Hà Nội: Nhiều hộ dân sẵn sàng thông báo lắp đặt điện mặt trời mái nhà

Nắm thông tin, vận hành hiệu quả hệ thống

Theo Nghị định 58/2025/NĐ-CP của Chính phủ, có hiệu lực từ ngày 3/3/2025, các hộ gia đình và doanh nghiệp khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà phục vụ mục đích tự sử dụng vẫn phải thông báo cho đơn vị điện lực địa phương. Nếu có nhu cầu đấu nối với lưới điện quốc gia, quy định yêu cầu đăng ký, kiểm tra kỹ thuật, đo đếm và nghiệm thu hệ thống. Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) nhiều lần nhấn mạnh đây không phải là “thủ tục xin phép”, mà là hình thức thông báo, đăng ký để ngành điện nắm thông tin, vận hành hệ thống hiệu quả và an toàn.

Việc thông báo, đăng ký không nhằm cản trở phát triển điện mặt trời mái nhà mà để bảo đảm quyền lợi cho chủ đầu tư và sự ổn định của toàn hệ thống.

Mới đây, EVN cũng đề xuất bổ sung chế tài xử lý trường hợp lắp đặt nhưng không thực hiện nghĩa vụ này, coi đây là hành vi vi phạm hành chính trong lĩnh vực điện lực.

Ghi nhận của phóng viên Báo Công Thương tại Hà Nội cho thấy, dù tình trạng chưa đăng ký vẫn phổ biến, đa số hộ dân bày tỏ đồng thuận với chủ trương, nhiều người hiểu rõ lý do cần đăng ký để hệ thống được quản lý và bảo đảm an toàn.

Thực tế lắp đặt và góc nhìn từ người sử dụng

Quan sát tại nhiều tuyến phố và khu dân cư ở Hà Nội cho thấy, các tấm pin quang điện xuất hiện ngày càng nhiều trên mái nhà dân, nhà xưởng, siêu thị mini, cửa hàng dịch vụ. Trên những con phố nhỏ, xen giữa mái ngói cũ là những mảng pin xanh sẫm.
Ở vùng ven đô, nhiều trang trại, xưởng sản xuất tận dụng toàn bộ diện tích mái để lắp hệ thống điện mặt trời, vừa phục vụ tiêu thụ nội bộ, vừa giảm chi phí vận hành trong bối cảnh giá điện có xu hướng tăng. Một số tòa nhà văn phòng, quán cà phê cũng coi đây là “điểm nhấn xanh”.

Bên cạnh các công trình đầu tư bài bản, nhiều hộ dân lắp đặt hệ thống điện mặt trời áp mái chủ yếu để tiết kiệm chi phí điện nhưng chưa tìm hiểu đầy đủ quy định về khai báo, đăng ký cũng như tiêu chuẩn an toàn, phòng cháy chữa cháy. Một số hộ thừa nhận họ coi việc lắp pin là cải thiện nguồn điện gia đình. Tuy nhiên, công suất phát từ mái nhà nếu không được quản lý có thể ảnh hưởng tới phụ tải lưới và an toàn của cả hệ thống điện.

Nhà ông Trương Minh Chính, ở  khu đô thị Pháp Vân, phường Yên Sở, Hà Nội đã lắp hệ thống điện mặt trời công suất khoảng 8 KW từ gần một năm nay. Sau thời gian vận hành, nguồn năng lượng này hoạt động ổn định, giúp gia đình giảm đáng kể chi phí tiền điện hằng tháng. “Trước kia, vào những tháng hè cao điểm, tiền điện nhà tôi dao động từ 2,5 đến 3 triệu đồng. Từ khi có điện mặt trời, hóa đơn giảm xuống chỉ còn khoảng 500 nghìn đồng”, ông Chính chia sẻ.

Hiện gia đình ông Chính chưa đăng ký với điện lực địa phương, nhưng gần đây ông đã nắm được quy định yêu cầu khai báo khi lắp đặt hệ thống điện mặt trời. Ông Chính cho biết: “Tôi đã tìm hiểu và thấy thủ tục khá đơn giản. Vừa là người sử dụng, lại là một kỹ sư chuyên ngành điện, tôi hiểu việc khai báo giúp ngành điện kiểm soát công suất hòa lưới, cân đối pha và dễ hỗ trợ khi có sự cố. Đây là chủ trương hợp lý”. Theo ông Chính, vào ngày nắng, điện mặt trời giúp giảm phụ tải lưới; khi trời nhiều mây hoặc ban đêm, nhu cầu lại chuyển sang điện lưới. Nếu cơ quan quản lý không nắm rõ lượng công suất mà người dân đã lắp đặt, sẽ khó tính chính xác phụ tải thực tế và điều phối nguồn hợp lý. “Đăng ký không phải để làm khó người dân mà để hệ thống vận hành ổn định, bảo đảm lợi ích lâu dài cho cả người sử dụng lẫn ngành điện”, ông Chính nhấn mạnh.

