Phát triển ngành công nghiệp vật liệu: Đòi hỏi cấp thiết từ thực tiễn

Theo Bộ Công Thương, tỷ lệ nội địa hóa sản xuất các loại vật liệu phục vụ cho ngành công nghiệp chế tạo còn thấp. Cụ thể như: Vật liệu gang chế tạo (đạt dưới 30%); vật liệu nhôm, vật liệu đồng (khoảng 5%); hóa chất cho ngành nhựa, cao su vẫn phải nhập khẩu đến 70%; nguyên liệu cho ngành dệt may phải nhập khẩu gần 90% vải, 80% sợi. Số liệu thống kê cho thấy, 7 tháng năm 2021, kim ngạch nhập khẩu nhóm hàng nguyên, nhiên, vật liệu đạt 92,01 tỷ USD, tăng 41,5% so với cùng kỳ và chiếm 48,9% cơ cấu hàng nhập khẩu.

Trong khi đó, theo đánh giá của các chuyên gia, Việt Nam có nhiều điều kiện cần và đủ cho phát triển công nghiệp vật liệu. Cụ thể, gần 60% dân số ở độ tuổi lao động; có nhiều cơ hội để thu hút vốn đầu tư, chuyển giao công nghệ và học tập các kiến thức quản lý và đào tạo nhân lực để phát triển các ngành công nghiệp vật liệu. Đồng thời cũng sở hữu nhiều tài nguyên khoáng sản quan trọng cần thiết để phát triển công nghiệp vật liệu như: Quặng sắt, bauxite, cromit, đất hiếm, titan, rutin, barit, ilmenit...

Việt Nam sở hữu nhiều tài nguyên khoáng sản quan trọng cần thiết để phát triển công nghiệp vật liệu

Lý do nhập khẩu lớn nhóm hàng này, theo Bộ Công Thương, do các ngành công nghiệp sản xuất vật liệu nước ta chưa đáp ứng được nhu cầu sản xuất trong nước và xuất khẩu. Sản xuất nội địa thiếu tính tự chủ, phụ thuộc rất lớn vào các chuỗi giá trị ở nước ngoài. Điều này càng rõ khi đứt gãy chuỗi cung ứng nguyên, vật liệu nhập khẩu phục vụ sản xuất trong nước do tác động của dịch Covid-19 càng khiến các ngành công nghiệp nội địa bị ảnh hưởng nặng nề.

Với thực trạng trên, Bộ Công Thương xác định, phát triển công nghiệp vật liệu là một trong những yếu tố then chốt để nâng cao tính tự chủ cho nền kinh tế. Theo đó, mục tiêu từ nay đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 phát triển công nghiệp vật liệu từng bước đáp ứng nguyên, nhiên, vật liệu cung ứng cho sản xuất trong nước, giảm nhập khẩu.

Bộ Công Thương chỉ ra, cần phát triển thị trường sản xuất công nghiệp vật liệu Việt Nam có đủ năng lực đáp ứng nhu cầu cho sản xuất một số ngành-lĩnh vực công nghiệp, như: Năng lượng; cơ khí chế tạo; máy động lực; tàu biển; giàn khoan; ôtô, xe máy; linh kiện, điện tử; dệt may-da giày; vật liệu công nghiệp cho xây dựng cơ sở hạ tầng.

Cụ thể, với ngành thép, phát triển thị trường công nghiệp sản xuất vật liệu gang, vật liệu thép chất lượng cao với công nghệ tiên tiến để có nhiều sản phẩm gang các loại, sản phẩm thép các loại có mã số, tiêu chuẩn ISO trong nước và quốc tế, sản phẩm có năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế. Phát huy lợi thế tài nguyên bauxite nhôm để phát triển công nghiệp vật liệu bauxite-alumin và hợp kim nhôm. Với công nghiệp vật liệu dệt - may, hướng tới sản xuất sản phẩm vật liệu dệt may (vải, xơ, sợi) có tính cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế, đảm bảo phát triển ổn định và bền vững, đáp ứng cơ bản nhu cầu sản phẩm vật liệu dệt may.

Riêng với phát triển công nghiệp vật liệu hóa chất phải gắn với công nghệ tiên tiến để sản phẩm hóa chất có tính cạnh tranh cao trên thị trường quốc tế, đáp ứng cơ bản nhu cầu sản phẩm hóa chất cho sự phát triển kinh tế - xã hội và công nghiệp quốc phòng của đất nước.

Việc sản xuất được một số loại vật liệu công nghiệp phục vụ cho sản xuất trong nước sẽ góp phần giảm nhập khẩu nguyên liệu từ nước ngoài và tối ưu hóa chi phí sản xuất của một số ngành công nghiệp.