Thương mại điện tử: Trụ cột chuyển đổi số, động lực hội nhập toàn cầu

Thương mại điện tử: Trụ cột tiên phong của chuyển đổi số

Trong bối cảnh toàn cầu hóa và cách mạng công nghiệp 4.0, thương mại điện tử không chỉ là kênh bán hàng trực tuyến, mà đã trở thành một “hạ tầng mềm” quan trọng của nền kinh tế số. Từ những đơn hàng nhỏ lẻ, thương mại điện tử nay đã mở rộng thành hệ sinh thái phức hợp, bao gồm thanh toán điện tử, logistics thông minh, phân tích dữ liệu lớn và các nền tảng tiếp thị số. Đối với Việt Nam - một nền kinh tế có độ mở lớn, thương mại điện tử đang được coi là chìa khóa để doanh nghiệp rút ngắn khoảng cách phát triển, tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chia sẻ tại Hội nghị giao ban Xúc tiến thương mại tháng 9/2025, bà Lại Việt Anh, Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương) khẳng định, thương mại điện tử là một trong những trụ cột của chuyển đổi số, đóng vai trò then chốt trong việc nâng cao năng lực cạnh tranh và mở rộng thị trường quốc tế cho doanh nghiệp Việt Nam.

Trong 5 năm qua, Việt Nam đã xây dựng một hệ thống cơ chế, chính sách khá toàn diện để thúc đẩy kinh tế số và thương mại điện tử. Điển hình là Chương trình Chuyển đổi số quốc gia đến năm 2025, tầm nhìn 2030; Chiến lược phát triển kinh tế số và xã hội số giai đoạn 2025 - 2030, cùng nhiều nghị quyết của Đảng và Chính phủ về đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ.

Bên cạnh đó, Việt Nam đã ban hành Luật Giao dịch điện tử 2023, Luật Phát triển công nghệ số 2025. Đặc biệt, Bộ Công Thương đang chủ trì xây dựng Luật Thương mại điện tử đầu tiên, dự kiến trình Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 10 vào tháng 10 tới. Đây sẽ là bước ngoặt, tạo hành lang pháp lý đồng bộ để thúc đẩy thương mại điện tử phát triển mạnh mẽ và bền vững.

Theo bà Lại Việt Anh, thương mại điện tử chính là lĩnh vực tiên phong trong quá trình chuyển đổi số. Ngay từ năm 2005, Việt Nam đã có kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử cho từng giai đoạn 5 năm. Đến nay, thương mại điện tử duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 20%/năm, với quy mô thị trường dự kiến đạt 25 tỷ USD vào năm 2025, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước. 

“Thương mại điện tử không chỉ là sân chơi của các tập đoàn lớn, mà đã trở thành nền tảng phổ cập cho cả doanh nghiệp vừa và nhỏ, mở ra cơ hội để sản phẩm Việt Nam vươn xa trên thị trường quốc tế”, bà Việt Anh khẳng định.

Giải pháp hỗ trợ đi vào thực chất

Cùng với việc hoàn thiện khung chính sách, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã triển khai nhiều giải pháp thực tiễn để hỗ trợ doanh nghiệp. Trong đó, nổi bật là việc duy trì và phát triển Cổng thông tin thị trường nước ngoài Vietnam Export Portal, xây dựng nền tảng hỗ trợ xuất khẩu số, triển khai chương trình Go Export để giúp doanh nghiệp xây dựng thương hiệu và tham gia các sàn thương mại điện tử toàn cầu. Đồng thời, Cục cũng chú trọng đào tạo kỹ năng thực chiến cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, từ xử lý đơn hàng xuyên biên giới, ứng dụng AI trong tiếp thị số, đến tổ chức livestream bán hàng quốc tế.

Không chỉ dừng lại ở các hoạt động trong nước, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số còn tăng cường hợp tác quốc tế, phổ biến cam kết thương mại điện tử trong các hiệp định FTA thế hệ mới như CPTPP, RCEP, ASEAN; tổ chức các diễn đàn, hội thảo chia sẻ kinh nghiệm triển khai chính sách, giúp doanh nghiệp hiểu rõ hơn về quyền lợi, nghĩa vụ và cách tận dụng cơ hội từ thị trường toàn cầu.

Từ thực tiễn triển khai, bà Lại Việt Anh đưa ra nhiều khuyến nghị cụ thể. Với hệ thống Thương vụ Việt Nam ở nước ngoài, bà đề nghị tăng cường chia sẻ thông tin về xu hướng tiêu dùng số, hành vi khách hàng và các nền tảng thương mại điện tử phổ biến tại từng thị trường, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp Việt kết nối với hệ sinh thái số bản địa.

Với doanh nghiệp, cần chủ động nghiên cứu pháp lý, tiêu chuẩn hàng hóa, đầu tư xây dựng thương hiệu, ứng dụng công nghệ số trong quản trị, logistics và truy xuất nguồn gốc sản phẩm. Với cơ quan quản lý trong nước, cần tiếp tục “may đo” chính sách và chương trình đào tạo theo nhu cầu thực tiễn để gia tăng hiệu quả hỗ trợ.

“Chính sự phối hợp đồng bộ giữa Nhà nước - Thương vụ - Doanh nghiệp sẽ quyết định thành công của thương mại điện tử Việt Nam. Đây là con đường tất yếu để nâng cao năng lực cạnh tranh và đưa sản phẩm Việt vươn xa hơn trên bản đồ thương mại toàn cầu”, bà Lại Việt Anh nhấn mạnh.

Trong bức tranh thương mại điện tử hiện nay, gam màu sáng là tốc độ tăng trưởng nhanh và cơ hội thị trường rộng mở. Nhưng vẫn còn những gam màu tối khi doanh nghiệp phải đối mặt với yêu cầu ngày càng khắt khe của thị trường quốc tế về tiêu chuẩn, thương hiệu, logistics và năng lực vận hành số. Việc hoàn thiện khung chính sách, cùng các giải pháp hỗ trợ thiết thực, chính là chìa khóa để thương mại điện tử trở thành trụ cột của chuyển đổi số quốc gia, đồng thời là động lực bứt phá giúp hàng Việt vươn ra toàn cầu.

Theo Phó Cục trưởng Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số Lại Việt Anh, thương mại điện tử Việt Nam đang duy trì tốc độ tăng trưởng trung bình khoảng 20% mỗi năm. Quy mô thị trường năm 2025 dự kiến đạt 25 tỷ USD, chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng cả nước.