Làm chủ xuất xứ để khai thác hiệu quả các FTA

Việt Nam được đánh giá là một trong những nền kinh tế có độ mở cao, với mạng lưới hiệp định thương mại tự do trải rộng trên nhiều khu vực và đối tác. Tuy nhiên, theo các chuyên gia quản lý xuất nhập khẩu, số lượng Hiệp định thương mại tự do (FTA) nhiều không đồng nghĩa với việc doanh nghiệp đương nhiên hưởng lợi, nếu không nắm vững quy tắc xuất xứ và cơ chế chứng nhận C/O.

Ông Trần Ngọc Bình - Trưởng phòng Quản lý Xuất nhập khẩu khu vực TP. Hồ Chí Minh cho rằng, mỗi FTA đều đi kèm hệ thống quy định riêng về xuất xứ hàng hóa. Doanh nghiệp muốn tận dụng ưu đãi thuế quan phải xác định rõ hiệp định áp dụng cho từng thị trường, cũng như loại C/O tương ứng. Việc hiểu sai hoặc áp dụng không đúng quy tắc có thể khiến hàng hóa không được hưởng ưu đãi, dù về mặt thương mại vẫn được chấp nhận nhập khẩu.

“Khi hàng hóa xuất khẩu sang thị trường có FTA, nếu có C/O phù hợp sẽ được nước nhập khẩu cho hưởng mức thuế ưu đãi theo cam kết”, ông Bình nhấn mạnh.

Bản chất của FTA, theo ông Bình, là thiết lập một khu vực thương mại có mức thuế giảm dần theo lộ trình. Khi thuế quan được cắt giảm sâu, C/O trở thành công cụ để xác định hàng hóa có đủ điều kiện tham gia “sân chơi ưu đãi” hay không. Không có C/O phù hợp, hàng hóa sẽ phải chịu mức thuế thông thường, làm gia tăng chi phí và giảm sức cạnh tranh so với đối thủ.

Một điểm được ông Bình nhấn mạnh là sự khác biệt giữa các loại FTA. Bên cạnh các hiệp định truyền thống tập trung vào hàng hóa, thuế quan và xuất xứ, nhiều FTA thế hệ mới còn mở rộng sang các lĩnh vực khác như môi trường, lao động và các chuẩn mực bổ sung. Điều này đồng nghĩa với việc yêu cầu tuân thủ ngày càng cao, trong đó xuất xứ vẫn là yếu tố cốt lõi đầu tiên.

Từ góc độ doanh nghiệp, việc làm chủ C/O không chỉ giúp tận dụng ưu đãi thuế, mà còn hỗ trợ xây dựng chiến lược thị trường dài hạn. Khi hiểu rõ quy tắc xuất xứ, doanh nghiệp có thể chủ động lựa chọn nguồn nguyên liệu, tổ chức sản xuất và thiết kế chuỗi cung ứng phù hợp với từng hiệp định, qua đó giảm rủi ro và nâng cao hiệu quả xuất khẩu.

Từ thực tiễn quản lý, ông Trần Ngọc Bình nhận định rằng, nhiều doanh nghiệp hiện nay vẫn tiếp cận C/O theo cách bị động, chỉ quan tâm khi làm thủ tục xuất khẩu hoặc khi gặp vướng mắc. Trong khi đó, nếu coi xuất xứ là một phần của chiến lược thị trường, doanh nghiệp có thể chủ động lựa chọn nguồn nguyên liệu, điều chỉnh quy trình sản xuất để phù hợp với yêu cầu của từng FTA.

“Xuất xứ không chỉ giúp doanh nghiệp hưởng ưu đãi thuế, mà còn tạo sự tin cậy với đối tác và cơ quan nhập khẩu”, ông Bình chia sẻ.

Ở góc độ dài hạn, việc làm chủ quy tắc xuất xứ được xem là nền tảng để doanh nghiệp khai thác hiệu quả các FTA mà Việt Nam đã ký kết. Khi xuất xứ được quản lý tốt, ưu đãi thuế quan sẽ thực sự chuyển hóa thành lợi thế cạnh tranh, góp phần nâng cao chất lượng tăng trưởng xuất khẩu và vị thế hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế.