Lễ hội đền Và nổi tiếng xứ Đoài

Vùng xứ Đoài, lễ hội đền Và được coi là lớn nhất. Cứ 3 năm dân địa phương tổ chức hội lớn (đại đám) một lần, vào các năm tí, mão, ngọ, dậu.
Đến hẹn lại về hội Lim Trực tiếp khai mạc lễ hội Đền Trần Thái Bình 2024 Bắc Giang: Đặc sắc lễ hội truyền thống làng Thổ Hà

Đền Và hay còn gọi là Đông Cung, toạ lạc tại thôn Vân Gia, phường Trung Hưng, thị xã Sơn Tây, Hà Nội, là một trong bốn cung thờ Đức Thánh Tản Viên - vị thần đứng đầu trong "tứ bất tử" của tâm thức dân gian Việt Nam.
Năm 2024, lễ hội Đền Và sẽ diễn ra từ ngày 23/2 đến ngày 26/2/2024 (tức ngày 14 đến ngày 17 tháng Giêng âm lịch). Đây là một trong những lễ hội văn hóa truyền thống đông vui nhất xứ Đoài.

Cứba năm một lần lễ hội Đền Và lại được tổ chức với qui mô lớn. Ảnh minh họa
Cứ ba năm một lần lễ hội Đền Và lại được tổ chức với qui mô lớn. Ảnh minh họa

Di tích đền Và nằm trên một quả đồi hình con rùa, gọi là đồi Kim Quy (Rùa vàng) đang trong tư thế bơi về phía mặt trời. Nơi đây lưu giữ lễ hội truyền thống liên quan đến Đức Thánh Tản Viên – Đệ nhất Phúc thần trong hàng tứ bất tử ở nước ta.

Theo truyền thuyết, sau khi giúp dân khai sơn, trị thủy, Đức Thánh Tản Viên thường du ngoạn bốn phương, hỏi thăm dân tình. Một lần Ngài nhằm hướng mặt trời mọc đi đến quả đồi thấp ven dòng sông Tích. Thấy đây là nơi thắng địa, Ngài dừng chân nghỉ ngơi vừa lúc trên trời xuất hiện đám mây ngũ sắc từ phía núi Ba Vì bay tới kịp che mát một vùng. Ngài cho đó là điềm lành, bèn cho lập tại chỗ một hành cung đặt tên là Vân Già đông thần cung. Nơi ấy nay là Đền Và. Dân sở tại, dựa vào sự tích đám mây lành (chữ Hán là Vân già) xuất hiện trên bầu trời quê mình mà đặt tên là làng Vân Gia.

Từ đó, dân làng làm ăn phát đạt, càng chăm sóc việc hương khói thờ phụng Thánh Tản. Văn bia Vân Già đông thần cung dựng ở đầu hồi nhà tiền bái được làm năm Tự Đức thứ 36 (1884) còn ghi lại sự kiện này.

Ngôi đền có diện tích khá rộng lên đến 2.000m2, nằm trong quần thể có khuôn viên rộng lớn 8.000m2; được xây dựng theo kiểu "nội công ngoại quốc" vì vậy Đền Và là nơi thờ chính. Đền Thượng, đền Hạ, đền Trung vẫn là thờ vọng.

Hàng năm, dân xã Trung Hưng (gồm 5 thôn: Vân Gia, Thanh Trì, Mai Trai, Nghĩa Phủ, Ái Mỗ và nhân dân vùng lân cận như Thanh Vị (xã Thanh Mỹ), Phù Sa, Phú Nhi (xã Viên Sơn cũ), thuộc thị xã Sơn Tây và thôn Di Bình, huyện Vĩnh Tường, tỉnh Vĩnh Phúc, xuân thu nhị kỳ mở hội. Có 8 làng tham gia mà vai trò quan trọng hơn cả trong lễ hội là thôn Vân Gia và thôn Phù Sa. Chủ tế trong hội nhất thiết phải là người Vân Gia. Cứ 3 năm dân địa phương tổ chức hội lớn (đại đám) một lần, với quy mô hoành tráng, nhằm vào các năm tí, mão, ngọ, dậu. Các năm khác chỉ tổ chức hội lệ. Vùng xứ Đoài, lễ hội đền Và được coi là lớn nhất.

Lễ hội mùa Xuân (rằm tháng Giêng âm lịch): Nhằm suy tôn công đức Vô Sơn Dữ Tề (không có núi nào cao hơn) của Đức Thánh Tản. Tại lễ hội này, nhân dân địa phương sẽ diễn lại sự tích Thánh Tản tắm gội bên bờ sông Hồng, tâm điểm của lễ hội là lễ rước Thánh sang sông, sang đền Ngự Dội.

Thông thường, nhân dân chọn ra 300 trai tráng xung vào đội hàng đô, chấp kích, kèm theo đó là một đội rước lớn với những nghi trượng, chiêng trống, cờ quạt. Mọi công việc được chuẩn bị từ nhiều ngày trước, cho đến ngày 13 tháng Giêng là hoàn tất. Chiều ngày 14 tháng Giêng sẽ làm “lễ phong triều”, chính thức khai hội. Đoàn rước khổng lồ đi từ đền Và vào trung tâm thị xã, theo đường Ngô Quyền, Phùng Hưng, Phó Đức Chính đến UBND thị xã, rồi theo phố Lê Lợi, Hồng Hà lên đê, qua cổng cảng Phù Sa rồi xuống bè, sang sông… Đi đầu là đoàn cờ, quạt, chiêng, trống, bát cửu, rồi đến đoàn kiệu lễ của các đoàn, tiếp theo là đoàn kiệu Văn, kiệu lồng mũ, cuối cùng là kiệu Thánh bày 3 cỗ long ngai bài vị của Tam vị Đức Thánh Tản là Nguyễn Tuấn, Cao Sơn, Quý Minh. Trong ngày lễ nhân dân Trung Hưng bày sẵn hương án nghênh tiếp ở 2 bên đường. Lễ vật bên đường nghênh đoán gọi là Lễ cung đốn.

Đoàn rước sẽ hạ kiệu trên đê là Lễ độ hà, cầu mong thủy thần phù trợ đoàn sang sông an toàn. Sang bên kia sông, thuộc tỉnh Vĩnh Phúc, đoàn đến đền Ngự Dội và cử hành 3 tuần tế Mộc dục, diễn lại tích Thánh Tản tắm gội khi xưa. Nước làm lễ Mộc dục được lấy ở giữa dòng sông Hồng. Sau tuần Lễ Triệu hồi, đoàn rước lại theo trật tự cũ trở về đền Và. Chiều 17 tháng Giêng thì kết thúc lễ hội, sau tuần Tế giã.

Lễ hội mùa Thu: Được tổ chức vào ngày 15 tháng Chín âm lịch, còn gọi là Hội đả ngư, diễn lại tích Thánh Tản kéo vó trên sông, Thánh dạy dân đánh cá và cũng mang ý nghĩa khuyến ngư, giữ gìn môi trường sinh thái. Lễ hội này có tục thờ cá, ăn trầu. Nơi diễn ra lễ hội là đoạn sông Tích từ cầu Vang đến Mả Mang. Dân khi ấy được tự do đánh bắt cá. Ai dâng được 1 trong số 99 con cá trắng to năm ấy sẽ là người may mắn. Cá đánh được sẽ chế biến thành 4 món: Luộc, nướng, gỏi, nham và bày thành 10 mâm. Mỗi mâm phải đủ 4 món. 9 mâm trong số đó được dâng lên trước ngai tam vị Đức Thánh Tản, 1 mâm để cúng thần Bếp. Bày biện xong các cụ sẽ cử hành lễ tế cá.Tại lễ hội này, các món dâng cúng, cơm ăn, cỗ, xôi, trầu đều nhạt: Trầu không vôi, xôi không muối.

Lễ hội đền Và là một trong những lễ hội văn hóa truyền thống, thu hút đông đảo du khách thập phương, qua đó, chính quyền địa phương đã tăng cường công tác quản lý và tổ chức lễ hội bảo đảm trang trọng, an toàn, vui tươi lành mạnh. Cùng với đó đẩy mạnh tuyên truyền, vận động nhân dân thực hiện nếp sống văn minh, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của lễ hội Đền Và; đồng thời, các lực lượng chức năng tăng cường thanh tra, kiểm tra bảo đảm giữ gìn an ninh trật tự, an toàn giao thông, vệ sinh môi trường, an toàn thực phẩm và phòng, chống cháy nổ, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách hành hương và trẩy hội.

Đền Và là một di tích lịch sử văn hóa, đã được Cơ quan chức năng xếp hạng từ năm 1964.

Lê Nguyệt
Bạn thấy bài viết này thế nào?
Kém Bình thường ★ ★ Hứa hẹn ★★★ Tốt ★★★★ Rất tốt ★★★★★
Bài viết cùng chủ đề: lễ hội

Có thể bạn quan tâm

Tin mới nhất

Đền Trần Thái Bình nhộn nhịp trước giờ khai hội

Đền Trần Thái Bình nhộn nhịp trước giờ khai hội

Sáng 10/2/2025, nhiều người dân và du khách đến đền Trần Thái Bình để chiêm bái và tham dự các hoạt động văn hóa nghệ thuật trước giờ khai hội.
Khai hội Xuân Tam Chúc 2025 - Linh thiêng hội tụ

Khai hội Xuân Tam Chúc 2025 - Linh thiêng hội tụ

Sáng 9/2, tại Khu du lịch Tam Chúc (phường Ba Sao, thị xã Kim Bảng, Hà Nam) Lễ khai hội Tam Chúc Xuân Ất Tỵ 2025 với chủ đề “Linh thiêng hội tụ” đã diễn ra.
Hàng vạn du khách về với hội Lim ngày khai hội

Hàng vạn du khách về với hội Lim ngày khai hội

Sáng 9/2 (tức 12 tháng Giêng năm Ất Tỵ) hội Lim chính thức khai hội. Ngay trong buổi sáng khai hội, hàng vạn du khách đã đến hội Lim nghe Quan họ.
Khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch Bắc Giang năm 2025

Khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch Bắc Giang năm 2025

Sáng 9/2, tại huyện Sơn Động (tỉnh Bắc Giang) đã diễn ra lễ khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch và khai hội Xuân Tây Yên Tử tỉnh Bắc Giang năm 2025.
Hội Lim ai thấy chẳng thèm…!

Hội Lim ai thấy chẳng thèm…!

Đến hẹn lại lên, đầu xuân mới, người Kinh Bắc tưng bừng mở hội đón khách gần xa. Và trong số hàng trăm lễ hội đầu xuân đó có “Lễ hội Lim ai thấy chẳng thèm…”.

Tin cùng chuyên mục

Phủ Tây Hồ đông nghịt khách đi lễ cầu may đầu năm

Phủ Tây Hồ đông nghịt khách đi lễ cầu may đầu năm

Ngày 9/2 (tức 12/1 Âm lịch), dù thời tiết lạnh giá, dòng người vẫn nườm nượp đổ về Phủ Tây Hồ (quận Tây Hồ) đi lễ đầu năm và Rằm tháng Giêng.
Hải Phòng: Khai bút đầu Xuân tôn vinh truyền thống hiếu học

Hải Phòng: Khai bút đầu Xuân tôn vinh truyền thống hiếu học

Lễ khai bút đầu Xuân tại Hải Phòng thể hiện truyền thống, đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, “tôn sư trọng đạo” của dân tộc Việt Nam.
Cô gái trẻ Gia Lai đưa nhạc cụ truyền thống vươn xa

Cô gái trẻ Gia Lai đưa nhạc cụ truyền thống vươn xa

Với niềm đam mê và sự sáng tạo, cô gái Hồ Như Quỳnh ở Gia Lai đã thổi một làn gió mới khi kết hợp đàn tranh với nhạc hiện đại, đưa âm nhạc truyền thống vươn xa.
Khai mạc Lễ hội hoa đào xứ Lạng năm 2025

Khai mạc Lễ hội hoa đào xứ Lạng năm 2025

Tối 7/2/2025, tỉnh Lạng Sơn tổ chức chương trình khai mạc Lễ hội hoa đào xứ Lạng năm 2025. Đây là lần thứ 7, lễ hội được tổ chức, với nhiều hoạt động đặc sắc.
Nhận định bóng đá MU và Leicester, vòng 4 FA Cup 2024/2025

Nhận định bóng đá MU và Leicester, vòng 4 FA Cup 2024/2025

Báo Công Thương nhận định bóng đá, dự đoán tỷ số trận đấu giữa MU và Leicester thuộc vòng 4 FA Cup 2024/2025 sẽ diễn ra lúc 3h ngày 8/2.
Khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam phục hồi ấn tượng

Khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam phục hồi ấn tượng

Theo thống kê cho thấy, lượng khách du lịch Trung Quốc đến Việt Nam đang phục hồi ấn tượng, với hơn 575 nghìn lượt khách trong tháng 1/2025.
Hàng ngàn người cầu bình an tại đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh

Hàng ngàn người cầu bình an tại đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh

Những ngày đầu năm mới Ất Tỵ 2025, hàng nghìn người dân ở khắp nơi đã đổ về đền Thánh Mẫu Liễu Hạnh ở huyện Quảng Trạch (Quảng Bình) để xin lộc, cầu bình an.
‘Sập bẫy’ lừa đảo du lịch qua mạng: Đừng ham giá rẻ

‘Sập bẫy’ lừa đảo du lịch qua mạng: Đừng ham giá rẻ

Để tránh ‘sập bẫy’ lừa đảo du lịch qua mạng, người dân được khuyến cáo tỉnh táo phân biệt mức giá, nếu giá rẻ hơn thị trường cần xác minh lại.
Kiên Giang lọt danh sách những địa danh thân thiện nhất thế giới

