Liên kết sản xuất, hướng đi mới cho cà phê đồng bào dân tộc thiểu số

Cà phê Đắk Lắk bền vững nhờ liên kết sản xuất và chuỗi giá trị

Những năm gần đây, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021 – 2030, đặc biệt giai đoạn I (2021 – 2025), đã tạo đà quan trọng để đồng bào xã Ea Na (tỉnh Đắk Lắk) phát triển cà phê bền vững. Các dự án liên kết sản xuất và tiêu thụ cà phê đã mang lại những chuyển biến tích cực về năng suất, chất lượng và thu nhập cho người dân.

Gia đình chị H’Đrêch, với 5 sào cà phê, là một trong những hộ tham gia Dự án Hỗ trợ liên kết sản xuất trong chăm sóc và tiêu thụ cà phê từ đầu năm 2025. Chị được hỗ trợ phân bón, thuốc bảo vệ thực vật hữu cơ, cùng hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc cây trồng. “Với sự hỗ trợ cả về vật tư, kỹ thuật và đảm bảo đầu ra, chúng tôi rất yên tâm. Mong rằng cây cà phê phát triển bền vững hơn, đời sống của người dân được nâng cao”, chị H’Đrêch chia sẻ.

Tại buôn Ka La, xã Ea Na, có 438 hộ dân với 2.100 khẩu, chủ yếu là người Ê Đê, diện tích cà phê khoảng 80 ha, trong đó 25,3 ha tham gia chuỗi liên kết sản xuất. Trưởng buôn Y Krai Hdơt nhận định: “Trước đây bà con sản xuất theo kinh nghiệm, năng suất không ổn định. Khi tham gia liên kết, cây cà phê xanh tốt hơn, quả đều hơn và năng suất tăng rõ rệt”.

Tương tự, buôn Tuôr B với 26 hộ tham gia, diện tích 24 ha, cũng đạt hiệu quả bước đầu: cây cà phê xanh tốt, quả to và được doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn thị trường nhờ áp dụng quy trình chăm sóc chuẩn hữu cơ.

HTX Nông nghiệp, Dịch vụ Công Bằng Ea Tu (xã Ea Tu) liên kết với 350 hộ dân trồng cà phê trên địa bàn xã, trong đó chủ yếu đồng bào dân tộc thiểu số, với tổng diện tích khoảng 320ha. Để nâng cao giá trị sản phẩm, HTX hướng dẫn người dân thay đổi tập quán canh tác cũ, sản xuất cà phê theo các tiêu chuẩn, chứng nhận quốc tế từ quy trình chăm sóc, thu hái, sơ chế, chế biến cà phê bột… Không chỉ ứng dụng công nghệ sản xuất cà phê, nâng cao năng suất, giá trị sản phẩm, HTX còn liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu, hình thành chuỗi giá trị, xây dựng thương hiệu cho vùng cà phê Ea Tu.

Gia đình bà H’Yiam ở buôn Ko Tam (xã Ea Tu), với 3,4 ha cà phê, trước đây canh tác theo tập quán cũ và sử dụng nhiều phân hóa học, năng suất thấp, gây ô nhiễm môi trường. Tham gia HTX Nông nghiệp, Dịch vụ Công Bằng Ea Tu, bà H’Yiam được hướng dẫn kỹ thuật sản xuất, năng suất cà phê tăng từ 5 tấn/năm lên 7 tấn/năm cùng diện tích. Bà còn được HTX liên kết với doanh nghiệp thu mua với giá cao hơn thị trường và trồng xen canh hồ tiêu, sầu riêng, nâng cao hiệu quả kinh tế.

Cũng mong muốn tạo ra sản phẩm cà phê chất lượng cao, mang đậm bản sắc văn hóa của đồng bào Ê Đê, anh Y Pôt Niê, ở buôn K’la (xã Ea Na) đã phát triển thương hiệu cà phê Ê Đê.

Nhằm xây dựng vùng nguyên liệu an toàn, anh Y Pôk vận động bà con trong buôn liên kết với Công ty TNHH Ê Đê Café, thay đổi hình thức canh tác hữu cơ an toàn, đảm bảo chất lượng. Đến nay, hơn 100 hộ đồng bào dân tộc thiểu số trên địa bàn đã tham gia liên kết, với diện tích khoảng 200ha cà phê canh tác theo hướng hữu cơ. Được hỗ trợ kỹ thuật, vốn, diện tích cà phê liên kết phát triển ổn định, năng suất cao, thu nhập của người dân được nâng lên đáng kể.

Anh Y Pôk Niê cho biết, liên kết sản xuất không chỉ giúp bà con buôn làng thay đổi thói quen sản xuất, tăng năng suất cây trồng, nâng cao thu nhập, doanh nghiệp cũng chủ động nguồn nguyên liệu chất lượng… Từ đó góp phần quan trọng vào công tác giảm nghèo, tiến tới xây dựng sản xuất hàng hóa.

Nâng cao năng suất, xây dựng thương hiệu cà phê vùng dân tộc thiểu số

Toàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 470 HTX nông nghiệp, trong đó khoảng 150 HTX tham gia chuỗi liên kết sản xuất hàng hóa. Nhiều HTX mạnh dạn áp dụng khoa học kỹ thuật mới, nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường, đặc biệt đối với cà phê, hồ tiêu, lúa gạo và các loại cây ăn quả.

Ông Y Gôn Knul, Trưởng buôn Tuôr A, xã Ea Na, cho biết 13 hộ dân tham gia chuỗi liên kết trên diện tích 18,1 ha, được hỗ trợ phân bón, vật tư, tham gia các lớp tập huấn về chăm sóc, phòng trừ sâu bệnh, giúp cây cà phê phát triển tốt hơn và thu nhập cao hơn.

Chính sách hỗ trợ vật tư và kỹ thuật giúp người dân tiếp cận sản xuất sạch, an toàn, nâng cao thu nhập và xây dựng vùng cà phê chất lượng cao. Hiện, Ngành Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Đắk Lắk đang kêu gọi đầu tư xây dựng chuỗi liên kết sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, phát triển các vùng sản xuất tập trung, nâng cao hiệu quả kinh tế, thúc đẩy tổ chức sản xuất theo mô hình liên kết giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp.

Liên kết sản xuất đã trở thành hướng đi tất yếu cho cà phê vùng đồng bào dân tộc thiểu số tại tỉnh Đắk Lắk. Sự kết hợp chặt chẽ giữa nông dân, HTX và doanh nghiệp không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và thu nhập, mà còn góp phần xây dựng nông nghiệp bền vững, bảo vệ môi trường và phát triển chuỗi giá trị nông sản dài hạn. Với mô hình này, vùng cà phê đồng bào dân tộc thiểu số không chỉ vươn tới sản xuất hàng hóa chất lượng cao mà còn từng bước hội nhập thị trường trong nước và quốc tế.

Toàn tỉnh Đắk Lắk hiện có 470 HTX nông nghiệp, trong đó 150 HTX tham gia chuỗi liên kết sản xuất. Nhờ liên kết, nông dân được hỗ trợ vật tư, kỹ thuật và tập huấn, nâng cao năng suất, chất lượng cà phê, hồ tiêu, lúa gạo và các loại cây ăn quả, hướng tới nông nghiệp bền vững và giá trị sản phẩm cao.