Nhìn lại một năm chuyển động của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số

Tạo khung pháp lý cho thương mại điện tử bứt phá

Năm 2025 đánh dấu một bước ngoặt quan trọng trong tiến trình hoàn thiện thể chế kinh tế số khi Luật Thương mại điện tử chính thức được Quốc hội thông qua. Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số là đầu mối chủ trì triển khai, xây dựng hai văn bản quan trọng, tạo tiền đề pháp lý và không gian phát triển cho thương mại điện tử trong giai đoạn tiếp theo. Đáng chú ý, dự án Luật Thương mại điện tử là một trong những đạo luật đầu tiên được xây dựng theo quy trình lập pháp mới và được Quốc hội thông qua chỉ trong một kỳ họp, thể hiện cách tiếp cận bài bản, chuyên nghiệp và quyết liệt trong hoàn thiện thể chế lĩnh vực này.

Trong quá trình xây dựng Luật, Bộ Công Thương đã tổ chức một hội nghị tham vấn chính sách và hai hội nghị lấy ý kiến bằng văn bản; đồng thời triển khai hai đợt lấy ý kiến rộng rãi trên Cổng Thông tin điện tử Chính phủ và Cổng Pháp luật quốc gia. Thông qua các kênh này, Bộ đã tiếp nhận số lượng lớn ý kiến góp ý từ các bộ, ngành, địa phương, chuyên gia, hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp, bảo đảm tính toàn diện và thực tiễn của dự thảo Luật.

Các ý kiến góp ý tập trung vào hai nhóm vấn đề trọng tâm. Thứ nhất là tăng cường quản lý, chống gian lận và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trong môi trường số. Thứ hai là thúc đẩy phát triển thương mại điện tử gắn với kinh tế tư nhân, khoa học - công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Việc xây dựng Luật diễn ra trong bối cảnh thương mại điện tử tại Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ, đạt mức 20–25% mỗi năm và chiếm khoảng 10% tổng mức bán lẻ hàng hóa và dịch vụ. Trong khi đó, khung pháp lý trước đây chủ yếu mới dừng lại ở hai nghị định, chưa đáp ứng đầy đủ yêu cầu thực tiễn phát triển nhanh và phức tạp của thị trường. Vì vậy, việc Quốc hội thông qua Luật Thương mại điện tử mang ý nghĩa đặc biệt quan trọng, tạo hành lang pháp lý đầy đủ hơn cho lĩnh vực này.

Ngày 10/12/2025, tại Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Thương mại điện tử với tỷ lệ tán thành lên tới 93,87%. Kết quả này khẳng định nỗ lực xây dựng một đạo luật có cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn vững chắc, góp phần nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước, đồng thời củng cố niềm tin của người tiêu dùng và doanh nghiệp đối với môi trường thương mại điện tử.

Cùng với Luật, Bộ Công Thương đã ban hành Kế hoạch tổng thể phát triển thương mại điện tử quốc gia giai đoạn 2026 - 2030. Kế hoạch đặt ra mục tiêu đến năm 2030 có 70% dân số trưởng thành tham gia mua sắm trực tuyến; doanh số bán lẻ thương mại điện tử tăng trưởng 20 - 30% mỗi năm và chiếm khoảng 20% tổng mức bán lẻ hàng hóa quốc gia.

Để hiện thực hóa các mục tiêu này, kế hoạch xác định 6 nhóm giải pháp trọng tâm, bao gồm xây dựng và hoàn thiện thể chế; hoàn thiện hạ tầng bền vững, nền tảng và hệ thống cốt lõi cho thương mại điện tử; thúc đẩy liên kết vùng; nâng cao năng lực ứng dụng thương mại điện tử; tăng cường hợp tác quốc tế; quản lý, giám sát chặt chẽ thị trường thương mại điện tử.

Từ quản lý thị trường đến lan tỏa chuyển đổi số

Song song với hoàn thiện thể chế, năm 2025 ghi nhận việc triển khai quyết liệt, bài bản công tác quản lý và giám sát thị trường thương mại điện tử. Đến ngày 2/12/2025, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã ban hành 28 văn bản yêu cầu các website, ứng dụng bán hàng và sàn giao dịch thương mại điện tử thực hiện các biện pháp ngăn chặn, gỡ bỏ sản phẩm vi phạm. Kết quả, các đơn vị đã phối hợp gỡ bỏ 47.842 sản phẩm vi phạm và 13.728 gian hàng vi phạm.

Cục cũng phối hợp với các đơn vị chức năng xử lý các trường hợp website, ứng dụng có dấu hiệu vi phạm trong thương mại điện tử, chuyển xử lý vi phạm đối với gần 250 website, ứng dụng có dấu hiệu vi phạm pháp luật như lừa đảo, chiếm đoạt tài sản. Trong bối cảnh triển khai sắp xếp bộ máy tinh gọn, thực hiện phân cấp, phân quyền và mô hình chính quyền địa phương hai cấp theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và Bộ trưởng Bộ Công Thương, Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số đã rà soát, sắp xếp tổ chức bộ máy theo hướng tinh gọn, hiệu lực và hiệu quả.

