Kinh tế thế giới bắt đầu năm mới 2023 với nhiều dấu hiệu lạc quan hơn

Một loạt các yếu tố – nền kinh tế Trung Quốc mở cửa trở lại sớm hơn dự kiến, mùa đông ấm hơn bình thường ở châu Âu thiếu năng lượng và lạm phát Mỹ giảm liên tục – đang kết hợp lại để xua tan phần nào sự u ám bao trùm thị trường tài chính tại thời điểm vào cuối năm 2022 và nuôi hy vọng thế giới có thể tránh được suy thoái kinh tế.

Nhưng với việc Cục Dự trữ Liên bang, Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) và một số ngân hàng trung ương khác vẫn đang đẩy mạnh các mức lãi suất cao hơn, nguy cơ suy thoái vào cuối năm không thể bị loại bỏ, đặc biệt nếu lạm phát trở nên khó khăn và không giảm nhiều như các ngân hàng trung ương mong muốn.

Nhà kinh tế trưởng Jan Hatzius của Goldman Sachs Group cho biết sẽ có một con đường hẹp dẫn đến hạ cánh mềm. Các nhà hoạch định chính sách sẽ gặp khó khăn trong việc điều chỉnh mức độ kiềm chế để đạt được điều đó. Cổ phiếu của các thị trường mới nổi đang lao dốc và giá trái phiếu doanh nghiệp đang tăng lên với hy vọng rằng nền kinh tế thế giới sẽ thoát khỏi tình trạng lạm phát đáng sợ nhất trong nhiều thập kỷ mà không phải chịu suy thoái.

Có một số lý do cho sự lạc quan thận trọng. Áp lực về giá đang giảm bớt trên toàn thế giới, một phần là do tăng trưởng toàn cầu đã chậm lại nhưng cũng do sự tháo gỡ của các chuỗi cung ứng bị trói buộc bởi đại dịch và cuộc chiến ở Ukraine. Giá tiêu dùng của Mỹ tăng 6,5% trong tháng 12 so với một năm trước đó, giảm từ mức cao 9,1% trong tháng 6.

Lạm phát giảm sẽ hỗ trợ sức mua của người tiêu dùng, những người đã dành phần lớn thời gian trong năm ngoái để bị siết chặt bởi giá cả tăng, đặc biệt là đối với các mặt hàng thiết yếu như năng lượng, thực phẩm và tiền thuê nhà. Điều đó cũng sẽ cho phép các ngân hàng trung ương giảm quy mô tăng lãi suất, làm giảm bớt lo ngại của các nhà đầu tư rằng các nhà hoạch định chính sách sẽ đi quá xa và “phá vỡ điều gì đó” trên thị trường.

Chủ tịch Fed Jerome Powell dự kiến sẽ giảm xuống mức tăng lãi suất một phần tư điểm phần trăm tại cuộc họp chính sách vào cuối tháng 1 đầu tháng 2, theo giao dịch trên thị trường tương lai quỹ liên bang. Điều đó sẽ theo sau mức tăng nửa điểm trong tháng 12 và bốn lần tăng 75 điểm cơ bản trước đó.

Bước lùi này đã dẫn đến sự đảo ngược xu hướng tăng nhanh chóng của đồng đô la, giảm bớt áp lực lên các ngân hàng trung ương khác trong việc đáp ứng Fed với việc tăng lãi suất làm chậm nền kinh tế của chính họ. Megan Greene, giám đốc kinh tế toàn cầu của Viện Kroll cho biết thế giới đã chứng kiến sức mạnh đồng đô la đạt đỉnh. Các điểm cộng khác: Thị trường lao động vẫn ổn định đáng kể, trong khi tài chính hộ gia đình và doanh nghiệp tiếp tục được cải thiện. Khi giá năng lượng, đặc biệt là khí đốt tự nhiên, tăng mạnh vào năm ngoái, suy thoái kinh tế ở châu Âu được coi là một kết luận bỏ qua. Thời tiết mùa đông ôn hòa và nỗ lực phối hợp để tăng nguồn cung và mở rộng nhà cung cấp để bù đắp cho lượng hàng nhập khẩu bị mất từ Nga.

Kết quả là nền kinh tế khu vực đồng euro đã phát triển tốt hơn mong đợi: Sản xuất công nghiệp ở Đức tăng trong tháng 11, bất chấp sự phụ thuộc nặng nề của nước này vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga. Bộ trưởng Kinh tế Đức Robert Habeck cho biết hồi đầu tháng 1 rằng nguy cơ về một cuộc khủng hoảng kinh tế hoàn toàn, một cuộc khủng hoảng cốt lõi của ngành công nghiệp châu Âu đã được ngăn chặn. Đức cũng sẽ được hưởng lợi từ việc Trung Quốc từ bỏ chính sách zero-Covid để ủng hộ việc mở cửa lại nền kinh tế, một điểm đến chính cho hàng xuất khẩu của quốc gia châu Âu.

Các nhà kinh tế Phố Wall đang bận rộn nâng cấp dự báo tăng trưởng của Trung Quốc sau khi chính sách covid được dỡ bỏ. Barclays đã nâng dự báo tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội lên 4,8% cho năm 2023 từ 3,8% khi mở cửa trở lại nhanh hơn dự kiến. Morgan Stanley hiện kỳ vọng mức tăng trưởng là 5,7% thay vì ước tính trước đó là 4,4%.

Trong khi sự phục hồi của Trung Quốc đối mặt với những trở ngại, sự kết hợp của sự sụt giảm bất động sản đang giảm bớt và sự hỗ trợ nhiều hơn của chính phủ có nghĩa là triển vọng tốt hơn so với nhiều người dự đoán gần đây vào cuối năm ngoái. Goldman Sachs cho biết đang mong đợi một kiểu phục hồi hình chữ V của Trung Quốc như đã thấy ở nhiều nền kinh tế khác đã bị đóng cửa vì Covid-19.

Tuy nhiên, việc Trung Quốc mở cửa trở lại có thể làm phức tạp thêm câu chuyện lạm phát toàn cầu, bằng cách kích thích nhu cầu — và giá — đối với dầu và các hàng hóa khác. Điều đó sau đó có thể có ý nghĩa đối với Fed và các ngân hàng trung ương lớn khác. Trong khi đó, hy vọng rằng Fed có thể kiềm chế lạm phát gia tăng mà không đẩy nền kinh tế vào suy thoái đã được thúc đẩy bởi báo cáo việc làm tháng 12, cho thấy mức tăng lương giảm bớt trong khi tỷ lệ thất nghiệp quay trở lại mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ.

Nhà kinh tế trưởng Torsten Slok của Apollo Global Management cho biết có vẻ như đó là một cú hạ cánh nhẹ nhàng. Bất chấp sự lạc quan vừa chớm nở như vậy, Ngân hàng Thế giới mới đây đã cắt giảm dự báo tăng trưởng đối với hầu hết các quốc gia và khu vực, đồng thời cảnh báo những cú sốc mới vẫn có thể dẫn đến suy thoái.

Theo nhà kinh tế trưởng Bruce Kasman của JPMorgan Chase & Co, mặc dù nguy cơ suy thoái toàn cầu trong thời gian ngắn đã giảm bớt, nhưng vẫn có 70% khả năng xảy ra suy thoái vào cuối năm nay hoặc năm 2024. Áp lực về giá cả và chi phí có thể vẫn còn quá dai dẳng và tăng cao đối với Fed và ECB, tạo tiền đề cho sự kết thúc cuối cùng của việc mở rộng toàn cầu. Một cuộc suy thoái là kịch bản có nhiều khả năng xảy ra hơn.