PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ: Khai thác nét đẹp văn hóa dân tộc để phát triển kinh tế địa phương

Sở hữu kho tàng di sản văn hóa đặc sắc và đa dạng, các địa phương Tây Nam bộ đang phát huy các giá trị văn hóa dân tộc trong thu hút du lịch.
Văn hóa dân tộc - Sức mạnh, niềm tự hào của mỗi người dân Việt PGS. TS. Bùi Hoài Sơn: Khai thác giá trị của dân tộc để không là bản sao mờ của một nền văn hóa khác Phát triển bản sắc văn hóa dân tộc Lự, tỉnh Lai Châu

Lễ hội là một trong những loại hình di sản văn hóa phi vật thể quan trọng của Việt Nam nói chung và khu vực Tây Nam bộ nói riêng. Nhưng làm thế nào để vừa bảo tồn, vừa phát huy các giá trị, tiềm năng và lợi thế để lễ hội trở thành một trong những sản phẩm góp phần vào việc phát triển kinh tế địa phương? Phóng viên Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ - Trưởng khoa Văn hóa học - Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn (ĐHQG TP. Hồ Chí Minh) về vấn đề này.

Xin ông cho biết những nét đặc sắc trong văn hóa, tín ngưỡng tại khu vực Tây Nam bộ?

Có thể nói văn hóa Nam bộ là sự kéo dài và sự thay đổi theo hướng địa phương hóa của văn hóa Việt Nam. Về cơ bản thì văn hóa ở Nam bộ vẫn được xây dựng trên nền tảng của văn hóa người Việt, nhóm nhân vật chủ thể. Tuy nhiên, với điều kiện tự nhiên và sự đa dạng trong tộc người khiến văn hóa Nam bộ có sự địa phương hóa, điều này tạo nên tính đa dạng.

Sự đa dạng trong văn hóa tộc người giúp khu vực này cũng đa dạng về tín ngưỡng, tôn giáo, phong tục tập quán và lễ hội. Điều đặc biệt ở văn hóa Nam bộ là trên trục văn hóa người Việt thì các dòng văn hóa khác vận động, giao lưu, tích hợp vào nhau, tạo nên phong thái văn hóa Nam Bộ rất đa dạng nhưng vẫn thống nhất với văn hóa toàn quốc. Đồng thời cũng thể hiện được sự dung hòa, tính cởi mở và đặc biệt gắn kết các thành viên, các cộng đồng từ nhiều vùng đất khác để cùng hòa chung vào niềm vui chung của các cộng đồng dân tộc và tổng thể văn hóa Nam Bộ.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ: Khai thác nét đẹp văn hóa dân tộc để phát triển kinh tế địa phương
PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ

Sự đa dạng trong văn hóa, tín ngưỡng, các lễ hội đã đóng góp như thế nào vào sự phát triển kinh tế của vùng, thưa ông?

Hiện nay chính quyền các địa phương cũng rất quan tâm đến việc là bảo tồn nguồn di sản văn hóa này. Tuy nhiên, để có thể duy duy trì được và phát huy tính hiệu quả của nó thì phải gắn liền với trục phát triển kinh tế, đặc biệt là kinh tế du lịch. Có thể thấy, một số lễ hội hiện nay đang được gắn sâu với kế hoạch phát triển kinh tế du lịch của các địa phương như Lễ hội bà chúa Xứ núi Sam, lễ hội Nghinh Ông ở Phan Thiết, lễ hội Nghinh Ông ở Cần Giờ, lễ hội bà Thiên Hậu ở Bình Dương… và rải rác khắp miền Tây Nam bộ cũng có những lễ hội như vậy. Những lễ hội này đã đóng góp rất lớn cho sự phát triển của kinh tế địa phương. Bởi khi đến các lễ hội, du khách sẽ chi tiêu nhiều hơn cho các hoạt động mua sắm, từ đó góp phần giúp các sản phẩm làng nghề, sản phẩm công nghiệp địa phương cũng phát triển theo.

Trong tương lại, tôi tin rằng, những giá trị này sẽ tiếp tục đồng hành cùng các kế hoạch phát triển kinh tế địa phương, đặc biệt là kinh tế du lịch.

