Ngành dệt may: Tìm tăng trưởng từ 'ngách' riêng

Tăng trưởng trong thử thách

Nhìn lại năm 2025, Chủ tịch HĐQT Tập đoàn Dệt may Việt Nam Lê Tiến Trường nhìn nhận đây là một năm “cú sốc” với toàn ngành khi thuế đối ứng được công bố vào tháng 4. Tuy nhiên, chính trong bối cảnh đó, Vinatex lại hoàn thành toàn bộ mục tiêu đề ra, thậm chí hiệu quả kinh doanh “đã quay lại mức đỉnh cao như năm 2021”.

Điểm khác biệt căn bản giữa hai mốc thời gian này, theo lãnh đạo Tập đoàn Dệt may Việt Nam, nằm ở bối cảnh thị trường. Nếu năm 2021 là thời điểm quá mua, đơn hàng rất nhiều sau đại dịch, thì năm 2025 lại là câu chuyện của sự bất định.

Thuế quan, xung đột địa chính trị, cạnh tranh giữa các nước lớn khiến thị trường liên tục biến động. Trong hoàn cảnh đó, sự điều hành linh hoạt, nhạy bén và nắm bắt xu thế quan hệ thương mại quốc tế trở thành yếu tố quyết định.

“Chúng tôi đã tạo ra một làn sóng tăng trưởng mạnh trong ba tháng 5, 6, 7, đóng góp gần 30% hiệu quả của cả năm 2025”, ông Lê Tiến Trường cho biết.

Một quyết định mang tính thời điểm là việc tận dụng tối đa 90 ngày thuế đối ứng chưa chính thức áp dụng. Kết quả là năm 2025 trở thành một trong những năm có hiệu quả cao nhất của Tập đoàn trong vòng 10 năm trở lại đây, với tỷ suất lợi nhuận trên vốn chủ sở hữu ước đạt xấp xỉ 30%.

Bức tranh toàn ngành dệt may năm 2025 cũng cho thấy sự phân hóa rõ rệt. Dù kim ngạch xuất khẩu dệt may Việt Nam chỉ tăng khoảng 5% so với năm 2024, nhưng nhiều doanh nghiệp niêm yết ghi nhận mức tăng trưởng lợi nhuận 50 - 100%. Riêng Tập đoàn Dệt may Việt Nam, lợi nhuận tăng khoảng 60%. Song song đó, vẫn có những doanh nghiệp thua lỗ hoặc suy giảm.

Nhấn mạnh chỉ có con đường xây dựng năng lực cạnh tranh riêng, không có khái niệm chung cho tất cả doanh nghiệp, ông Lê Tiến Trường cho rằng, mỗi doanh nghiệp phải chọn con đường riêng, ngách riêng, sản phẩm riêng và khẳng định vị trí trong chuỗi cung ứng.

Thực tế này cũng được phản ánh tại Tổng công ty May 10. Với tỷ trọng xuất khẩu sang Mỹ trên 50%, May 10 chịu tác động trực tiếp từ thuế đối ứng. Theo Tổng Giám đốc Tổng Công ty May 10 - CTCP - Thân Đức Việt, điểm khó nhất của năm 2025 là việc chính quyền Mỹ áp thuế đối ứng lên tất cả các mặt hàng xuất khẩu, trong đó có dệt may. Doanh nghiệp buộc phải xoay trục nhanh, tận dụng mạng lưới khách hàng hiện hữu tại châu Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Canada, Australia, tăng cường sản xuất cho thị trường nội địa để duy trì việc làm.

Kết quả, năm 2025 trở thành dấu mốc đáng nhớ của May 10 khi doanh thu lần đầu vượt 5.000 tỷ đồng, tăng 6% so với năm 2024. Kim ngạch xuất khẩu cũng tăng khoảng 6% so với cùng kỳ, bất chấp những biến động toàn cầu. 

Lấy năng suất và giá trị gia tăng làm trụ cột

Bước sang năm 2026, nhiều doanh nghiệp dệt may nhận định, thị trường vẫn khó, thậm chí áp lực còn rõ hơn. Thuế đối ứng tiếp tục là bài toán lớn, trong khi tổng cầu thế giới chỉ tăng trưởng ở mức khiêm tốn. Ông Lê Tiến Trường đánh giá, dệt may Việt Nam đã đứng thứ hai thế giới với quy mô 46 - 47 tỷ USD, không thể tiếp tục tăng trưởng theo chiều rộng 10% mỗi năm, bởi tổng cầu toàn cầu chỉ tăng khoảng 1,7 - 2,5%.

Vì vậy, Tập đoàn lựa chọn chiến lược tăng trưởng theo chiều sâu với ba mục tiêu cụ thể. Thứ nhất, tăng thặng dư xuất khẩu khoảng 10% thông qua việc giảm nhập khẩu nguyên phụ liệu, tận dụng tốt hơn nguồn cung trong nước. Bản chất đóng góp vào GDP là thặng dư xuất nhập khẩu, chứ không phải tăng kim ngạch.

Thứ hai, nâng cao thu nhập người lao động, trọng tâm bằng tự động hóa và cải tiến tổ chức sản xuất. Thứ ba, cũng là khó nhất, nâng tăng trưởng năng suất các nhân tố tổng hợp (TFP) lên khoảng 5%, gần gấp đôi mức bình quân của nền kinh tế. TFP chỉ tăng khi doanh nghiệp có sản phẩm mới, giá trị gia tăng khác biệt, không cần tăng nhiều vốn hay lao động nhưng vẫn đạt hiệu quả cao.

Với May 10, định hướng năm 2026 được xây dựng trên nền tảng chủ động và bền vững. Ông Thân Đức Việt cho rằng, bài học lớn nhất rút ra từ năm 2025 là phải hết sức chủ động trước những diễn biến rất khó lường, thậm chí chưa từng có tiền lệ. Trong đó, đầu tư cho nguồn nhân lực được đặt lên hàng đầu, với yêu cầu không chỉ giỏi chuyên môn mà còn có khả năng dự báo và thích ứng nhanh.

Khai thác “cái gốc bền vững” của doanh nghiệp gần 80 năm tuổi là nền tảng sản xuất, văn hóa và uy tín thương hiệu. Trên nền tảng ấy, May 10 tiếp tục đẩy mạnh chuyển đổi số và chuyển đổi xanh vốn là hai xu thế đang định hình ngành thời trang toàn cầu. Doanh nghiệp đã ứng dụng AI, dữ liệu lớn, IoT vào bán hàng, mở rộng kênh thương mại điện tử, đồng thời đầu tư mạnh cho sản xuất xanh, sử dụng năng lượng và nguyên vật liệu thân thiện môi trường.

Ông Thân Đức Việt - Tổng Giám đốc Tổng công ty May - CTCP: Dự báo cho năm 2026, cho rằng tổng cầu thế giới “không giảm”, song áp lực giảm giá và yêu cầu chia sẻ thuế sẽ gia tăng, đặc biệt tại thị trường Mỹ, nơi chiếm trên 37% kim ngạch xuất khẩu dệt may của Việt Nam. Đơn hàng có xu hướng xác nhận sát hơn, chu kỳ ngắn hơn, buộc doanh nghiệp phải tăng tốc độ xử lý và tổ chức sản xuất linh hoạt hơn.