Những yếu tố tác động đến lạm phát ở châu Âu

Trong suốt thời gian qua, lạm phát đã bị chi phối bởi giá năng lượng tăng cao, điều này giải thích hơn 50% sự gia tăng giá tiêu dùng. Con số này chỉ phản ánh tác động trực tiếp, nhưng chi phí năng lượng cũng đã đẩy giá trên nhiều lĩnh vực lên cao, khiến ảnh hưởng chung cao hơn. Và đó không phải là tất cả: sự gia tăng giá năng lượng có liên quan chủ yếu đến nhiên liệu hóa thạch, cụ thể là dầu và khí đốt. Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) gọi nó là “lạm phát hóa thạch”.

Có thể rút ra hai nhận xét từ thực tế này. Đầu tiên, không phải ngẫu nhiên mà giá năng lượng thậm chí còn tăng lên sau cuộc xung đột Nga - Ukraine. Châu Âu phụ thuộc rất nhiều vào khí đốt của Nga và Nga đang đặt giá cao hơn đối với việc xuất khẩu nhiên liệu hóa thạch. Điều này có nghĩa là khi nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch từ Nga, châu Âu không chỉ tài trợ cho cuộc xung đột mà còn nhập khẩu với giá cao cho khối.

Thứ hai, giả định rằng bất kể lạm phát xuất phát từ đâu, nó sẽ tự động dẫn đến thắt chặt chính sách tiền tệ không xem xét các động lực cơ bản của lạm phát. Chính sách tiền tệ hạn chế hơn sẽ là lựa chọn đúng đắn nếu giá cao hơn do nhu cầu cao hơn, như trường hợp hiện tại ở Mỹ. Nhưng đây không phải là trường hợp của khu vực đồng euro, nơi lạm phát chủ yếu là do chi phí cung cấp năng lượng cao hơn. Không chỉ lãi suất cao hơn sẽ không làm tăng giá năng lượng, mà nếu chính sách tiền tệ ngừng áp dụng quá sớm thì điều này sẽ cực kỳ tốn kém cho nền kinh tế của châu Âu.

Thay vì tăng lãi suất, phản ứng thích hợp đối với giá dầu và khí đốt tăng cao dẫn đến các hóa đơn cao hơn cho người dân châu Âu đang ngăn chặn sự phụ thuộc nhiều của châu Âu vào việc nhập khẩu nhiên liệu hóa thạch đang làm tăng giá tổng thể. Đẩy nhanh quá trình chuyển đổi năng lượng bằng cách đầu tư vào các biện pháp sử dụng năng lượng hiệu quả và năng lượng tái tạo là giải pháp chính sách hiệu quả nhất đối với tình trạng lạm phát tăng đột biến hiện nay. Điều này đặc biệt quan trọng vì lạm phát ảnh hưởng nhiều hơn đến thu nhập thấp hơn so với thu nhập cao. Và đó là lý do tại sao, bên cạnh quá trình chuyển đổi xanh nhanh chóng, các chính sách phân phối lại và thuế là rất cần thiết trong bối cảnh hiện nay.

Mặc dù có nhiều lập luận phản đối việc tăng lãi suất trong bối cảnh hiện tại, nhưng điều này không có nghĩa là ECB không nên đóng góp vào mục tiêu tổng thể của một hỗn hợp năng lượng sạch hơn. Hỗn hợp năng lượng hiện tại không chỉ ảnh hưởng đến khả năng giữ giá ổn định của ECB do lạm phát hóa thạch hiện tại mà còn do rủi ro vật chất sẽ dẫn đến áp lực giá dai dẳng và kịch tính hơn, nếu không ngăn chặn biến đổi khí hậu. Theo đó, ECB hành động nhanh chóng, bắt đầu bằng cách xanh hóa các hoạt động tái cấp vốn dài hạn có mục tiêu và ngừng mua các tài sản góp phần gây ra biến đổi khí hậu và suy thoái môi trường.

Một số người lo ngại rằng, quá trình chuyển đổi xanh đang gây thêm áp lực lên giá cả tổng thể: cái gọi là “lạm phát xanh”. Nhưng cho đến nay, lạm phát xanh ít có tác động hơn đến giá tiêu dùng cuối cùng so với “lạm phát hóa thạch”. Điều này có nghĩa là không chính xác khi tuyên bố rằng việc phủ xanh các nền kinh tế là nguyên nhân dẫn đến sự gia tăng đau đớn của giá năng lượng.

Mặt khác, nếu nghiêm túc trong việc đáp ứng các mục tiêu khí hậu năm 2030 và 2050, thì sẽ cần huy động lớn các khoản đầu tư xanh. Và giống như bất kỳ biện pháp kích thích tài khóa mở rộng nào, điều này có khả năng thúc đẩy lạm phát ở châu Âu. Nhưng có một sự khác biệt đáng kể giữa việc tăng giá do nhập khẩu đắt hơn từ Nga và tác động của việc châu Âu huy động các nguồn lực cho chủ quyền năng lượng của mình. Chi phí đầu tiên là chi phí thuần túy và nó đi kèm với chi phí địa chính trị rất cao phải gánh chịu, cụ thể là sự phụ thuộc kinh tế vào nhà cung cấp năng lượng. Nhưng nếu châu Âu đổ tiền vào một cơ sở hạ tầng năng lượng xanh đang hoạt động tốt mà vẫn còn trong tay thì đó là một khoản đầu tư chứ không phải chi phí.

Theo quan điểm của ECB, lạm phát do gia tăng chi tiêu công và tư vào năng lượng tái tạo có thể kiểm soát được bằng các công cụ chính sách tiền tệ tiêu chuẩn. Điều này có thể là do lạm phát thúc đẩy bởi nhu cầu cao hơn, mà ECB có kho vũ khí thích hợp để giải quyết.

Điều tương tự cũng không thể nói là giá cao do những cú sốc về nguồn cung bên ngoài và đó là lý do tại sao chính sách tiền tệ dường như khá bất lực vào lúc này. Người ta cũng xem xét quy mô của tác động. Từ quan điểm ổn định giá cả, lạm phát dài hạn do các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt, thiếu hụt tài nguyên và giá nhập khẩu năng lượng cao do các chế độ áp bức ở nước ngoài áp đặt là một viễn cảnh ấn tượng hơn nhiều so với mức giá cao hơn tạm thời trong giai đoạn chuyển đổi xanh. Giải pháp cuối cùng không phải là tăng lãi suất và đa dạng hóa việc nhập khẩu khí đốt của châu Âu. Đẩy nhanh quá trình chuyển hóa năng lượng là giải pháp cần thiết.