TS. Tô Hoài Nam: Hoàn thiện thể chế ngành Công Thương giúp doanh nghiệp phát triển

Giai đoạn 2021 - 2025, quốc tế và khu vực trải qua những thay đổi sâu sắc, diễn biến nhanh chóng, phức tạp. Cùng với đó, các biến cố như đại dịch Covid-19 đã tác động sâu sắc đến mọi mặt đời sống, kinh tế, xã hội của các quốc gia. Trong nước, cả hệ thống chính trị tập trung thực hiện kế hoạch sắp xếp, tổ chức lại các tổ chức hành chính...

Trước bối cảnh đó, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế tiếp tục giữ vai trò quan trọng trong quá trình quản lý nhà nước của Bộ Công Thương và được các Lãnh đạo Bộ, Lãnh đạo đơn vị quan tâm, chú trọng. Trong gần 5 năm qua, số lượng văn bản được trình, ban hành lên đến gần 290 văn bản quy phạm pháp luật, phần nào đóng góp cho công cuộc xây dựng, hoàn thiện thể chế của đất nước trong kỷ nguyên mới.

TS. Tô Hoài Nam - Tổng thư ký kiêm Chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam đã có cuộc chia sẻ với phóng viên Báo Công Thương về công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật trong giai đoạn 2021 -  2025 của Bộ Công Thương.

Giảm tình trạng “khoảng trống” pháp lý

- Từ góc độ của Hiệp hội Doanh nghiệp nhỏ và vừa Việt Nam, ông có đánh giá gì về công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật của Bộ Công Thương trong giai đoạn 2021 - 2025? 

TS. Tô Hoài Nam: Theo quan sát của chúng tôi, công tác xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật của Bộ Công Thương có một số điểm nổi bật. Trước hết, tiến độ và chất lượng văn bản được nâng lên đáng kể. Đặc biệt, Bộ Công Thương đã chủ trì rà soát, nghiên cứu xây dựng và trình Chính phủ để trình Quốc hội thông qua các Luật quan trọng có tác động lớn tới kinh tế - xã hội như: Luật Dầu khí năm 2022, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023, Luật Điện lực năm 2024, Luật Hóa chất năm 2025; Luật Sửa đổi một số điều của Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm và hiệu quả.

Bộ Công Thương cũng đã thể hiện trách nhiệm trong việc tạo hành lang pháp lý cho một số lĩnh vực mới. Đơn cử như xây dựng Dự án Luật Thương mại điện tử cho thấy tầm nhìn phù hợp với xu hướng kinh tế số, giúp doanh nghiệp Việt Nam, hàng hoá Việt Nam và khung pháp lý không bị chậm nhịp.

Đáng chú ý, không chỉ xây dựng luật, Bộ Công Thương còn xây dựng các nghị định khi số lượng thông tư hướng dẫn ban hành trong năm 2025 tăng gấp ba lần. Điều này cho thấy sự tập trung cao, tinh thần trách nhiệm và hiệu suất làm việc được nâng lên.

Mặt khác, việc xây dựng khối lượng lớn văn bản quy phạm trong thời gian ngắn có ý nghĩa đặc biệt với cộng đồng doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp nhỏ và vừa. Theo đó, sự chủ động của Bộ Công Thương đã giúp giảm “khoảng trống” pháp lý, rút ngắn “độ trễ chính sách”.

- Bộ Công Thương đang chủ trì triển khai những đề án lớn nhằm nâng cao năng lực tổ chức pháp chế theo Nghị quyết số 66-NQ/TW. Theo ông, công tác này có nghĩa như thế nào trong việc nâng cao chất lượng và hiệu quả hoàn thiện pháp luật ngành Công Thương?

