Phục hồi kinh tế hậu Covid - 19: APEC theo đuổi hợp tác đa phương

Cuộc chiến thương mại đang diễn ra giữa Mỹ và Trung Quốc đã khiến APEC trở thành chiến trường giữa hai bên. APEC trước đó đã không đạt được đồng thuận về một thông cáo chung trong Tuần lễ Cấp cao APEC năm 2018. Tuy nhiên, cuộc họp gần đây của các Bộ trưởng Thương mại APEC và cam kết về chủ nghĩa đa phương dưới sự chủ trì của Malaysia phát đi tín hiệu ủng hộ sự hợp tác. APEC hiện có cơ hội duy nhất để giải quyết các thách thức thông qua ngoại giao và những nguồn lực của mình để nâng cao, tạo điều kiện hợp tác trong các lĩnh vực cụ thể ở giai đoạn khắc phục đại dịch tiếp theo.

Đoàn Việt Nam tham dự Hội nghị trực tuyến

Thứ nhất, APEC có thể đặt ra mục tiêu trung gian để tạo điều kiện thuận lợi cho việc đi lại. Theo Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế, Covid-19 dự kiến sẽ giảm lượng đặt vé máy bay ít nhất 46 - 51%, với mức giảm tổng thể 2,6 - 2,8 tỷ lượt hành khách. Do các biện pháp hạn chế và cấm vận hạn chế hàng không quốc tế và giảm doanh thu hoạt động ước tính khoảng 352 - 390 tỷ USD, việc khôi phục sự di chuyển của người dân là bước cần thiết trong con đường dài trở lại bình thường. Dựa trên những thành tựu của Thẻ doanh nhân APEC (ABTC) - tạo điều kiện thuận lợi cho việc nhập cảnh dễ dàng hơn cho những doanh nhân trong khu vực APEC - các nền kinh tế đã kiểm soát Covid-19 có thể hoạt động thử nghiệm khái niệm bong bóng du lịch ngày càng tăng. Với thẻ ABTC cần có sự chấp thuận của từng nền kinh tế thành viên, khuôn khổ hiện có này có thể giúp điều phối liên chính phủ. Các nền kinh tế APEC đã quản lý những trường hợp Covid-19 có thể thí điểm kế hoạch bong bóng du lịch nhỏ hơn, nếu thành công, có thể được mở rộng từ du lịch công tác sang một chương trình du lịch Covid-19 do chính phủ kiểm soát rộng rãi hơn. Thay vì các chính phủ riêng lẻ liên tục cố gắng tạo ra các thỏa thuận bong bóng du lịch song phương riêng biệt, các nền kinh tế APEC có thể hưởng lợi từ khuôn khổ ABTC hiện có.

Thứ hai, với tác động của Covid-19 gây ảnh hưởng đến các doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa (MSME), APEC cần tiếp tục khuyến khích sự chuyển đổi cơ cấu dài hạn của những doanh nghiệp nhỏ sang nền kinh tế kỹ thuật số mới nổi. Do chính sách của chính phủ về giãn cách xã hội và hạn chế tiêu dùng trực tiếp, các MSME truyền thống dựa vào tương tác trực tiếp đang bị đe dọa từ việc đóng cửa. Với 98% khu vực APEC bao gồm MSME sử dụng hơn 60% lực lượng lao động của khu vực, các chính phủ đang cung cấp những gói kích thích tài chính để giữ cho MSME - trụ cột của nhiều nền kinh tế - phát triển. Rất lâu trước đại dịch, Nhóm công tác doanh nghiệp vừa và nhỏ của APEC (SMEWG) đã nhấn mạnh sự chuyển đổi kỹ thuật số của các doanh nhân và MSME cũng như sự đổi mới trong nền kinh tế kỹ thuật số. Nhưng khi thương mại điện tử và giải pháp kỹ thuật số xuất hiện để ứng phó với việc đi lại hạn chế và môi trường làm việc bị gián đoạn, phát triển, đào tạo kỹ năng sẽ được yêu cầu nếu MSMEs muốn thành công trong thị trường quốc tế đang thay đổi nhanh chóng. SMEWG sẽ tiếp tục khuyến khích một khuôn khổ mà các chính phủ có thể sử dụng để hỗ trợ MSME trong thời gian quan trọng này. APEC cũng sẽ làm tốt việc xem xét lại các sáng kiến như Chương trình hành động Boracay nhằm Toàn cầu hóa các MSME, vốn có thể cung cấp nhiều kiến thức cho MSME để xoay quanh những động lực tăng trưởng quốc tế mới đang được tạo ra do sự tăng tốc của nền kinh tế kỹ thuật số Covid-19.

