Theo đánh giá của ngành nông nghiệp, TP. Hồ Chí Minh là tỉnh thành cuối cùng của Việt Nam có các sản phẩm OCOP - bởi hầu như các tỉnh thành khác từ sau năm 2019 đã có các sản phẩm OCOP, thậm chí có địa phương có hàng ngàn sản phẩm OCOP. Còn với TP. Hồ Chí Minh, theo thống kê của ngành nông nghiệp thành phố, đến cuối năm 2021 Thành phố mới có 27 sản phẩm đạt chứng nhận 3 - 4 sao OCOP và 1 sản phẩm trình Trung ương xem xét, đánh giá đạt 5 sao.

Dù việc phát triển có phần chậm hơn so với các địa phương khác song với những kết quả đạt được ban đầu, đồng thời cũng là xuất phát từ nhu cầu thực tiễn trong quá trình đánh giá, phân hạng sản phẩm, năm 2022 UBND TP. Hồ Chí Minh đã ban hành Quyết định số 1943/QĐ-UBND ngày 8/6/2022 về phê duyệt Đề án OCOP trên địa bàn Thành phố giai đoạn 2021 - 2025, với nhiều điểm mới.

Nói về vấn đề này, ông Đinh Minh Hiệp - Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hồ Chí Minh cho biết: Việc triển khai thực hiện Chương trình OCOP trong giai đoạn 2021 - 2025 có nhiều điểm mới so với giai đoạn 2019 - 2020, trong đó có 2 nội dung đáng chú ý gồm:

Thứ nhất, mở rộng phạm vi thực hiện Chương trình OCOP trên phạm vi toàn thành phố (giai đoạn 2019 - 2020, Chương trình OCOP chỉ được triển khai thực hiện điểm trên địa bàn 05 huyện xây dựng nông thôn mới: Củ Chi, Hóc Môn, Bình Chánh, Nhà Bè và Cần Giờ thì đến giai đoạn 2021 - 2025, Thành phố đã mở rộng phạm vi thực hiện Chương trình ra 22 quận huyện và thành phố Thủ Đức)

Thứ hai, mở rộng lĩnh vực đánh giá, phân hạng sản phẩm OCOP: Giai đoạn 2019 - 2020, tập trung phát triển sản phẩm OCOP gắn với phát triển sản phẩm nông nghiệp chủ lực của Thành phố, thì giai đoạn 2021 - 2025, định hướng phát triển sản phẩm OCOP gắn với 06 lĩnh vực, gồm: thực phẩm, đồ uống, thảo dược, vải và may mặc, lưu niệm - nội thất - trang trí, dịch vụ du lịch cộng đồng và điểm du lịch.

“Sau 9 tháng triển khai thực hiện Chương trình OCOP theo Quyết định số 1943/QĐ-UBND đã có nhiều kết quả bước đầu như: Chương trình được mở rộng ra trên địa bàn toàn Thành phố, từ đó thu hút nhiều chủ thể là doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ hợp tác, trang trại và các hộ dân có sản xuất kinh doanh tham gia Chương trình OCOP”- ông Đinh Minh Hiệp Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn TP. Hồ Chí Minh cho biết.

Theo đó, việc mở rộng phạm vi thực hiện Chương trình OCOP trên phạm vi toàn thành phố đã giúp số sản phẩm đạt chứng nhận OCOP tăng lên rõ rệt. Và đến ngày 30/6/2023 vừa qua, UBND TP. Hồ Chí Minh đã tổ chức công bố, trao quyết định công nhận sản phẩm OCOP cho 11 chủ thể với 39 sản phẩm đạt OCOP 3-4 sao năm 2022. Như vậy, tính đến nay trên địa TP. Hồ Chí Minh đang có tổng cộng 66 sản phẩm OCOP được cấp chứng nhận 3-4 sao.

Mặc dù số lượng sản phẩm được cấp chứng nhận OCOP có phần khiêm tốn so với những địa phương khác song theo ngành nông nghiệp TP. Hồ Chí Minh, mục tiêu của Thành phố là phát triển sản phẩm OCOP dù chậm nhưng phải chất lượng, phải độc đáo và quan trọng hơn là sản phẩm sau khi đạt chứng nhận phải được nâng tầm hơn, có đầu ra tốt hơn.

Theo đó các sản phẩm OCOP của TP. Hồ Chí Minh là những sản phẩm được tuyển chọn kỹ lưỡng, mang tính độc đáo và là đặc trưng riêng của từng địa phương như mật ong Xuân Nguyên, cà phê nông sản thương hiệu Meet More, bột rau má, bột diếp cá, bột tía tô Thiên Nhiên Việt, mật dừa nước cô đặc, xoài cát, khô cá dứa…

Các sản phẩm OCOP tiêu biểu của TP. Hồ Chí Minh

Theo các doanh nghiệp, hợp tác xã và chủ thể có sản phẩm OCOP, để đạt được chứng nhận OCOP, sản phẩm phải trải qua quá trình đánh giá rất khắt khe. Cụ thể là hồ sơ cần đầy đủ các thành phần như yêu cầu của tiêu chuẩn đặt ra; sản phẩm phải có câu chuyện, phải chứng minh được xuất xứ, chất lượng sản phẩm và năng lực sản xuất; bao bì, nhãn mác sản phẩm phải đẹp, bắt mắt phù hợp với xu hướng, yêu cầu của người tiêu dùng; về giá trị của sản phẩm, phải tính toán được nguồn thu đã và đang mang về từ sản phẩm, dự kiến những năm sau…

Là doanh nghiệp có 4 sản phẩm (mật ong nghệ viên vàng, mật ong nghệ viên đen, mật ong nhân sâm, tinh bột nghệ vàng) vừa được trao chứng nhận OCOP 4 sao của UBND TP. Hồ Chí Minh trong đợt ngày 30/6, ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Xuân Nguyên - cho biết: Để đạt chứng nhận OCOP, các sản phẩm của Tập đoàn Xuân Nguyên phải trải qua các bước đánh giá bài bản toàn diện từ đầu vào nguyên liệu, khu chế biến sản xuất và đầu ra thành phẩm bởi nhiều cấp đánh giá (huyện, tỉnh, Trung ương) với Hội đồng đánh giá chuyên nghiệp gồm nhiều ngành: Y tế, Công Thương, Tài chính, Môi trường…. Riêng sản phẩm OCOP hạng từ 4 sao trở lên phải có những chứng nhận hệ thống quản lý tiên tiến như: VietGAP, HACCP, ISO...

Các sản phẩm OCOP của Xuân Nguyên thu hút người tiêu dùng

Tuy nhiên theo chia sẻ của các chủ thể OCOP, chính những quy trình khắt khe như vậy lại là bảo chứng giúp sản phẩm của doanh nghiệp được người tiêu dùng tin tưởng và lựa chọn. Cụ thể, theo ghi nhận từ nhiều doanh nghiệp có sản phẩm OCOP đã được gắn sao OCOP thì những sản phẩm này khi đưa ra thị trường đã và đang thu hút người tiêu dùng quan tâm mua sắm. Lý do người tiêu dùng lựa chọn những sản phẩm này xuất phát từ chỗ sản phẩm có nguồn nguyên liệu địa phương, đặc sản địa phương, được chuẩn hóa theo các tiêu chuẩn chất lượng, tiêu chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm và thông qua chế biến sâu, gia tăng giá trị phục vụ người tiêu dùng.

Trước đây, các sản phẩm của Xuân Nguyên đã vào được nhiều hệ thống siêu thị nhưng kể từ khi các sản phẩm được công nhận OCOP, kênh bán lẻ qua siêu thị tiếp tục được mở rộng hơn. Hiện hầu hết hệ thống siêu thị hiện nay đều có sản phẩm của Xuân Nguyên”- ông Lư Nguyễn Xuân Vũ - Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Xuân Nguyên chia sẻ.

Đồng quan điểm, bà Nguyễn Ngọc Hương - Giám đốc Công ty XNK Thiên Nhiên Việt (xã Tân An Hội, huyện Củ Chi)- đánh giá, trước đây sản phẩm đã được người tiêu dùng biết đến nhưng từ khi được gắn sao OCOP, sản phẩm càng tiêu thụ được nhiều hơn, bởi đã được cơ quan chức năng đánh giá nghiêm ngặt trước khi quyết định gắn sao.

Được biết, Công ty TNHH XNK Thiên Nhiên Việt hiện có các sản phẩm gồm rau má Orama, bột tía tô, bột diếp cá, bột lá sen và bột chùm ngây đã được công nhận OCOP 4 sao. Các sản phẩm này hiện được tiêu thụ rộng rãi ở nhiều hệ thống siêu thị lớn ở TP. Hồ Chí Minh cũng như các tỉnh, thành khác.

Sản phẩm gắn sao OCOP của Công ty TNHH XNK Thiên Nhiên Việt thu hút người tiêu dùng mua sắm tại các hội chợ

Trong khi đó bộ 5 sản phẩm cà phê nông sản gồm cà phê xoài, cà phê khoai môn, cà phê bạc hà, cà phê trái nhàu và cà phê dừa mang thương hiệu Meet More của Công ty TNHH Liên kết Thương mại Toàn cầu lại cũng không ngoại lệ. Ông Nguyễn Ngọc Luận - Giám đốc Công ty TNHH Liên kết Thương mại Toàn cầu - cho biết: Các sản phẩm này dù được xuất khẩu đi nhiều quốc gia trên thế giới song ở thị trường nội địa lại khá mới. Tuy nhiên việc được xếp hạng OCOP 4 sao đã giúp những sản phẩm này có một bước tiến mới tại thị trường nội địa.

Các sản phẩm gắn sao OCOP 4 sao của thương hiệu Meet More được người tiêu dùng quan tâm bởi sự mới lạ so với những loại cà phê khác trên thị trường

Nhằm phát triển và khuyến khích các chủ thể tham gia nhiều hơn vào Chương trình OCOP, TP. Hồ Chí Minh đã có những hoạt động nhằm biểu dương, tôn vinh, quảng bá, giới thiệu và xúc tiến thương mại sản phẩm OCOP đã được công nhận đạt 3 sao, 4 sao như: Lễ công bố công nhận 27 sản phẩm OCOP năm 2021, Hội chợ triển lãm sản phẩm nông nghiệp và sản phẩm OCOP, Hội chợ xúc tiến thương mại các sản phẩm OCOP, chợ phiên nông sản cuối tuần...

Đồng thời, các Sở, ngành của Thành phố đã làm việc với các hệ thống siêu thị để có khuôn viên riêng dành cho các sản phẩm OCOP; làm việc với các tỉnh khu vực Tây Nam bộ, khu vực Tây Nguyên kích cầu du lịch, qua đó giới thiệu các phẩm OCOP của TP. Hồ Chí Minh với du khách.

Thông qua những sự kết nối đó, nhiều siêu thị lớn ở TP. Hồ Chí Minh đã có cam kết hỗ trợ tiêu thụ cho sản phẩm OCOP. Điển hình như ngày 30/6/2023, Liên hiệp HTX Thương mại TP. Hồ Chí Minh (Saigon Co.op) đã ký kết biên bản ghi nhớ với 7 doanh nghiệp, chủ thể, hợp tác xã có sản phẩm đạt chứng nhận OCOP...

Ông Trần Lâm Hồng, Phó Tổng Giám đốc Saigon Co.op - cho biết: Theo biên bản ký kết, các sản phẩm như mắm và khô các loại, rau sạch theo tiêu chuẩn VietGAP… sẽ được tạo điều kiện tối đa để kinh doanh tại các hệ thống phân phối của Saigon Co.op.

Theo bà Hoàng Thị Mai, Phó Chánh Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới TP. Hồ Chí Minh, Chương trình OCOP không chỉ cải thiện thu nhập người dân nông thôn mà cả thành thị. “Trước đây, OCOP TP. Hồ Chí Minh chỉ triển khai tại 5 huyện, đã thấy hiệu quả, nay các quận nếu có sản phẩm đạt tiêu chuẩn vẫn được công nhận. Tuy vậy, vẫn có nhiều sản phẩm đặc sắc nhưng còn ít người biết đến; như huyện Cần Giờ, trước nay nhiều người biết đến các loại đặc sản là thủy sản như cá dứa, cá đù... mà ít biết xoài cát Cần Giờ của HTX Cần Giờ Tương Lai ngon không kém xoài cát Hòa Lộc”- bà Mai cho biết.