Bộ Tài chính Trung Quốc cho biết, động thái này nhằm tăng cường cung cấp năng lượng và thúc đẩy phát triển kinh tế chất lượng cao. Các loại sản phẩm than khác nhau, từ than antraxit đến than cốc, thường chịu thuế suất từ 3% - 6%, sẽ được bãi bỏ thuế quan trong thời gian nêu trên.
Trước đây, Trung Quốc đã dỡ bỏ thuế quan để hỗ trợ nhập khẩu than, nhưng đã không làm như vậy trong hơn một thập kỷ. Lần cuối cùng Trung Quốc bãi bỏ thuế quan đối với than là vào năm 2008, khi nền kinh tế toàn cầu sa lầy vào cuộc khủng hoảng tài chính bắt đầu từ Mỹ. Thuế nhập khẩu đã được khôi phục vào năm 2014.
Việc loại bỏ thuế thường được chính phủ cho phép trong bối cảnh nguồn cung bị thắt chặt. Trong sáu năm từ 2008 - 2013, nhập khẩu than đã tăng từ 40,4 triệu tấn lên 300 triệu tấn. Trung Quốc đã nêu bật tầm quan trọng của an ninh năng lượng sau khi xung đột Nga - Ukraine đẩy giá hàng hóa toàn cầu lên cao.
Các chuyên gia Trung Quốc cho rằng, động thái này được cho là sẽ đảm bảo hơn nữa nguồn cung than của Trung Quốc và đặc biệt là giúp ổn định giá than trong nước vốn đang có xu hướng tăng. Theo các chuyên gia, động thái này cũng sẽ mang lại lợi ích cho các nước xuất khẩu than lớn như Indonesia, Nga và Mông Cổ.
Tuy nhiên, động thái này sẽ không có lợi cho xuất khẩu than của Úc sang Trung Quốc, vì sự bùng nổ xuất khẩu than của Úc sang Trung Quốc trước đó sắp kết thúc trong bối cảnh căng thẳng song phương ngày càng gia tăng do các chính sách của Canberra đối với Trung Quốc. Giá than quốc tế đang tăng sau cuộc xung đột Nga - Ukraine. Các nước châu Âu và thậm chí cả Mỹ cũng đang hướng tới than đá khi giá dầu thô và khí đốt tự nhiên tăng lên.
Trung tâm Nghiên cứu kinh tế năng lượng Trung Quốc cho rằng, việc loại bỏ thuế nhập khẩu than sẽ giúp duy trì hoặc thậm chí tăng mức nhập khẩu than mặc dù chi phí tăng cao, để đảm bảo nguồn cung trong nước ổn định và giá cả. Ở mức tối thiểu, Chính phủ Trung Quốc muốn nguồn cung than hiện có từ nước ngoài không bị thu hẹp do giá than trên thị trường quốc tế tăng cao, do đó hạn chế tình hình cung cấp trong nước.
Thuế nhập khẩu bằng 0 cũng sẽ giúp tăng nhập khẩu than. Việc mở rộng sản xuất trong nước cần có thời gian và động thái này sẽ giảm bớt gánh nặng mà các nhà nhập khẩu than phải đối mặt. Theo số liệu chính thức từ Cục Thống kê quốc gia, nhập khẩu than của Trung Quốc tiếp tục giảm. Quốc gia này đã nhập khẩu 51,81 triệu tấn than trong quý đầu tiên, giảm 24,2% so với cùng kỳ năm ngoái. Trong tháng 3, khối lượng nhập khẩu đã giảm 39,9% so với cùng kỳ năm ngoái.
Mặc dù tác động của động thái này vẫn chưa thể hiện rõ, nhưng nó cho thấy quyết tâm của Chính phủ Trung Quốc trong việc đảm bảo hơn nữa nguồn cung cấp năng lượng trong nước. Các quan chức Trung Quốc đã kêu gọi thực hiện nhiều biện pháp khác nhau để đảm bảo nguồn cung và giá than ổn định, giữ giá than ở mức hợp lý với các biện pháp hợp pháp và định hướng thị trường. Các nhà phân tích cho biết, việc dỡ bỏ thuế nhập khẩu sẽ góp phần vào nỗ lực của chính phủ để đảm bảo nguồn cung than và giảm chi phí cho các công ty sử dụng than, mặc dù khối lượng than từ một số nhà xuất khẩu lớn của Trung Quốc bị hạn chế không chỉ bởi thuế quan.
Nhập khẩu từ Mông Cổ đã bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh, trong khi nhập khẩu từ Nga bị cản trở bởi các vấn đề định cư, than từ Mỹ và Canada rất đắt đỏ và khả năng cung cấp hạn chế. Các chuyên gia cho rằng chính sách mới có thể mang lại lợi ích cho các nhà xuất khẩu Nga cùng với việc cải thiện cơ sở hạ tầng xuyên biên giới.
Ngày 27/4, Nga đã chính thức hoàn thành đoạn cầu Tongjiang - Nizhneleninskoye - cây cầu đường sắt đầu tiên với Trung Quốc sau 8 năm xây dựng. Cây cầu rất thuận lợi cho việc vận chuyển các loại hàng hóa như quặng sắt, than đá và gỗ. Một số mặt hàng nhập khẩu của Nga được thanh toán bằng đồng nhân dân tệ của Trung Quốc cũng đã cập cảng Trung Quốc. Giá than trong nước tăng cao vẫn ở mức bất hợp lý mà nguyên nhân một phần là do hoạt động đầu cơ tích trữ.
Cùng với các mặt hàng khác như dầu thô, giá than tăng cao cũng ảnh hưởng đến lĩnh vực sản xuất. Do đó, chỉ số giá sản xuất, đo lường chi phí hàng hóa tại nhà máy, đã tăng 8,3% so với cùng kỳ năm ngoái trong tháng 3, vượt quá kỳ vọng của thị trường.