Một số địa phương như Cần Thơ, Bạc Liêu, Sóc Trăng… là nơi có đông đồng bào Khmer sinh sống. Theo ông, thời gian qua việc gìn giữ, phát huy những nét văn hóa này trong sự phát triển kinh tế địa phương như thế nào?

Ở một số địa phương Tây Nam Bộ có đặc trưng của văn hóa tộc người, đặc biệt là dải đất ven biển từ Sóc Trăng xuống đến Bạc Liêu, Cà Mau. Các dân tộc, cộng đồng dân tộc Khmer ở An Giang kéo dài xuống Rạch Giá, Hà Tiên… chính là nét đặc sắc của văn hóa Nam bộ.

PGS.TS Nguyễn Ngọc Thơ: Khai thác nét đẹp văn hóa dân tộc để phát triển kinh tế địa phương
Lễ hội Bà chúa Xứ núi Sam tại An Giang

Chính sách về phát triển văn hóa truyền thống và ngôn ngữ mẹ đẻ của các dân tộc thiểu số đã rất phát huy tác dụng tại các cái địa phương này. Thực tế thời gian qua, các chính sách quản lý văn hóa tại địa phương, chính sách thúc đẩy con em đồng bào dân tộc có thể học tập ngôn ngữ tiếng mẹ đẻ và cộng đồng địa phương có thể gìn giữ và phát huy cái truyền thống của mình thông qua các hoạt động lễ, tết và lễ hội những năm gần đây rất hiệu quả.

Chính vì thế, các cái hoạt động lễ, tết, lễ hội gắn liền với văn hóa dân tộc Khmer đó càng ngày càng đi vào quy củ và phát huy tác dụng, đặc biệt là người dân được nhịp để thể hiện năng lực sáng tạo văn hóa của mình và thu hút rất nhiều khách du lịch.

Hiện nay, nhiều du khách đã tìm đến đến đồng bằng sông Cửu Long tìm đến với cộng đồng người Khmer để thể hiện cái sự mến mộ, sự ngưỡng mộ hoặc là sự yêu thích và tận hưởng những hoạt động văn hóa, lễ hội.

Trong tương lai thì trong tương lai nếu chúng ta làm tốt hơn lĩnh vực truyền thông và đẩy mạnh cái việc là trao quyền văn hóa cho cộng đồng người Khmer, họ được sáng tạo nhiều hơn thì tôi tin rằng các hoạt động này sẽ sống mãi với truyền thống văn hóa người Khmer nói riêng và truyền thống văn hóa Nam Bộ nói chung.

Trong thời gian tới, các địa phương cần làm gì để tiếp tục gìn giữ, phát huy những nét văn hóa riêng đồng thời tăng cường vai trò của những lễ hội này trong việc thúc đẩy phát triển kinh tế địa phương, thưa ông?

Để gìn giữ, phát huy những nét văn hóa riêng đồng thời tăng cường vai trò của những lễ hội trong phát triển kinh tế, các địa phương cần gắn kế hoạch phát triển văn hóa với phát triển kinh tế xã hội địa phương trong giai đoạn 2020 – 2030, định hướng đến năm 2050.

Theo đó, các địa phương thực sự phải quan tâm, phải đưa vào trong chính sách phát triển phát triển vốn con người vốn văn hóa. Đặc biệt là các đồng bào dân tộc thiểu số để cổ vũ tinh thần đồng bào dân tộc, để họ có động lực sáng tạo và gìn giữ truyền thống văn hóa. Từ đó tạo ra những sản phẩm, những lễ hội để tiếp tục phát huy trong phát triển kinh tế du lịch.

Đồng thời quan tâm hơn về cơ chế, chính sách và nguồn kinh phí để đồng bào dân tộc tiếp tục sáng tạo văn hóa. Tuy nhiên để lễ hội đạt được những giá trị không chỉ về kinh tế mà còn phải đảm bảo tính nguyên bản của lễ hội, tôn trọng những người dân địa phương… cần chú ý nhiều hơn đến sự tham dự của cộng đồng trong các lễ hội. Ngoài ra là những yếu tố đảm bảo về môi trường.

