Nơi lưu giữ, kết nối tinh hoa nón lá làng Chuông

Nằm bên bờ sông Đáy, làng Chuông (xã Thanh Oai, Hà Nội) từ lâu nổi tiếng là “đất nón” của Thủ đô. Nghề làm nón ở đây đã có từ hàng trăm năm trước, gắn bó mật thiết với đời sống người dân và trở thành nét đẹp văn hóa truyền thống. Sản phẩm nón Chuông không chỉ là vật dụng che mưa nắng, mà còn là biểu tượng duyên dáng của người Việt, góp phần tạo nên tên tuổi của làng nghề trên bản đồ văn hóa Bắc Bộ.

Trước sức ép của đời sống hiện đại, nghề nón nhiều lúc đứng trước nguy cơ mai một. Năm 2021, nón làng Chuông được công nhận là sản phẩm OCOP 4 sao của thành phố Hà Nội, mở ra cơ hội tiếp cận thị trường rộng lớn hơn. Đến tháng 6/2024, địa phương thành lập Trung tâm Thiết kế sáng tạo, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm OCOP – làng nghề Nón Chuông. Trung tâm đặt gần Đình làng Chuông, vốn là chợ buôn bán tấp nập, trở thành không gian trưng bày, quảng bá sản phẩm. Hai gian hàng được giao cho nghệ nhân Lê Văn Tuy và nghệ nhân Tạ Thu Hương trực tiếp quản lý.

Sự ra đời của trung tâm không chỉ giúp gìn giữ nghề truyền thống, tạo đầu ra ổn định mà còn mở hướng đi mới khi kết hợp quảng bá văn hóa với du lịch trải nghiệm. Đây cũng là nơi để học sinh, sinh viên, du khách trong và ngoài nước tận mắt chứng kiến, thậm chí tự tay thử làm chiếc nón. Nhờ đó, nón Chuông trở thành sản phẩm văn hóa – du lịch gắn liền với chương trình OCOP của thành phố.

Theo nghệ nhân Lê Văn Tuy, ngoài việc duy trì gian hàng, ông còn tích cực tham gia sự kiện của các bộ, ngành, cũng như đến trường phổ thông, đại học để hướng dẫn học sinh quy trình làm nón. “Tôi cũng về nhiều địa phương ở Hà Nội để giới thiệu, quảng bá kinh nghiệm làm nón”, ông Tuy chia sẻ. Riêng cuối năm 2024, ông đã đón khoảng 10.000 học sinh về làng Chuông tham gia trải nghiệm.

Không chỉ học sinh, gian hàng của ông Tuy còn là điểm đến quen thuộc của du khách quốc tế. Nhiều đoàn khách quốc tế đặc biệt yêu thích trải nghiệm này. Với mức giá khoảng 50 nghìn đồng, du khách có thể thử làm nón trong 30 phút, tự tay chọn lá, xếp vòng, khâu chỉ. Nếu muốn trải nghiệm lâu hơn, gia đình ông luôn sẵn lòng phục vụ.

Những ngày đầu tháng 9, phóng viên có dịp ghé thăm Trung tâm OCOP làng nghề Nón Chuông. Bên gian hàng của nghệ nhân Lê Văn Tuy, chị Lê Thị Oanh, thợ khâu nón lâu năm, cặm cụi luồn từng đường kim, chỉ trắng nổi bật trên nền lá bạc. Vừa làm, chị vừa tâm sự: “Mỗi chiếc nón tùy loại có giá từ 30 nghìn đến 300 nghìn đồng. Với thợ quen tay như tôi, mất chừng 6 tiếng là hoàn thành một chiếc, trừ chi phí còn lãi khoảng 80 nghìn đồng”.

Phía đối diện là gian hàng của nghệ nhân Tạ Thu Hương, nơi cô Chính niềm nở đón khách. Ngoài việc giới thiệu sản phẩm, gian hàng này còn thu mua nón từ bà con trong làng để bày bán, tạo thêm đầu ra ổn định và khuyến khích nhiều hộ gia đình duy trì nghề.

Nhờ có trung tâm OCOP, nghề nón Chuông không chỉ được bảo tồn mà còn bước ra khỏi lũy tre làng, trở thành sản phẩm văn hóa – du lịch giàu giá trị. Người dân thêm động lực gắn bó, du khách có thêm điểm đến độc đáo, còn Hà Nội có thêm mô hình OCOP tiêu biểu để nhân rộng. Đây là cách thổi sức sống mới cho di sản, đưa tinh hoa làng nghề truyền thống hòa nhập vào dòng chảy hiện đại.

Phóng viên Báo Công Thương ghi lại một số hình ảnh tại trung tâm này: