Người Bh’nong ăn Tết rẫy
Dân tộc thiểu số & Miền núi 13/02/2015 14:25 Theo dõi Congthuong.vn trên
Chủ lễ đang thực hiện nghi thức cúng theo truyền thống của người Bh'nong |
Chuẩn bị Tết
Chúng tôi đến thôn 4 B, xã Phước Thành, huyện Phước Sơn (Quảng Nam), khi những gùi lúa cuối cùng của bà con Bh’nong được đưa về phơi khô và đem bảo quản ở nhà kho. Đi đâu, chúng tôi cũng bắt gặp mọi nhà, mọi người tạm gác lại lo toan của cuộc sống để dọn dẹp nhà cửa, dọn đường làng, cổng ngõ cho sạch để tổ chức ăn Tết rẫy. Với tộc người Bh’nong, Tết rẫy (còn gọi tục ăn Tết rẫy), được coi là quan trọng và có ý nghĩa nhất là mừng mùa đối với cộng đồng sau một năm lao động vất vả. Theo tiếng Bh’nong họ gọi là Xa pế xiếc (Xa: ăn, Pế: tết, Xiếc: rẫy).
Theo tìm hiểu của chúng tôi, với người Bh’nong (một nhóm địa phương thuộc dân tộc Giẻ Triêng), để chuẩn bị ăn Tết rẫy, nhiều gia đình nuôi thêm lợn, gà, vịt… Sau khi thu hoạch lúa xong (tháng 9 Âm lịch), thì đầu tháng 10 (Âm lịch) mọi đàn ông, thanh niên ở từng gia đình trong làng rủ nhau lên rừng săn bắn con lợn, con mang, con chim, con chuột, xuống sông, xuống suối bắt con cá. Các mẹ, các chị thì chọn những củ sắn to tròn, ngon nhất để chưng cất rượu cần, lấy gạo lúa trăm (baton) để nấu rượu, chọn nếp ngon nhất để chuẩn bị gói bánh ốc (qoát).
Ăn tết
Theo phong tục, mỗi hộ trong nhà sẽ góp 1 đến 2 lon gạo nếp lúa mới mang đến cho gia đình người được chọn trong làng làm Chủ cúng Tết rẫy để gói bánh làm lễ đón Tết. Chủ lễ sẽ gói tượng trưng một chiếc bánh dâng lên trời đất, sau đó dân làng mới lấy gạo nếp từ lễ cúng đem về nhà và bắt đầu gói bánh ăn tết. Khi tất cả đã chuẩn bị xong, già làng và Chủ lễ đến từng nhà trong làng đánh lên những tiếng chiêng, tiếng trống vang xa như muốn báo cho thần linh, tổ tiên, ông bà người Bh’nong rằng, làng đã bước vào mùa ăn Tết rẫy.
Theo phong tục cổ truyền, tục ăn Tết rẫy diễn ra trong 10 ngày, nhưng tộc người Bh’nong ăn tết lớn nhất là ngày đầu tiên, ngày thứ tư và ngày thứ chín. Mâm cúng Tết rẫy của người Bh’nong gồm: rượu cần, rượu trắng, thịt chuột rừng, cá chua, cơm mới, thịt heo, con gà và nay trong mâm lễ cúng người Bh’nong biết cúng kèm hương nữa. Tất cả được dọn ngay bên bếp lửa, vừa ấm cúng, vừa dân dã và theo đúng phong tục. Dân làng chủ yếu cúng thần lúa đã phù hộ cho mình cây lúa trĩu bông trong năm qua và gia đình nào cũng được tham gia. Trong những ngày ăn Tết rẫy là dịp đoàn kết cộng đồng. Bà con trong làng đến từ nhà này sang nhà khác cùng ăn tết cùng uống rượu cần… với nhau và say sưa nhảy múa, hát với nhau những bài hát cộng đồng, cùng bàn bạc sôi nổi về một năm lao động đã qua, chúc mọi người được mạnh khỏe…
Hôm nay, nếu có dịp đến huyện vùng cao Phước Sơn (Quảng Nam) từ nguồn Nước Mỹ xuống ngã ba Làng Hồi thuộc các xã như: Phước Công, Phước Mỹ, Phước Thành, Phước Kim, Phước Lộc, Phước Chánh, Phước Xuân đến Phước Năng… chúng tôi được biết, nhiều nơi đồng bào ăn Tết rẫy chỉ còn từ 4 đến 5 ngày, nhưng thời gian và không gian tổ chức ăn Tết rẫy thì không thay đổi. Bên cạnh đó, cùng với tục ăn Tết rẫy đồng bào Bh’nong nơi đây cũng đã chuẩn bị đầy đủ để đón Tết Nguyên đán cổ truyền cùng đồng bào Kinh, thể hiện tình đoàn kết giữa đồng bào dân tộc thiểu số với người Kinh để thêm phần thắt chặt hơn.