| “Bắt bệnh” sức cạnh tranh yếu trong xuất khẩu con tôm Việt Nam Xuất khẩu thủy sản sang Hoa Kỳ kỳ vọng phục hồi nửa cuối năm 2023 |
Theo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam, 5 tháng đầu năm nay, các doanh nghiệp Việt Nam đã xuất khẩu tôm sang 84 thị trường, mang về doanh số 1,2 tỷ USD, giảm 34% so với cùng kỳ năm 2022.
 |
| Xuất khẩu tôm năm 2023 dự báo chỉ đạt 3 tỷ USD |
Về thị trường, 5 tháng đầu năm 2023, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường Hoa Kỳ đạt 227 triệu USD, giảm 42% so với cùng kỳ năm ngoái.
Nguyên nhân khiến xuất khẩu tôm sang Hoa Kỳ giảm là do giá tôm nguyên liệu của Việt Nam cao hơn các nguồn cung đối thủ như Ecuador, Ấn Độ, Indonesia. Lạm phát tăng cao, người tiêu dùng tiết kiệm chi tiêu, chuyển sang dùng thực phẩm giá rẻ hơn.
Tồn kho còn nhiều nên các nhà nhập khẩu Hoa Kỳ sợ giá còn giảm nữa nên chưa dám mua vào. Tồn kho cao, chất lượng sản phẩm ngày càng giảm, chi phí lưu kho cao, các nước sản xuất vào vụ thu hoạch, cung tăng, giá tôm sẽ tiếp tục giảm nữa.
Thêm vào đó, tại Hoa Kỳ, lãi suất tăng liên tục, lãi suất vay ở Hoa Kỳ tăng cao, thậm chí còn cao hơn Việt Nam, tác động tiêu cực tới nhu cầu nhập khẩu tôm của thị trường này. Dự báo, nhu cầu nhập khẩu tôm của Hoa Kỳ có thể tăng nhẹ từ tháng 8 trở đi để phục vụ nhu cầu lễ hội cuối năm. Giá tôm cũng tăng nhẹ vì tồn kho nhiều, lạm phát và nguồn cung dồi dào từ Ecuador, Ấn Độ.
Với thị trường EU, những tháng đầu năm, nhu cầu tiêu thụ chậm. Xuất khẩu tôm Việt Nam sang EU 5 tháng đầu năm nay đạt 153 triệu USD, giảm 49% so với cùng kỳ. Nguyên nhân là do chiến tranh Nga - Ukraine, người tiêu dùng chi tiêu tiết kiệm, vật giá tăng, xăng dầu tăng, đồng EUR mất giá.
Người dân chọn thực phẩm giá rẻ, tôm cỡ nhỏ hơn, các nhà nhập khẩu hạn chế mua vào, cố gắng bán ra để giải phóng hàng tồn kho và hạn chế lỗ.
Tại thị trường này, tôm Việt Nam cũng phải cạnh tranh mạnh với tôm Ecuador, Ấn Độ. Gần đây, Ecuador, Ấn Độ bắt đầu tăng xuất hàng chế biến sang EU tuy nhiên chưa thể đáp ứng được yêu cầu của thị trường khó tính này. Nên tôm chế biến của Việt Nam tại thị trường EU vẫn còn nhiều dư địa.
Dự báo, từ tháng 7, khi thu hoạch tôm từ các nước giảm, các nhà nhập khẩu EU bắt đầu tăng nhẹ sức mua từ Việt Nam để chuẩn bị cho dịp cuối năm.
Với thị trường Nhật Bản, 5 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang thị trường này đạt 192 triệu USD, giảm 27% so với cùng kỳ. Việt Nam chủ yếu xuất khẩu tôm giá trị gia tăng sang thị trường này. Hàng truyền thống như tôm nguyên con từ Việt Nam xuất sang Nhật phải cạnh tranh mạnh với Ecuador, Ấn Độ vì giá tôm Việt Nam cao. 2 năm gần đây, Nhật Bản tăng mua nhiều tôm Ấn Độ.
Xuất khẩu tôm Việt Nam sang Nhật tương đối thuận lợi hơn các thị trường khác do tôm từ các nước Ecuador, Ấn Độ chưa đáp ứng được bằng hàng Việt Nam về hàng giá trị gia tăng. Dự báo, quý cuối năm nay, nhu cầu nhập khẩu từ Nhật Bản sẽ tăng nhẹ.
Thị trường Trung Quốc và Hồng Kông (Trung Quốc), 5 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm sang thị trường này đạt 214 triệu USD, giảm 22%. Nguyên nhân chính là do giá tôm Việt Nam cao. Dự báo, từ tháng 8 trở đi, nhu cầu nhập khẩu tôm từ Việt Nam vào Trung Quốc dự kiến tăng nhẹ để phục vụ dịp Trung thu, Quốc Khánh và dịp lễ hội cuối năm.
Với thị trường Hàn Quốc, 5 tháng đầu năm nay, xuất khẩu tôm Việt Nam sang Hàn Quốc đạt 136 triệu USD, giảm 29% so với cùng kỳ. Lạm phát cao, tiền mất giá, lãi suất tăng, người dân chi tiêu tiết kiệm, tồn kho nhiều là những nguyên nhân khiến xuất khẩu tôm sang thị trường này giảm. Dự báo, từ nay đến cuối năm, dự kiến nhu cầu không biến động nhiều và tăng nhẹ để phục vụ dịp cuối năm.
Tôm là mặt hàng chủ lực với kim ngạch chiếm từ 40 - 45% tổng giá trị xuất khẩu của ngành thủy sản Việt Nam. Xuất khẩu tôm của Việt Nam hiện nay đang có dấu hiệu khởi sắc. Sự khởi sắc này muộn hơn so với dự báo ban đầu là hết quý I/2023.
Ông Trương Đình Hòe - Tổng thư ký Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) - cho biết, sự khởi sắc này dựa trên cơ sở số liệu xuất khẩu tháng 3, 4 và 5 tại thị trường Hoa Kỳ cho thấy họ bắt đầu tăng nhập khẩu tôm từ Việt Nam và từ các nước khác, khi vấn đề tồn kho bắt đầu được giải quyết. Lượng tôm nguyên liệu sẽ không quá thiếu hụt trong giai đoạn sắp tới nếu thị trường phục hồi từ tháng 7.
Dù vậy, ông Trương Đình Hòe dự báo, hết năm 2023 xuất khẩu tôm dừng lại ở mức 3 tỉ USD "đã là thành công". Con số này thấp hơn so với kế hoạch mà ngành hàng này đặt ra cho năm nay trên 4,3 tỷ USD.
