Tin Khu Vực 
Trước yêu cầu duy trì tăng trưởng cao và nâng chất các động lực kinh tế trong bối cảnh nhiều biến động, trong cuộc trao đổi với phóng viên Báo Công Thương, TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ đã đề cập đến những vấn đề trọng tâm đặt ra cho điều hành vĩ mô, điểm nghẽn lớn cùng nhóm giải pháp then chốt để mở rộng không gian phát triển trong giai đoạn tới.
TS. Cấn Văn Lực, Chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV, Thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ.
Tăng trưởng cao phải đi cùng ổn định kinh tế vĩ mô
- Xin ông cho biết làm thế nào để tạo sức bật cho nền kinh tế Việt Nam từ góc độ chính sách? Ông đặt vấn đề gì cho các nhà hoạch định chính sách để kinh tế Việt Nam thực sự vươn mình trong kỷ nguyên mới?
TS. Cấn Văn Lực: Trước hết, chúng ta đang ở trong một bối cảnh có rất nhiều thay đổi cả trên thế giới và trong nước. Thời gian vừa qua, tôi tiếp xúc với nhiều nhà đầu tư trong và ngoài nước, họ đều phấn khích và tò mò muốn biết Việt Nam đã và đang thay đổi ra sao, sắp tới có phát triển đột phá hay không.
Từ đầu năm đến nay, tình hình nhìn chung khá tích cực. Chúng tôi cho rằng, năm nay, khả năng cao Việt Nam sẽ đạt mức tăng trưởng kinh tế khoảng 8-8,2%. Trước đó, chúng tôi đã kiến nghị 5 nhóm giải pháp, cụ thể:
Thứ nhất, vận hành thông suốt mô hình chính quyền địa phương hai cấp gần như là yếu tố mang tính quyết định hiện nay. Một số địa phương đã chủ động tháo gỡ, nhưng một số vẫn còn lúng túng.
Một vấn đề lớn đi kèm là hạ tầng số. Nhiều địa phương rất muốn chuyển đổi số, muốn đưa thủ tục hành chính lên môi trường trực tuyến nhưng hạ tầng 4G, 5G chưa đáp ứng. Tôi mong các cơ quan Trung ương, đặc biệt là Bộ phụ trách công nghệ, sớm nâng cấp hạ tầng số cho các địa phương.
Thứ hai, duy trì các động lực tăng trưởng, xuất khẩu và đầu tư vẫn tăng tốt nhưng đang có dấu hiệu chậm lại. Chúng ta phải giữ bằng được các động lực này, đặc biệt là xuất khẩu. Về đầu tư, tăng trưởng tốt, chúng ta phải giữ được đà tăng này, nhất là FDI. Với đầu tư tư nhân, cần cải thiện mạnh mẽ môi trường đầu tư kinh doanh, cắt giảm khoảng 30% thủ tục theo chỉ đạo của Thủ tướng để tạo hành lang thông thoáng cho cả khu vực kinh tế nhà nước và tư nhân. Hiện đầu tư tư nhân vẫn còn chậm so với kỳ vọng.
Thứ ba, chúng tôi mong muốn tiếp tục có các biện pháp kích cầu tiêu dùng thiết thực và hiệu quả hơn. Thời gian qua, chính sách tài khóa, tiền tệ và giảm thuế rất tích cực. Cần giải pháp kích cầu trúng và đúng hơn, ví dụ sớm sửa Luật Thuế thu nhập cá nhân, tạo việc làm để tăng thu nhập cho người dân, qua đó cải thiện tiêu dùng.
Ngoài ra, cần xem xét các cơ chế linh hoạt hơn cho tín dụng tiêu dùng. Một số hiệp hội đã đề xuất tăng hạn mức cho vay tiêu dùng và tôi cho rằng đó là giải pháp đồng bộ quan trọng.
Thứ tư, phát triển lành mạnh thị trường bất động sản. Dù thị trường đã phục hồi, giá đang tăng quá nóng và thiếu bền vững, tiềm ẩn nguy cơ bất ổn. Chúng tôi kiến nghị Chính phủ sớm có giải pháp mạnh hơn để lành mạnh hóa thị trường này.
Cuối cùng là, dù muốn tăng trưởng cao đến đâu vẫn phải kiên định giữ vững ổn định kinh tế vĩ mô. Cần phối hợp chặt chẽ chính sách tiền tệ, tài khóa và giá cả để kiểm soát mặt bằng giá, nhất là vào dịp cuối năm. Qua đó mới đảm bảo ổn định kinh tế vĩ mô và vấn đề an sinh xã hội.
