Nga chật vật bù đắp khoảng trống xuất khẩu khí đốt tự nhiên của châu Âu
Theo thông tin do Anadolu Agency tổng hợp từ nhiều tổ chức khác nhau, Nga, một trong những nhà xuất khẩu khí đốt tự nhiên lớn nhất thế giới, đã bán tổng cộng 202 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên thông qua các đường ống ra nước ngoài vào năm ngoái. Khoảng 83% lượng khí đốt xuất khẩu của Nga được chuyển đến châu Âu và Thổ Nhĩ Kỳ, 13% được gửi đến Cộng đồng các quốc gia độc lập và 4% đến Trung Quốc vào năm 2021.
Năm ngoái, thị phần của Nga trong nhập khẩu khí đốt tự nhiên của châu Âu là khoảng 40%. Sau khi Nga bắt đầu cuộc chiến Ukraine, việc vận chuyển khí đốt sang châu Âu đã giảm đáng kể.
Tập đoàn Gazprom của Nga đã đóng cửa đường ống Nord Stream 1, cung cấp khí đốt cho châu Âu, vào cuối tháng 8, với lý do công việc bảo trì, và đường ống Nord Stream 2, việc xây dựng đã hoàn thành, không được đưa vào sử dụng do chiến tranh. Việc vận chuyển khí đốt qua các đường ống băng qua Biển Baltic đã bị đình chỉ do các vụ nổ và rò rỉ ngày 26/9.
Ngày 10/5, các lô hàng khí đốt đã giảm xuống còn 96 triệu mét khối sau khi người phát ngôn Gazprom Sergey Kupriyanov xác nhận rằng Ukraine cho biết họ sẽ ngừng mua khí đốt của Nga từ điểm nhập cảnh Sokhranivka. Một ngày sau tuyên bố từ Gazprom, khối lượng khí đốt tự nhiên được chuyển đến châu Âu qua Ukraine giảm 25% xuống còn 72 triệu mét khối.
Vào ngày 12/5, Gazprom tuyên bố sẽ không sử dụng đoạn Ba Lan của đường ống Yamal-Europe, dẫn khí đốt tự nhiên đến châu Âu. Đường ống Yamal-Europe được biết đến là một trong những tuyến quan trọng nhất để vận chuyển khí đốt của Nga sang châu Âu, cùng với đường ống Nord Stream và các đường ống dẫn ở Ukraine. Với những diễn biến đó, lô hàng khí đốt của Gazprom qua Ukraine đã giảm xuống còn 49,3 triệu mét khối vào ngày 17/5, giảm 50% so với một tuần trước đó.
Vào ngày 9/9, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết EU đã cung cấp 40% khí đốt tự nhiên từ Nga trước khi chiến tranh ở Ukraine nổ ra và gần đây đã giảm xuống còn 9%. Xuất khẩu khí đốt của Gazprom giảm 40,4% so với cùng kỳ năm ngoái xuống 86,9 tỷ mét khối trong 9 tháng đầu năm 2022.
Thị trường mục tiêu chính của Nga là Trung Quốc
Nga có kế hoạch bù đắp cho châu Âu bằng các chuyến hàng khí đốt tự nhiên sang thị trường châu Á, đặc biệt là sang Trung Quốc. Ngày 14/4, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã chỉ thị chính phủ chuẩn bị chuyển nguồn cung cấp năng lượng cho phương Đông trong bối cảnh phương Tây có kế hoạch ngừng mua. Đường ống xuất khẩu duy nhất của Nga sang châu Á, nơi phụ thuộc nhiều vào châu Âu để xuất khẩu khí đốt tự nhiên, "Sức mạnh của Siberia," vẫn chưa đạt hết công suất.
Trong khi có kế hoạch cung cấp 38 tỷ mét khối khí đốt tự nhiên từ Nga sang Trung Quốc thông qua đường ống này khi nó đạt công suất tối đa, khối lượng này chỉ tương ứng với 25% mức trung bình hàng năm của 150 tỷ mét khối khí đốt được gửi đến châu Âu trước chiến tranh. Đường ống Power of Siberia 2 dự kiến sẽ đi vào hoạt động vào năm 2030.
Tầm quan trọng chiến lược của khí đốt hóa lỏng ngày càng tăng
Xuất khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng có tầm quan trọng chiến lược đối với Nga, nước đã mất một lượng đáng kể thị trường xuất khẩu khí đốt thông qua các đường ống ở châu Âu. Theo Cục Thống kê Nhà nước Liên bang Nga, sản lượng khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của nước này tăng 13,5% hàng năm lên 21,6 triệu tấn trong 8 tháng đầu năm nay, trong khi tăng 59% so với cùng kỳ năm ngoái lên 2,4 triệu tấn vào tháng 8. Sakhalin-2 ở phía đông đất nước và các cơ sở Yamal LNG ở phía đông bắc Siberia nổi bật là những trung tâm sản xuất LNG quan trọng nhất của Nga. Trong khi 10,4 triệu tấn LNG được sản xuất tại Sakhalin-2 vào năm ngoái, con số này là 20 triệu tấn tại Yamal LNG.
Theo kế hoạch được Chính phủ Nga phê duyệt vào tháng 3 năm 2021, sản lượng LNG được đặt mục tiêu là 120-140 triệu tấn mỗi năm vào năm 2035, với thị phần toàn cầu từ 15% đến 20%. Trước khi chiến tranh bắt đầu, các đối tác chính của Sakhalin-2 là Gazprom với 50% thị phần, Shell với 27,5%, Mitsui với 12,5% và Mitsubishi với 10%. Tuy nhiên, Shell đã thông báo vào tháng 9 rằng họ sẽ rút khỏi dự án. Trong khi cấu trúc đối tác trong Yamal LNG là 50,1% Novatek, 20% TotalEnergies, 20% CNPC và 9,9% Quỹ Con đường Tơ lụa, thì TotalEnergies thông báo rằng họ sẽ không còn tham gia vào các dự án chung với Nga.
Mặt khác, Baker Hughes, công ty dịch vụ lĩnh vực năng lượng của Mỹ, đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển các dự án LNG ở Nga, cũng quyết định dừng các chuyến hàng thiết bị sang Nga. Các nhà kinh tế ở Nga đồng ý rằng ngành công nghiệp LNG của Nga phụ thuộc nhiều vào thiết bị của các công ty phương Tây trước lệnh trừng phạt, và khó có khả năng nhà nước đạt được tiến bộ nhanh chóng trong lĩnh vực này nếu không phân bổ nguồn lực lớn. Giải pháp thay thế cuối cùng mà Nga đưa ra để xuất khẩu khí đốt tự nhiên của mình ra thị trường nước ngoài là thành lập một trung tâm khí đốt tự nhiên ở Thổ Nhĩ Kỳ. Tổng thống Putin mới đây cho biết có thể thành lập một trung tâm khí đốt tự nhiên ở Thổ Nhĩ Kỳ để cung cấp khí đốt từ Nga đến châu Âu.