Công tác phân cấp, phân quyền quản lý thương mại điện tử được triển khai mạnh mẽ với 5 nhóm nhiệm vụ, quyền hạn được phân cấp lại. Cục đồng thời hướng dẫn chuyên sâu cho các Sở Công Thương và hoàn thiện cơ sở dữ liệu thương mại điện tử kết nối dịch vụ công liên thông, bảo đảm địa phương có đủ công cụ và năng lực xử lý hồ sơ. Từ tháng 7/2025, các địa phương đã xử lý hơn 4.271 hồ sơ thông báo website thương mại điện tử bán hàng và 91 hồ sơ ứng dụng thương mại điện tử, góp phần rút ngắn thời gian giải quyết, giảm tải cho cơ quan Trung ương và tăng tính chủ động của địa phương.

Ở bình diện khu vực, năm 2025 cũng ghi nhận bước tiến quan trọng khi cơ bản hoàn tất đàm phán Hiệp định Khung ASEAN về Kinh tế số. Công tác hợp tác quốc tế về thương mại điện tử được triển khai đồng bộ, hiệu quả, góp phần củng cố vai trò của Việt Nam trong xây dựng thể chế, tiêu chuẩn và môi trường pháp lý cho phát triển thương mại điện tử và kinh tế số khu vực.

Cuối tháng 10/2025, trong khuôn khổ Hội nghị Hội đồng Cộng đồng Kinh tế ASEAN lần thứ 26 (AEC 26), các nền kinh tế đã thông qua Tuyên bố về việc kết thúc cơ bản đàm phán Hiệp định Khung ASEAN về Kinh tế số, mở ra một bước tiến mới cho tiến trình chuyển đổi số của ASEAN. Dự kiến Hiệp định sẽ chính thức hoàn tất vào tháng 4/2026 và ký kết vào tháng 10/2026.

Trong nước, hệ thống dịch vụ công trực tuyến và hạ tầng số của Bộ Công Thương tiếp tục được phát triển mạnh mẽ. Tính đến tháng 11/2025, Bộ đã triển khai 225 dịch vụ công trực tuyến, trong đó có 168 dịch vụ toàn trình, phục vụ hơn 160.000 tổ chức, cá nhân sử dụng thường xuyên. Tổng số hồ sơ nộp qua các dịch vụ công trực tuyến trong năm 2025 đạt 2.860.000 hồ sơ, chiếm trên 99% tổng số hồ sơ gửi đến Bộ. Với kết quả này, Bộ Công Thương xếp thứ ba về chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp do Văn phòng Chính phủ công bố.

Cùng với đó, nhiều nền tảng quan trọng như trung tâm dữ liệu, kho dữ liệu dùng chung, nền tảng tích hợp và chia sẻ dữ liệu (LGSP), hệ thống phòng họp không giấy tờ, hệ thống báo cáo điều hành và trung tâm chỉ đạo điều hành số đã được triển khai, góp phần tạo dựng môi trường làm việc hiện đại, minh bạch và liên thông.

Năm 2025 cũng là năm đẩy mạnh chuyển đổi số cho hộ kinh doanh, tiểu thương và doanh nghiệp địa phương gắn với liên kết vùng. Chuỗi hoạt động liên kết vùng được triển khai trên phạm vi cả nước, hỗ trợ hơn 2.000 doanh nghiệp, hợp tác xã và hộ kinh doanh, đưa khoảng 10.000 sản phẩm đặc sản vùng miền của 34 địa phương lên các nền tảng thương mại điện tử lớn. Các chương trình Mega Livestream với hơn 50 phiên bán hàng trực tuyến đã thu hút trên 80 triệu lượt tiếp cận và tạo doanh thu cho hơn 10.500 gian hàng. Hàng trăm lớp đào tạo trực tuyến và trực tiếp cũng được tổ chức, giúp khoảng 10.000 học viên được trang bị kỹ năng bán hàng số, livestream, logistics và quản trị gian hàng.

Điểm nhấn quan trọng là Tuần lễ mua sắm trực tuyến Việt Nam - Online Friday 2025 và Tuần lễ Thương mại điện tử quốc gia với chủ đề “An toàn, an tâm, an vui”, diễn ra từ ngày 13 - 17/11/2025. Chương trình ghi nhận gần 20 địa phương tham gia, phiên livestream “Phân biệt hàng thật - hàng giả” trên TikTok đạt gần 40.000 người xem cùng lúc; tổng doanh thu từ thương mại điện tử quốc gia đạt khoảng 800 tỷ đồng, với khoảng 60 triệu sản phẩm được bán ra.

Bên cạnh đó, Diễn đàn Chuyển đổi số ngành Công Thương năm 2025 và các chương trình đào tạo, tuyên truyền đã góp phần lan tỏa nhận thức, nâng cao năng lực số trong toàn xã hội. Năm 2025 khép lại với nhiều dấu ấn quan trọng, khẳng định vai trò dẫn dắt của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, tạo nền tảng để thương mại điện tử tiếp tục phát triển, trở thành trụ cột của kinh tế số Việt Nam.

Năm 2025 khép lại với một chặng đường nhiều dấu ấn, phản ánh rõ vai trò hạt nhân của Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số trong kiến tạo thể chế, giữ vững kỷ cương thị trường và thúc đẩy chuyển đổi số thực chất. Từ việc chủ trì xây dựng Luật Thương mại điện tử, triển khai quản lý thị trường đồng bộ, đến lan tỏa thương mại điện tử tới địa phương, doanh nghiệp và người dân, những kết quả đạt được đã tạo nền tảng quan trọng để lĩnh vực này tiếp tục phát triển bền vững, đóng góp ngày càng rõ nét cho tăng trưởng kinh tế số và quá trình hiện đại hóa nền kinh tế quốc gia.