Bà Lê Thị Lư, 72 tuổi, phường Nghĩa Đô, quận Cầu Giấy, Hà Nội cho biết, gia đình đã lắp hệ thống điện mặt trời mái nhà từ năm 2023. Công trình bố trí trên mái tòa nhà 8 tầng, diện tích khoảng 80 m², tổng chi phí 150 triệu đồng, công suất khoảng 20 kW. Dù có nguồn năng lượng hỗ trợ, nhưng do nhu cầu sử dụng điện lớn, nhất là các tầng dưới cho thuê làm văn phòng, sản lượng điện mặt trời chưa đáp ứng đủ. Gia đình vẫn mua thêm điện từ lưới quốc gia.

Bà Lư cho biết: “Trung bình mỗi tháng, gia đình tôi tiết kiệm được khoảng 3 đến 5 triệu đồng. Việc dùng năng lượng sạch cũng khiến tôi yên tâm hơn về môi trường, giảm bớt phụ thuộc vào điện lưới, đặc biệt mùa hè khi nhu cầu tăng cao. Thời điểm lắp đặt gia đình chưa đăng ký hay thông báo với cơ quan quản lý do chưa có hướng dẫn cụ thể. Nếu thời gian tới cơ quan chức năng yêu cầu kê khai hoặc đăng ký, gia đình tôi sẵn sàng thực hiện đầy đủ”.

Bảo đảm an toàn cho chính mình và mạng lưới điện quốc gia

Không chỉ người sử dụng, các đơn vị thi công cũng nhìn nhận rõ vai trò của việc khai báo. Anh Lê Hồng Thái, Trưởng đại diện miền Bắc, Công ty CP Công nghệ Tích hợp Sao Nam, cho biết, đơn vị thường xuyên thi công, lắp đặt hệ thống điện mặt trời cho hộ gia đình và doanh nghiệp. Theo anh, phần lớn hộ dân lắp đặt để phục vụ nhu cầu sử dụng trong gia đình, tiết kiệm chi phí điện, nhưng nhiều trường hợp chưa thông báo với điện lực địa phương do chưa nắm rõ quy định hoặc chưa hiểu ý nghĩa của việc khai báo.

“Hiện các quy định đã rõ ràng, đồng thời cơ quan báo chí cũng đẩy mạnh tuyên truyền, giải thích. Tôi tin các hộ dân sẽ nghiêm túc chấp hành. Về phía đơn vị thi công, chúng tôi sẵn sàng hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hồ sơ, thủ tục theo đúng quy định”, anh Thái chia sẻ. Anh bày tỏ mong muốn ngành điện có hướng dẫn kịp thời với những trường hợp đang lắp đặt, để người dân biết mình phải đăng ký theo diện nào. Theo anh, sự phối hợp chặt chẽ giữa đơn vị thi công và ngành điện sẽ giúp quy trình thuận lợi, bảo đảm an toàn và quyền lợi cho người sử dụng.

Đại diện Công ty Điện lực Từ Liêm cho biết, thời gian qua đơn vị đã khuyến nghị người dân khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà cần chủ động thông báo với điện lực để được hướng dẫn, phối hợp thực hiện đúng Nghị định 58, bảo đảm hồ sơ và thủ tục pháp lý đầy đủ. Từ khi nghị định có hiệu lực, ngành điện tiếp tục hỗ trợ các hộ hoàn thiện giấy tờ, đồng thời phối hợp với Sở Công Thương rà soát hiện trạng, kiểm tra và đánh giá kỹ thuật các công trình, bảo đảm hệ thống vận hành an toàn, hiệu quả, phù hợp tiêu chuẩn quản lý năng lượng.

Những câu chuyện của ông Chính, bà Lư hay hàng trăm hộ dân khác cho thấy, họ không phản đối, mà sẵn sàng đồng hành. Bởi phía sau một tờ giấy khai báo, là sự bảo đảm an toàn cho chính gia đình mình và cho cả mạng lưới điện...

Tập đoàn Điện lực Việt Nam nhiều lần nhấn mạnh, việc các hộ gia đình và doanh nghiệp khi lắp đặt điện mặt trời mái nhà phục vụ mục đích tự sử dụng phải thông báo cho đơn vị điện lực địa phương không phải là “thủ tục xin phép”, mà là hình thức thông báo, đăng ký để ngành điện nắm thông tin, vận hành hệ thống hiệu quả và an toàn. Việc thông báo, đăng ký không phải là cản trở phát triển điện mặt trời mái nhà mà là để bảo đảm quyền lợi cho chủ đầu tư và sự ổn định của toàn hệ thống.