Kiên Giang lọt danh sách những địa danh thân thiện nhất thế giới

Tỉnh Kiên Giang tự hào góp mặt trong danh sách 10 điểm đến thân thiện nhất thế giới tại Giải thưởng Traveller Review Awards.
Khách quốc tế đến Việt Nam trong tháng 1/2025 tăng gần 40%

Khách quốc tế đến Việt Nam trong tháng 1/2025 tăng gần 40%

Tháng 1/2025, khách quốc tế đến Việt Nam đạt gần 2,1 triệu lượt, tăng 18,5% so với tháng trước và tăng 36,9% so với cùng kỳ năm trước.
Ngày Thần Tài nên mua vàng nhẫn hay vàng miếng SJC?

Ngày Thần Tài nên mua vàng nhẫn hay vàng miếng SJC?

Ngày vía Thần Tài, nhiều người chọn mua vàng nhẫn để đón lộc cầu phúc hay để tiết kiệm. Vàng nhẫn được các cơ sở chế tác thành nhiều sản phẩm 0,1; 0,3; 0,5 chỉ.
Hàng nghìn du khách đổ về Am Tiên ngày “mở cổng trời”

Hàng nghìn du khách đổ về Am Tiên ngày “mở cổng trời”

Từ sáng sớm 6/2 (tức mùng 9 Tết Nguyên đán) hàng nghìn du khách đổ về Khu di tích lịch sử Quốc gia Am Tiên (tỉnh Thanh Hóa) để dâng hương ngày “mở cổng trời”
Nhận định bóng đá Liverpool và Tottenham, bán kết Carabao Cup

Nhận định bóng đá Liverpool và Tottenham, bán kết Carabao Cup

Báo Công Thương nhận định bóng đá, dự đoán tỷ số trận đấu giữa Liverpool và Tottenham thuộc bán kết Carabao Cup 2024/2025 sẽ diễn ra lúc 3h ngày 7/2.
Bắn pháo hoa tại Lễ hội vùng Lim năm 2025

Bắn pháo hoa tại Lễ hội vùng Lim năm 2025

Như một lời ước hẹn, vào ngày 12 và 13 tháng Giêng năm Ất Tỵ (tức ngày 9-10/2/2025), chính thức diễn ra Lễ hội vùng Lim năm 2025.
Địa đạo Củ Chi: Điểm đến du lịch hấp dẫn, ý nghĩa

Địa đạo Củ Chi: Điểm đến du lịch hấp dẫn, ý nghĩa

Địa đạo Củ Chi - di tích lịch sử quan trọng gắn liền với 2 cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ đã trở thành điểm du lịch hấp dẫn, giáo dục truyền thống...
Sắp diễn ra Ngày hội sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc

Sắp diễn ra Ngày hội sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc

Từ ngày 14/2-16/2/2025 sẽ diễn Ngày hội sắc Xuân trên mọi miền Tổ quốc tại Làng Văn hoá - Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội.
Đầu năm xuống đồng cùng hội Tịch điền Đọi Sơn 2025

Đầu năm xuống đồng cùng hội Tịch điền Đọi Sơn 2025

Mỗi độ xuân về, vùng đất Duy Tiên (tỉnh Hà Nam) lại rộn ràng không khí Lễ hội Tịch Điền Đọi Sơn - sự kiện văn hóa gắn với tục “tịch điền” đã có thời nhà Lê.
Hải Phòng: Chùa Hang đất thiêng ấm lòng nhân dân, du khách

Hải Phòng: Chùa Hang đất thiêng ấm lòng nhân dân, du khách

Đầu xuân 2025, du khách đến chùa Hang, TP. Hải Phòng tìm hiểu lịch sử nơi đầu tiên Phật giáo du nhập vào nước ta qua đường biển và thưởng thức bữa ăn ấm tình.
Mai anh đào nở rực trên phố phường Đà Lạt sau Tết

Mai anh đào nở rực trên phố phường Đà Lạt sau Tết

Sau Tết Nguyên đán Ất Tỵ, thành phố ngàn hoa Đà Lạt vẫn trở nên thơ mộng khi khoác lên mình tấm áo mới rực rỡ với sắc hoa mai anh đào.
Lễ hội đền Trần Thái Bình 2025 có gì khác mọi năm?

Lễ hội đền Trần Thái Bình 2025 có gì khác mọi năm?

Lễ hội đền Trần Thái Bình năm 2025 sẽ diễn ra từ ngày 10-14/2/2025 (tức ngày 13 -17 tháng Giêng năm Ất Tỵ) với nhiều điểm đặc sắc, thú vị.
Mobile VerionPhiên bản di động