Cuối cùng, APEC thể hiện tầm nhìn xa và khả năng dẫn dắt bằng cách tiếp tục hỗ trợ đối thoại đa phương thông qua việc áp dụng các công nghệ kỹ thuật số mới. New Zealand, chủ nhà của APEC 2021 đã đưa ra quyết định cam kết hoàn toàn vào chương trình trực tuyến trong năm đăng cai. Với các biên giới quốc tế khép kín và kiểm dịch khiến những diễn đàn trực tiếp trở nên không chắc chắn, chủ nghĩa đa phương kỹ thuật số có thể đóng vai trò như một phương thuốc để giải quyết mối đe dọa toàn cầu và khu vực, cũng như giúp các nền kinh tế APEC tìm thấy điểm chung. Với việc Malaysia và New Zealand đứng trước thách thức đăng cai tổ chức APEC trong thời kỳ đại dịch, các nước nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tiếp tục hợp tác đa phương. Vào thời điểm mà biên giới khép kín, chủ nghĩa dân tộc gia tăng và những biện pháp bảo hộ đang gia tăng trên toàn cầu, tạo ra một làn sóng chủ nghĩa đơn phương, vai trò của các cường quốc trung gian trong việc tổ chức cuộc họp trực tuyến cấp cao thúc đẩy sự hòa hợp kinh tế là chìa khóa để đảm bảo không có sự tạm dừng trong đối thoại toàn cầu, và làm trung gian đối thoại giữa các nền kinh tế thành viên.

Mặc dù tác động kinh tế và chính trị của đại dịch rộng hơn và nghiêm trọng hơn các cuộc khủng hoảng trong quá khứ, nhưng APEC sẽ thực hiện những bước đi cần thiết để nâng cao hợp tác. Chính sách ngoại giao của APEC có thể giúp xây dựng lòng tin, động lực chính trị cho sự hợp tác, bằng cách tạo cơ sở cho các mối quan hệ sâu sắc hơn. APEC và 21 nền kinh tế có cả chuyên môn và năng lực để thiết lập một tiêu chuẩn mẫu mực cho sự phục hồi bền vững. Một trong những sáng kiến hàng đầu của APEC là mục tiêu Bogor đã được công bố vào năm 1994 để các thành viên hướng tới mục tiêu dài hạn là thương mại và đầu tư mở và tự do ở châu Á - Thái Bình Dương không muộn hơn năm 2020. Chính phủ Malaysia đã quyết định tổ chức các hội nghị qua hình thức trực tuyến mà không loại trừ cả việc tổ chức Tuần lễ Cấp cao APEC vào cuối năm nay.

APEC là một diễn đàn kinh tế khu vực được thành lập năm 1989 nhằm thúc đẩy sự phụ thuộc lẫn nhau ngày càng tăng của châu Á - Thái Bình Dương. 21 nền kinh tế thành viên của APEC nhằm mục tiêu tạo ra sự thịnh vượng hơn cho người dân trong khu vực, bằng cách thúc đẩy tăng trưởng cân bằng, toàn diện, bền vững, đổi mới, an toàn và thúc đẩy hội nhập kinh tế khu vực.

Với tổng dân số 3 tỷ người, 21 nền kinh tế APEC chiếm khoảng 60% tổng sản phẩm quốc nội của thế giới và gần một nửa thương mại thế giới. APEC đang hợp tác trên các lĩnh vực như tự do hóa thương mại và đầu tư, tạo thuận lợi cho kinh doanh, an ninh con người và hợp tác kinh tế kỹ thuật, nhằm đạt được sự tăng trưởng, thịnh vượng bền vững ở khu vực châu Á - Thái Bình Dương.