Tin Khu Vực 
Năm 2026, thương mại điện tử bước vào giai đoạn phát triển mới
Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) vừa công bố Báo cáo Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2025 (EBI). Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam được tổng hợp từ ba chỉ số thành phần, bao gồm: nguồn nhân lực và hạ tầng công nghệ thông tin; giao dịch thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng (B2C); giao dịch thương mại điện tử giữa doanh nghiệp với doanh nghiệp (B2B).
Theo Báo cáo của VECOM, về đánh giá năng lực địa phương, TP. Hà Nội đang dẫn đầu bảng xếp hạng Chỉ số Thương mại điện tử Việt Nam 2025 với 74,7 điểm. Đứng thứ hai là TP. Hồ Chí Minh với 73,5 điểm. Đứng thứ ba trong bảng xếp hạng là Đà Nẵng với 28,1 điểm.
TP. Hà Nội đang dẫn đầu bảng xếp hạng Chỉ số thương mại điện tử Việt Nam 2025 với 74,7 điểm. Ảnh: VECOM
Điểm trung bình của bản xếp hạng là 9,3 điểm. Khoảng cách về thương mại điện tử giữa hai trung tâm kinh tế là TP. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh với các tỉnh thành còn lại là rất lớn. Khoảng cách giữa tỉnh, thành phố đứng đầu so với tỉnh, thành phố thấp nhất trong bảng xếp hạng của 63 tỉnh thành là 73,1.
Báo cáo của VECOM cũng cho thấy, giai đoạn từ năm 1998 tới năm 2005 là giai đoạn hình thành thương mại điện tử với hoạt động nổi bật là xây dựng hạ tầng cho thương mại điện tử. Giai đoạn thứ hai từ năm 2006 tới năm 2015 là giai đoạn phổ cập thương mại điện tử. Theo đánh giá, từ năm 2016, thương mại điện tử nước ta chuyển sang giai đoạn thứ ba với nét nổi bật là tốc độ phát triển nhanh.
Mặc dù đại dịch Covid-19 và bất ổn kinh tế toàn cầu trong vài năm gần đây gây ra nhiều khó khăn nhưng tốc độ tăng trưởng thương mại điện tử nước ta luôn luôn duy trì ở mức cao. Từ 4 tỷ USD năm 2015, quy mô thương mại điện tử đã tăng lên 8 lần và đạt 32 tỷ USD vào năm 2024.
Có nhiều nguyên nhân để thương mại điện tử nước ta có tốc độ tăng trưởng cao như: tăng trưởng GDP khá cao, dân số trẻ, nhiều nhà đầu tư, (đặc biệt là các nhà đầu tư nước ngoài) ưu tiên chiếm lĩnh thị phần hơn là lợi nhuận, qua đó, khuyến khích nhu cầu mua sắm trực tuyến.
Từ bức tranh tổng thể của kinh tế đất nước, quy mô thị trường thương mại điện tử năm 2024 cùng một loạt chính sách và văn bản pháp luật có hiệu lực hoặc được ban hành trong năm 2025, VECOM đánh giá năm 2025 sẽ là năm chuẩn bị cho giai đoạn phát triển mới - giai đoạn phát triển thứ tư của thương mại điện tử nước ta. Giai đoạn này sẽ bắt đầu từ năm 2026 và là giai đoạn phát triển nhanh và bền vững.
Những thay đổi sâu sắc và toàn diện về xây dựng và thực thi chính sách và văn bản pháp luật sẽ có ý nghĩa quyết định tới giai đoạn phát triển nhanh và bền vững của thương mại điện tử nước ta, đặc biệt là Kế hoạch tổng thể phát triển Thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 - 2030, Luật Thương mại điện tử, pháp luật về thuế, xuất khẩu trực tuyến, thống kê thương mại điện tử...
Nhiều chính sách pháp luật thúc đẩy xuất khẩu trực tuyến
Báo cáo của VECOM chỉ rõ, trong giai đoạn qua, Việt Nam cũng ban hành một số chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy thương mại điện tử, đặc biệt là xuất khẩu trực tuyến.
Thứ nhất, Bộ Công Thương đã ban hành Thông tư số 11/2019/TT-BCT ngày 30/7/2019 và Thông tư số 40/2020/TT-BCT sửa đổi Thông tư số 11/2019/TT-BCT hướng dẫn thực hiện hoạt động xúc tiến thương mại phát triển ngoại thương thuộc Chương trình cấp quốc gia về xúc tiến thương mại.