TS. Tô Hoài Nam: Việc triển khai những đề án lớn nhằm nâng cao năng lực tổ chức pháp chế theo Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới có ý nghĩa rất quan trọng. Bởi hiện nay, chúng ta cần kiện toàn, củng cố, bồi dưỡng nhân sự pháp chế để đáp ứng đòi hỏi mới trong phát triển, Với ý nghĩa đó, khi Bộ Công Thương có đội ngũ pháp chế mạnh, có kỹ năng phân tích chính sách sẽ phản ứng nhanh trước các vấn đề mới như kinh tế số, logistics xuyên biên giới, cam kết FTA, thương mại xanh…

Đồng thời, các văn bản quy phạm pháp luật được xây dựng ngày càng minh bạch sẽ giúp hệ thống pháp luật ổn định hơn. Mặt khác, quy trình xây dựng văn bản bài bản hơn sẽ giảm rủi ro về pháp lý. Đây là điều doanh nghiệp rất cần, đặc biệt với doanh nghiệp nhỏ và vừa. Với họ, một hệ thống pháp luật rõ ràng, nhất quán là điều kiện tiên quyết để họ yên tâm đầu tư, mở rộng sản xuất kinh doanh.

Tạo môi trường pháp lý cởi mở, khuyến khích sáng tạo

- Trong tiến trình đổi mới tư duy lập pháp, Bộ Công Thương chú trọng rà soát, tháo gỡ các “điểm nghẽn” pháp lý, đồng thời hoàn thiện quy định phục vụ chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, đổi mới sáng tạo. Theo ông, điều này tác động ra sao tới hoạt động của doanh nghiệp?

TS. Tô Hoài Nam: Về tháo gỡ điểm nghẽn pháp lý, thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, chúng tôi đánh giá cao với định hướng đổi mới tư duy lập pháp của Bộ Công Thương thời gian qua. Định hướng này có ý nghĩa rất lớn đối với việc tạo môi trường pháp lý cởi mở, khuyến khích sáng tạo. Đặc biệt thúc đẩy chuyển đổi số và chuyển đổi xanh, đây vốn là hai động lực tăng trưởng mới của nền kinh tế. Ngoài ra, việc tập trung rà soát, tháo "điểm nghẽn" pháp lý của Bộ Công Thương góp phần giảm chi phí tuân thủ và nâng cao năng lực cạnh tranh cho doanh nghiệp.

Bên cạnh đó, việc rà soát, bãi bỏ thủ tục gây cản trở sẽ trực tiếp giảm chi phí cho doanh nghiệp, nhất là khu vực doanh nghiệp nhỏ và vừa đang chịu nhiều áp lực từ vấn đề này. Đồng thời, định hướng đổi mới lập pháp của Bộ Công Thương mang tính thực tiễn, đáp ứng đúng yêu cầu doanh nghiệp, góp phần tạo môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển, hội nhập.

- Thời gian tới, nhằm theo kịp yêu cầu thực tiễn cũng như hiệu quả quản lý nhà nước, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật ngành Công Thương cần tiếp tục được nâng lên ở những phương diện nào, thưa ông?

TS. Tô Hoài Nam: Nhằm nâng cao công tác hoàn thiện hệ thống pháp luật trong ngành Công Thương thời gian tới, theo chúng tôi cần tiếp tục phải chủ động thể chế hoá kịp thời các chủ trương mới của Đảng, nhất là trong chuyển đổi số, kinh tế xanh, phát triển công nghiệp, kinh tế tuần hoàn…

Cùng với đó, nâng cao chất lượng đánh giá tác động chính sách. Theo đó, cơ quan quản lý cần coi đánh giá tác động là “bộ lọc có tính chất bắt buộc”, không làm hình thức cũng như cần tăng cường khả năng phản ứng chính sách nhanh và linh hoạt trước biến động thị trường.  

Bộ Công Thương đang đi đúng hướng trong cải cách thể chế, thể hiện tinh thần trách nhiệm cao. Kỳ vọng rằng, với cách tiếp cận chủ động, khoa học và đổi mới trong công tác xây dựng, thoàn thiện hệ thống pháp luật, ngành Công Thương sẽ tiếp tục đóng góp quan trọng vào phát triển kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp.

- Xin cảm ơn ông!

Theo TS. Tô Hoài Nam, công tác xây dựng, hoàn thiện pháp luật của Bộ Công Thương đáp ứng đúng yêu cầu doanh nghiệp, góp phần tạo môi trường pháp lý minh bạch, ổn định và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển.