​Tết nay ở bản Hua Xa

Phụ nữ Mông nặn bánh dày

Anh Mùa A Tủa - Vụ trưởng Vụ Địa phương 1 - Ủy ban Dân tộc - là người con của bản Hua Xa, xã Tỏa Tình, huyện Tuần Giáo, tỉnh Điện Biên. Nơi đây cứ mỗi khi xuân về, già trẻ, gái trai trong bản lại rộn ràng chuẩn bị đón tết. Những con lợn to nhất được những thanh niên khỏe mạnh bắt lại rồi họ đun những chảo nước to để làm thịt. Việc đun nước tưởng chừng rất đơn giản nhưng lại không hề dễ. Nước đun trong chảo lớn, không có vung đậy, bếp bắc giữa khoảng đất trống lộng gió nên rất lâu sôi. Nhiều khi đun sôi chảo nước thì lợn lại xổng mất, mọi người lại hò nhau đi đuổi. Thanh niên trai tráng người Mông những ngày này rất vất vả. Ngoài những công việc nặng nhọc khác như sửa soạn dọn dẹp nhà cửa, giết lợn thì giã bánh dày là công việc ý nghĩa đòi hỏi sự kiên trì và tính cộng đồng cao. Giã bánh dày không hề đơn giản, người giã phải có sức khỏe dẻo dai và kỹ thuật tốt. Khi xôi vừa đồ xong vẫn còn nóng phải giã thật nhanh mới không bị dính chày, khi xôi nguội giã chậm và chắc thì bánh mới nhuyễn, dẻo và để được lâu. Nhiều khi chuẩn bị tết xong họ chẳng còn sức mà chơi Xuân nữa.

Ngày đầu năm mới, những vị già làng có uy tín trong bản sẽ đi chúc tết từng nhà. Nhà nào cũng sắm sửa cỗ bàn đầy đủ, thịnh soạn nhất để đón tiếp các già làng. Đến chúc tết mỗi nhà khách đều ngồi lại uống với chủ nhà ba chén rượu mừng, ăn mấy miếng trong mâm, chúc tụng nhau những điều may mắn.

Trong nhà, cha mẹ nhiệt tình tiếp khách quý, ngoài những bãi đất trống, thanh niên nam nữ tụ tập chơi những trò chơi dân gian như đánh quay, ném pao... Trong trò chơi này, nam và nữ sẽ chia làm hai bên, phía bên nam sẽ ném quả pao trước, bên nữ nếu để ý ai thì sẽ bắt pao của người đó, khoảng cách giữa hai bên ngày càng gần lại cho đến khi đôi trai gái đó đứng đối diện nhau vừa ném pao vừa chuyện trò, hỏi han, tâm sự. Từ trò chơi này, nhiều chàng trai, cô gái đã bén duyên thành chồng, thành vợ.

Người Mông trước đây thường đón tết theo lịch dương, sau này do con cháu trong bản nhiều người đi học, công tác xa nên tết thiếu vui. Ngày nay, hưởng ứng cuộc vận động của Đảng và Nhà nước, bà con đã chuyển sang ăn tết cổ truyền dân tộc, vừa vui vừa tiết kiệm.