ và dữ liệu. Kết quả là phần lớn doanh thu quảng cáo trực tuyến không chảy về tòa soạn mà đi vào hệ sinh thái nền tảng quảng cáo quốc tế. Điều này đặt ra hai thách thức chiến lược đó là làm sao để giữ chân ngân sách quảng cáo của doanh nghiệp Việt và làm sao tận dụng dữ liệu một cách có trách nhiệm để tạo ra sản phẩm có giá trị cho nhà quảng cáo và độc giả.

Ông Nguyễn Phương Quang nhấn mạnh: “Ngay khi đẩy mạnh các dịch vụ quảng cáo và truyền thông, chúng tôi luôn coi việc tách bạch giữa nội dung báo chí và nội dung thương mại là nguyên tắc sống còn. Báo Công Thương từ thời trước đến nay đã tuân thủ thiết lập bộ phận riêng chịu trách nhiệm hoàn toàn về tin, bài độc lập, còn mọi nội dung tài trợ, quảng cáo đều có bộ phận kinh tế và khâu kiểm duyệt pháp lý riêng biệt. Chính cách làm này giúp Báo Công Thương vừa mở rộng nguồn thu, vừa giữ vững uy tín và sự tin cậy của độc giả”.

Trong bối cảnh cạnh tranh khốc liệt của truyền thông số, quảng cáo trên báo chí không thể chỉ dừng lại ở việc “bán không gian” mà cần được tái định nghĩa thành “bán giải pháp”. Với lợi thế am hiểu sâu thị trường Công Thương, Báo Công Thương hoàn toàn có thể biến hoạt động quảng cáo thành dịch vụ tổng hợp, vừa bảo chứng uy tín vừa tạo giá trị kinh doanh cho doanh nghiệp.

Ông Nguyễn Phi Dũng nhận xét: “Báo Công Thương ngày nay đã khéo léo tận dụng thế mạnh ngành để thiết kế các gói quảng cáo chuyên biệt, vừa mang tính tư vấn thị trường vừa giữ được chuẩn mực báo chí, nhờ đó hoạt động quảng cáo của báo ngày càng chuyên nghiệp và có chiều sâu”.

Thực tế, Báo Công Thương nhiều năm qua đã chủ động trở thành “đầu mối” kết nối cung - cầu trong ngành, không chỉ đơn thuần là kênh đăng tải thông tin. Quảng cáo vì thế không còn chỉ là hình ảnh hay banner, mà trở thành kênh xác thực thị trường, gia tăng niềm tin cho cả nhà cung cấp lẫn khách hàng.

Trước thực trạng quảng cáo sai sự thật và thông tin thổi phồng ngày càng gia tăng, Báo Công Thương đã triển khai nhiều biện pháp nhằm bảo đảm quảng cáo vừa hiệu quả vừa minh bạch, góp phần nâng cao uy tín tòa soạn và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Báo Công Thương hiện nay đã chủ động cung cấp các bảng giá quảng cáo & PR/banner minh bạch trên các nền tảng như congthuong.vn, Booking quảng cáo và các dịch vụ đối tác uy tín, nhằm giúp doanh nghiệp dễ dàng lựa chọn hình thức quảng cáo phù hợp với ngân sách và mục tiêu tiếp cận khách hàng.

Ngoài ra, Báo Công Thương cũng tham gia các chuyên đề về quảng cáo trực tuyến, tiếp cận công nghệ số và kinh tế số. Qua đó, nâng cao chất lượng của các quảng cáo trên Báo, cải thiện hiệu quả chiến dịch quảng cáo và thúc đẩy chuyển đổi từ quảng cáo truyền thống sang các hình thức quảng cáo chuyên sâu, dữ liệu cao hơn.

“Với vị thế và đặc thù thông tin của Báo Công Thương, đây là một mảnh đất màu mỡ để quảng bá thông tin về sản phẩm, dịch vụ, doanh nghiệp, tạo sự chú ý đến công chúng và khách hàng tiềm năng”, ông Nguyễn Phi Dũng nhận xét.

Báo Công Thương đang dần trở thành nền tảng kết nối tin cậy của cộng đồng công thương - 1 “trusted marketplace” thực sự, nơi quảng cáo là cầu nối giá trị chứ không phải nguồn lợi dễ dãi làm xói mòn bản sắc nghề báo.

Từ mẩu tin rao vặt đến kênh kết nối thị trường là một hành trình dài, nhưng không phải là vòng tròn lặp lại. Đó là chuyển hoá về chức năng, từ thông báo thành dịch vụ thương mại có trách nhiệm. Trong kỷ nguyên số, Báo Công Thương sẽ tiếp tục phát triển năng lực thiết kế sản phẩm, bảo chứng uy tín và kết nối hiệu quả giữa doanh nghiệp với thị trường chứ không đơn thuần là diện tích quảng cáo trên trang giấy hay banner trên web.

Vai trò “kết nối” của Báo Công Thương được định hình bởi hai nhân tố, vị thế là cơ quan ngôn luận của bộ,  ngành, nghĩa là có đầu mối trực tiếp với chính sách và chuỗi xúc tiến thương mại và năng lực tòa soạn trong việc tổ chức nội dung chuyên đề, sự kiện và chương trình xúc tiến.