Các doanh nghiệp, tổ chức tham gia hoạt động xúc tiến thương mại trên môi trường mạng được hỗ trợ: xây dựng khu vực trưng bày, giới thiệu hàng hóa xuất khẩu trên sàn giao dịch thương mại điện tử thuộc 50 sàn hàng đầu thế giới; tham gia gian hàng của các hội chợ, triển lãm quốc tế trên môi trường mạng; tổ chức hội chợ, triển lãm trên môi trường mạng; tổ chức hội nghị quốc tế ngành hàng xuất khẩu, giao thương trên môi trường mạng; tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, diễn đàn cung cấp thông tin về phát triển sản phẩm, ngành hàng, thị trường trên môi trường mạng; tổ chức đào tạo, tập huấn trên môi trường mạng.
Thứ hai, Quyết định số 645/QĐ-TTg ngày 15/5/2020 phê duyệt Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2021 - 2025 đề ra mục tiêu tổng quát về mở rộng thị trường tiêu thụ cho hàng hóa Việt Nam trong và ngoài nước thông qua ứng dụng thương mại điện tử; đẩy mạnh giao dịch thương mại điện tử xuyên biên giới.
Thứ ba, Nghị định số 80/2021/NĐ-CP ngày 26/8/2021 quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa quy định hỗ trợ tối đa 50% chi phí duy trì tài khoản trên các sàn thương mại điện tử trong nước và quốc tế nhưng không quá 50 triệu đồng/năm/doanh nghiệp và không quá hai năm kể từ thời điểm doanh nghiệp đăng ký thành công tài khoản trên sàn thương mại điện tử.
Việt Nam đã ban hành một số chính sách và pháp luật nhằm thúc đẩy thương mại điện tử, đặc biệt là xuất khẩu trực tuyến. Ảnh minh hoạ
Thứ tư, Quyết định số 1445/QĐ-TTg Thủ tướng Chính phủ ngày 19/11/2022 ban hành Chương trình hành động thực hiện Chiến lược xuất nhập khẩu hàng hóa đến năm 2030. Trong đó, Chính phủ giao cho Bộ Công Thương thực hiện nhiệm vụ: xây dựng, phát triển mô hình ứng dụng thương mại điện tử xuyên biên giới nhằm hỗ trợ doanh nghiệp Việt Nam kinh doanh hàng hóa, dịch vụ trên các sàn giao dịch thương mại điện tử lớn của thế giới; xây dựng hệ thống công nghệ thông tin hỗ trợ các thương vụ để phát triển thương mại điện tử xuyên biên giới; chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành liên quan phát triển dịch vụ logistics; đẩy mạnh hợp tác, đầu tư, khai thác, sử dụng các trung tâm logistics ở nước ngoài để thúc đẩy xuất nhập khẩu hàng hóa Việt Nam với các thị trường quốc tế; chủ trì tổ chức các hoạt động tập huấn, đào tạo, tuyên truyền để nâng cao năng lực cho các hiệp hội, ngành hàng, các doanh nghiệp kỹ năng xúc tiến thương mại, marketing quốc tế, xuất khẩu thông qua thương mại điện tử.
Các văn bản trên có tác động lớn đến sự phát triển của thương mại điện tử thời gian qua, tạo nền tảng để thương mại điện tử bước vào giai đoạn phát triển mới vững chắc, hiệu quả hơn. Tuy nhiên, theo VECOM, có 4 nhóm rào cản chính mà các doanh nghiệp phải đối mặt khi tham gia vào thương mại điện tử xuyên biên giới:
Thứ nhất, rào cản năng lực liên quan đến tình trạng thiếu hụt nhân lực, khả năng hình thành quan hệ đối tác chiến lược và khả năng huy động nguồn lực để tiếp cận khách hàng nước ngoài.
Thứ hai, rào cản pháp lý nghĩa là các yêu cầu pháp lý và quy định về xuất khẩu ra nước ngoài còn quá phức tạp, mâu thuẫn.
Thứ ba, rào cản chi phí nghĩa là các chi phí mà các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME) phải chịu khi xuất khẩu sản phẩm của mình thông qua thương mại điện tử.
Thứ tư, là rào cản kiến thức nghĩa là việc các doanh nghiệp MSME không có đủ kiến thức về xuất khẩu sang nước ngoài.
Theo số liệu thống kê của VECOM, quy mô thương mại điện tử nước ta năm 2024 đạt 32 tỷ USD và đạt tốc độ tăng trưởng 27%. Trong đó, bán lẻ hàng hóa trực tuyến đạt 22,5 tỷ USD, tăng 30% so với năm trước. Như vậy, thương mại điện tử chiếm khoảng 12% tổng mức bán lẻ hàng hóa và doanh thu dịch vụ tiêu dùng, cao hơn mức 10% của năm 2023. Đồng thời, tỷ lệ bán lẻ hàng hóa trực tuyến so với tổng mức bán lẻ hàng hóa khoảng 11%, cao hơn tỷ lệ tương ứng 8,8% của năm 2023.