Xin cảm ơn ông!

Hà Linh (thực hiện)
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: Dân tộc thiểu số

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024

Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024

Sáng 15/11, UBND TP Đà Nẵng tổ chức Hội nghị biểu dương đại biểu các dân tộc thiểu số thành phố Đà Nẵng lần thứ II năm 2024.
Lạng Sơn: Đưa di tích lịch sử, văn hóa thành sản phẩm du lịch bền vững

Lạng Sơn: Đưa di tích lịch sử, văn hóa thành sản phẩm du lịch bền vững

Lạng Sơn đang là một trong những điểm đến hấp dẫn của du khách, với nhiều lợi thế phát triển du lịch theo hướng khai thác tiềm năng văn hóa truyền thống.
Huyện Mộc Châu bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền

Huyện Mộc Châu bảo tồn và phát huy giá trị lễ hội Púng Hiéng của người Dao Tiền

Tại huyện Mộc Châu, Lễ hội Púng Hiéng được các dòng họ luân phiên tổ chức định kỳ 3-4 năm/lần, trong thời gian 4-6 ngày vào dịp Tết Nguyên đán.
Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của

Người Hà Lăng ở Kon Tum bảo tồn nét văn hoá truyền thống của 'nghề sinh ra từ làng'

Nghề đan lát là nét đẹp truyền thống của người Hà Lăng ở Kon Tum, từ nguyên liệu vô cùng đơn giản, qua bàn tay khéo léo đã biến thành những sản phẩm để đời.
Về Gia Lai xem đồng bào Bahnar thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống

Về Gia Lai xem đồng bào Bahnar thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống

Cuộc thi đan lát, dệt thổ cẩm truyền thống là dịp tôn vinh những bàn tay tài hoa của các nghệ nhân Bahnar ở Gia Lai còn lưu giữ những nét đẹp văn hóa dân tộc.

Tin cùng chuyên mục

Câu chuyện về nghệ nhân A Sứp - người nặng lòng với văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Câu chuyện về nghệ nhân A Sứp - người nặng lòng với văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Nghệ nhân A Sứp luôn miệt mài gìn giữ các giá trị văn hóa Tây Nguyên, với ông, được truyền dạy giúp thế hệ trẻ hiểu về cồng chiêng là một niềm hạnh phúc.
Kon Tum: Người Xơ Đăng bảo tồn nghề đan lát truyền thống

Kon Tum: Người Xơ Đăng bảo tồn nghề đan lát truyền thống

Không chỉ ghi dấu ấn từ cồng chiêng, người Xơ Đăng ở Kon Tum còn được biết đến với nghề đan lát lâu đời, góp phần làm nên sự phong phú về văn hóa truyền thống.
Những nghệ nhân nhí

Những nghệ nhân nhí 'giữ hồn' cho văn hoá cồng chiêng Tây Nguyên

Những nghệ nhân nhí ở làng Đăk Mế (xã Pờ Y, huyện Ngọc Hồi, tỉnh Kon Tum) đang từng ngày 'giữ hồn' cho văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên không bị mai một.
Xây dựng mô hình sản xuất giỏi tại huyện miền núi A Lưới

Xây dựng mô hình sản xuất giỏi tại huyện miền núi A Lưới

Nhờ tiên phong chuyển đổi cây trồng, nhiều hộ nông dân tại huyện miền núi A Lưới, Thừa Thiên Huế có thu nhập ổn định, xuất hiện nhiều mô hình sản xuất giỏi.
Kon Tum: Nét đẹp văn hóa đặc trưng trong trang phục truyền thống của người Gié - Triêng

Kon Tum: Nét đẹp văn hóa đặc trưng trong trang phục truyền thống của người Gié - Triêng

Dân tộc Gié - Triêng ở Kon Tum có một nền văn hóa dân gian đặc sắc, ngay cả trang phục của họ cũng thể hiện cá tính riêng, độc đáo, giàu bản sắc truyền thống.
Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Thể lệ Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024

Cuộc thi Sáng tác ca khúc về đề tài dân tộc thiểu số năm 2024 nhằm nâng cao mức hưởng thụ văn hoá, nghệ thuật, thúc đẩy phát triển kinh tế, xã hội.
Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Gia Lai: Phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số còn nhiều khó khăn, thách thức

Những năm quan, vùng đồng bào dân tộc thiểu số ở Gia Lai được Đảng, Nhà nước đặc biệt quan tâm song vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức cần được giải quyết.
Độc lạ với

Độc lạ với 'báu vật' quần áo làm từ vỏ cây của người Xơ Đăng ở Kon Tum

Từ vỏ cây rừng, qua đôi tay tài hoa của người Xơ Đăng (Kon Tum) đã trở thành những bộ trang phục độc đáo, được người dân gìn giữ và xem như báu vật truyền đời.
Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm 2024: Thu hút đầu tư du lịch khu vực Nam Bộ, Nam Trung Bộ

Ngày hội Văn hóa dân tộc Chăm lần thứ VI dự kiến diễn ra từ ngày 27 - 29/9, tại Ninh Thuận nhằm giới thiệu tiềm năng, lợi thế của các tỉnh Nam Bộ, Nam Trung Bộ.
Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Bố Trạch - Quảng Bình: Tính dụng chính sách “chủ công” hỗ trợ hộ nghèo

Tín dụng chính sách đã trở thành “chủ công” hỗ trợ nhiều hộ nghèo, hộ đồng bào dân tộc thiểu số của huyện Bố Trạch vươn lên thoát nghèo bền vững.
Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Thừa Thiên Huế: Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV

Huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế đã tổ chức Đại hội đại biểu các dân tộc thiểu số huyện A Lưới lần thứ IV năm 2024.
Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Trình diễn “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô”

Ngày 20/4, Craft Link đã tổ chức buổi trình diễn nghề “Nghệ thuật trang trí trên vải của người Lô Lô".
Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Du khách sẽ được tham dự Tết Chôl Chnăm Thmây tại Làng Văn hoá các dân tộc

Tết Chôl Chnăm Thmây là hoạt động nằm trong chuỗi các hoạt động nhân Ngày Văn hoá các dân tộc Việt Nam (19/4) tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam.
Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá răn dạy con người biết sống có tình, có nghĩa

Lễ hội Hết Chá của dân tộc Thái nhằm răn dạy con người biết sống có tình có nghĩa, biết ơn những người đã giúp đỡ mình lúc khó khăn, hoạn nạn.
Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor gần gũi với thiên nhiên

Gần gũi với thiên nhiên, trang phục truyền thống của phụ nữ dân tộc Cor luôn thể hiện nét duyên, kín đáo nhưng lại quyến rũ lạ thường.
Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Nét duyên trong trang phục phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc

Sự kết hợp hoàn hảo giữa váy, áo, khăn, thắt lưng… đã tạo nét duyên dáng trong trang phục của phụ nữ dân tộc Lào vùng Tây Bắc.
Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Kế hoạch tổ chức Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4

Ngày Văn hóa các dân tộc Việt Nam 19/4 sẽ diễn ra từ ngày 18/4/2024 đến ngày 21/4/2024 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Hà Nội.
Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar - Lan tỏa các giá trị văn hóa Chăm

Lễ hội Rija Nagar lan tỏa bản sắc đặc trưng của văn hóa Chăm như: Âm nhạc, vũ điệu, trang phục, ẩm thực, văn khấn và những lời chúc tụng đầy tình cảm…
Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Thổ cẩm, nét văn hóa đặc trưng của đồng bào S’tiêng

Bằng đôi tay khéo léo, sự cần cù, óc sáng tạo những phụ nữ dân tộc S’tiêng đã dệt nên những sản phẩm thổ cẩm tinh xảo, độc đáo với nét văn hóa đặc trưng.
Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Đặc sắc lễ mừng cơm mới của dân tộc S’tiêng

Lễ mừng cơm mới là một lễ hội lớn, được coi là Tết cổ truyền của người S’tiêng, thể hiện lòng tôn kính thần lúa đã đem lại cuộc sống ấm no cho đồng bào.
Xem thêm
Mobile VerionPhiên bản di động