Cần thu hút dòng vốn đầu tư công nghệ cao gắn với chuyển đổi số, chuyển đổi xanh và phát triển năng lượng bền vững. Ảnh minh họa
Cần tiếp tục quan tâm đến khu vực hộ kinh doanh
- Về nội lực doanh nghiệp, theo ông, những điểm mạnh nổi bật của khu vực này là gì?
TS. Cấn Văn Lực: Về phía doanh nghiệp, tôi thấy thời gian vừa qua có thể chia thành 3 nhóm:
Nhóm thứ nhất gồm những doanh nghiệp rất chủ động. Họ coi bối cảnh hiện nay là cơ hội vàng để phát triển nhanh và mạnh, một số doanh nghiệp đã triển khai chiến lược mới rất tích cực.
Nhóm thứ hai là các doanh nghiệp ở trạng thái trung bình, có phần thụ động. Họ chờ xem địa phương thay đổi thế nào, Trung ương điều chỉnh ra sao rồi mới bắt đầu hành động. Tôi cho rằng, nhóm này có nguy cơ bị chậm nhịp so với thị trường.
Nhóm thứ ba là những doanh nghiệp rất thụ động. Một bộ phận trong nhóm này có tâm lý nản, thậm chí hơi bi quan. Tôi nghĩ nhóm này cần được thay đổi về quan điểm cũng như nhận thêm sự hỗ trợ từ Nhà nước để phát triển tốt hơn trong thời gian tới.
Trong nhóm thụ động này có cả hộ kinh doanh. Chúng tôi theo dõi và nhận thấy thời gian qua nhiều hộ kinh doanh vẫn băn khoăn về môi trường kinh doanh. Dù có nhiều cải tiến, quyết tâm và sự quyết liệt từ phía Nhà nước nhưng vẫn còn không ít vướng mắc, thủ tục chưa được tháo gỡ kịp thời. Điều này khiến hộ kinh doanh đặt ra nhiều câu hỏi và có phần do dự.
Tôi rất mong thời gian tới, Thủ tướng Chính phủ, Chính phủ và các địa phương tiếp tục quan tâm đến khu vực hộ kinh doanh, kịp thời tháo gỡ những khó khăn mà họ đang gặp phải. Đây là một cấu phần quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế và an sinh xã hội của Việt Nam.
- Cụ thể những câu hỏi họ quan tâm là gì, thưa ông?
TS. Cấn Văn Lực: Họ đang quan tâm đến 3 vấn đề. Thứ nhất là việc nâng cấp từ hộ kinh doanh lên doanh nghiệp. Họ muốn biết quá trình chuyển đổi sẽ được hỗ trợ thế nào, chính sách về thuế ra sao, thủ tục hành chính được giải quyết thế nào. Chúng tôi đang kiến nghị Chính phủ sớm ban hành một nghị định hướng dẫn cụ thể để các hộ kinh doanh chuyển lên doanh nghiệp và được hưởng những hỗ trợ phù hợp.
Thứ hai là vấn đề phần mềm kế toán. Hộ kinh doanh mong muốn sớm có một phần mềm kết nối thuận lợi với cơ quan thuế, chi phí thấp và dễ sử dụng. Chúng tôi đã kiến nghị Chính phủ đưa ra bộ tiêu chuẩn chung cho các loại phần mềm kế toán nhưng cho phép nhiều doanh nghiệp phần mềm tham gia cung cấp; vì có hơn 100 lĩnh vực kinh doanh khác nhau nên nhu cầu phần mềm cũng rất đa dạng. Bộ Tài chính sẽ cần ban hành tiêu chuẩn quốc gia để các phần mềm tuân theo, bảo đảm tính đồng bộ và thông suốt.
Thứ ba là câu chuyện bỏ thuế khoán. Đây là chủ trương đúng và chúng tôi rất ủng hộ vì việc bỏ thuế khoán là một bước tiến lớn. Tuy nhiên, trong thực thi còn nhiều vướng mắc. Ví dụ, với những khoản thu nhỏ lẻ, cách tính sẽ ra sao; hoặc hạn mức doanh thu đang đề xuất là 200 triệu đồng, theo chúng tôi là quá thấp so với thực tế hiện nay. Chúng tôi đang kiến nghị nâng hạn mức này lên khoảng từ 1-2 tỷ đồng.
Tóm lại, những vấn đề trên cần được tháo gỡ sớm để hỗ trợ hiệu quả hơn cho khu vực kinh tế năng động này.
Gỡ nút thắt, mở rộng dư địa phát triển
- Hiện nay, nhiều doanh nghiệp phản ánh rằng việc tiếp cận các nguồn lực vẫn còn khó khăn, từ vốn, đất đai đến các nguồn tài chính hỗ trợ. Theo ông, giải pháp khả thi, dù khó nhưng cần làm ngay để tháo gỡ là gì?
TS. Cấn Văn Lực: Thực ra, câu chuyện đất đai của chúng ta đã có nhiều đột phá. Năm ngoái, chúng ta ban hành Luật Đất đai, Luật Kinh doanh bất động sản, Luật Nhà ở sửa đổi và nhiều luật khác. Những luật này đóng góp quan trọng trong việc tháo gỡ các vướng mắc trước đây. Nhờ đó, nhiều dự án bất động sản và dự án xây dựng đã được triển khai và nguồn thu thuế phí từ hoạt động đất đai, bất động sản cũng tăng lên.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều vướng mắc. Quốc hội và Chính phủ cũng đang đồng hành trong việc này. Đây là vấn đề rất quan trọng, đặc biệt là liên quan đến tài chính đất đai, cần được tháo gỡ rõ ràng và minh bạch hơn.
Gỡ những điểm nghẽn chính sách đất đai, tạo nguồn lực mới thúc đẩy phát triển - Ảnh: Phan Anh
Về vốn, tín dụng đã tăng trưởng tương đối tích cực, tuy nhiên, vẫn còn tình trạng doanh nghiệp vay được, doanh nghiệp không. Chúng ta phải phân tích kỹ xem doanh nghiệp vướng vì lý do gì: làm ăn không hiệu quả, thiếu tài sản thế chấp hay phương án kinh doanh chưa khả thi. Doanh nghiệp cũng cần nhìn nhận vấn đề này một cách nghiêm túc.
Quan trọng hơn, thị trường vốn gồm cổ phiếu và trái phiếu doanh nghiệp vẫn chưa thực sự trở thành kênh dẫn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế. Hiện nay, vốn huy động qua thị trường chứng khoán, bao gồm phát hành mới và cổ phần hóa chiếm tỷ lệ rất thấp, không tương xứng với vai trò của thị trường vốn.
Thị trường trái phiếu doanh nghiệp cũng chỉ đóng góp tổng nguồn vốn cho nền kinh tế ở mức rất khiêm tốn. Chúng tôi đã kiến nghị với Chính phủ và Thủ tướng rằng vốn huy động từ thị trường vốn, gồm cổ phiếu, trái phiếu và quỹ đầu tư cần chiếm khoảng 20-25%, thậm chí 30% tổng vốn cho nền kinh tế, chứ không thể duy trì dưới 15% như hiện nay.
- Với mục tiêu tăng trưởng kinh tế mà chúng ta đặt ra ở mức cao như năm nay và đà tăng trưởng 2 con số trong những năm tiếp theo, theo ông cần có những giải pháp quyết liệt nào để thúc đẩy tăng trưởng?
TS. Cấn Văn Lực: Như tôi đã đề cập, chúng ta cần triển khai 4 nhóm giải pháp quan trọng.
Thứ nhất, tháo gỡ các vướng mắc trong vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp để bộ máy hoạt động thông suốt, trôi chảy và hiệu quả. Tôi hiểu rằng, Chính phủ và các địa phương đã vào cuộc, nhưng cần quyết liệt và sát sao hơn nữa.
Thứ hai, giữ vững đà tăng trưởng xuất khẩu và thúc đẩy đầu tư, đặc biệt là đầu tư công và đầu tư nước ngoài. Đây sẽ là hai động lực tăng trưởng rất quan trọng trong giai đoạn cuối năm.
Thứ ba, có các biện pháp thiết thực để kích cầu tiêu dùng, bảo đảm sức mua trong nước tiếp tục tăng trưởng hiệu quả hơn.
Cuối cùng, dù mục tiêu tăng trưởng cao đến đâu, chúng ta vẫn phải duy trì ổn định kinh tế vĩ mô. Việc phối hợp tốt các chính sách là yếu tố then chốt, bởi ổn định vĩ mô luôn là điều kiện quan trọng hàng đầu cho tăng trưởng bền vững.
Xin cảm ơn ông!
Trước đó, chủ trì phiên họp Chính phủ thường kỳ tháng 11/2025 diễn ra ngày 6/12, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh để thúc đẩy các động lực tăng trưởng mới, các bộ, ngành, địa phương theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền tập trung đổi mới, hoàn thiện thể chế trở thành lợi thế cạnh tranh; thúc đẩy khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số; phát triển kinh tế xanh, kinh tế tuần hoàn, kinh tế sáng tạo, khu thương mại tự do, các mô hình kinh doanh mới; đẩy mạnh phát triển các lĩnh vực mới (như chíp bán dẫn, trí tuệ nhân tạo, năng lượng tái tạo); tăng cường liên kết vùng, phát triển đô thị, bước đầu khai thác hiệu quả không gian ngầm, không gian vũ trụ, không gian biển.
