Khuyến nghị về lưới điện truyền tải trong điều chỉnh Quy hoạch điện VIII

Sáng 17/2, Bộ Công Thương tổ chức Hội thảo “Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 (Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII) và báo cáo đánh giá môi trường chiến lược” nhằm hoàn thiện đề án trình Chính phủ. Đây là sự kiện quan trọng trong bối cảnh ngành điện Việt Nam đối mặt với nhiều biến động và yêu cầu cấp bách về đổi mới, thích ứng với xu thế phát triển năng lượng sạch.

Lưới điện truyền tải 500 kV giữ vai trò xương sống

Tham luận tại Hội thảo, Thạc sĩ Cao Đức Huy, nghiên cứu viên phòng Phát triển Hệ thống điện, Viện Năng lượng (Bộ Công Thương) đã trình bày nội dung về điều chỉnh chương trình phát triển lưới điện truyền tải.

Thạc sĩ Cao Đức Huy, nghiên cứu viên phòng Phát triển Hệ thống điện, Viện Năng lượng. Ảnh: Cấn Dũng

Theo đó, về định hướng phát triển, theo ông Cao Đức Huy, phát triển hệ thống truyền tải điện đồng bộ với tiến độ các nguồn điện, nhu cầu phát triển phụ tải của các địa phương, sử dụng công nghệ hiện đại, đảm bảo tiêu chuẩn quốc tế, sẵn sàng kết nối khu vực. Phát triển lưới điện thông minh (Smart Grid) để tích hợp các nguồn năng lượng tái tạo ở quy mô lớn, đáp ứng yêu cầu vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định và kinh tế.

Ngoài ra, phát triển lưới điện truyền tải bảo đảm khả năng giải tỏa công suất các nhà máy điện, nâng cao độ tin cậy cung cấp điện, giảm tổn thất điện năng, đáp ứng tiêu chí N-1 đối với vùng phụ tải quan trọng, N-1-1 đối với vùng phụ tải đặc biệt quan trọng, lưới điện đấu nối nguồn điện hạt nhân. Phát triển lưới điện truyền tải điện có dự phòng lâu dài, tăng cường sử dụng cột nhiều mạch, nhiều cấp điện áp đi chung để giảm diện tích chiếm đất. Khuyến khích xây dựng các trạm biến áp truyền tải kết hợp cung cấp điện cho phụ tải lân cận.

“Đến năm 2030, lưới điện truyền tải 500 kV giữ vai trò xương sống trong liên kết các hệ thống điện miền và trao đổi điện năng với các nước trong khu vực”, ông Cao Đức Huy chỉ ra.

Ngoài ra, sau năm 2030, nghiên cứu phương án phát triển công nghệ truyền tải điện một chiều siêu cao áp (HVDC), công nghệ truyền tải điện xoay chiều điện áp trên 500 kV nhằm nâng cao năng lực truyền tải liên vùng miền, khai thác hiệu quả tiềm năng nguồn điện và đảm bảo cung ứng điện. Nghiên cứu phương án đấu nối, giải tỏa công suất nguồn điện hạt nhân và các phương án kết nối xuyên châu Á - Thái Bình Dương.

Đồng thời, xây dựng lưới điện 220 kV bảo đảm độ tin cậy, các trạm biến áp trong khu vực có mật độ phụ tải cao thiết kế theo sơ đồ đảm bảo vận hành linh hoạt. Xây dựng các trạm biến áp 220 kV đủ điều kiện vận hành không người trực. Đẩy mạnh xây dựng các trạm biến áp GIS, trạm ngầm tại các trung tâm phụ tải, trạm biến áp sử dụng các máy biến áp công suất lớn.

Về nhu cầu truyền tải liên miền, ông Cao Đức Huy cho biết, nhu cầu truyền tải liên miền tăng dần theo từng năm. Trên giao diện Bắc - Trung, xu hướng truyền tải từ miền Trung ra miền Bắc đóng vai trò chủ đạo. Truyền tải Trung - Bắc dự kiến tăng từ 17 tỷ kWh năm 2030 lên 135 tỷ kWh năm 2050. Ngoài ra, trên giao diện Trung - Nam, truyền tải từ miền Trung vào miền Nam vẫn chiếm chủ đạo, sản lượng truyền tải trong khoảng từ 37-42 tỷ kWh. Truyền tải Nam - Trung tăng trưởng đáng kể, đạt 29 tỷ năm 2050.

Về lưới truyền tải liên miền, theo Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII các đường dây liên kết vùng miền đến năm 2030 xem xét định hướng phát triển sơ bộ như sau: Tăng cường liên kết Bắc Trung Bộ - Bắc Bộ: Chương trình phát triển tối ưu nguồn điện cho thấy có nhu cầu truyền tải cao từ Bắc Trung Bộ ra Bắc Bộ, cần 8 mạch đường dây 500 kV (tăng thêm 1 mạch so với Quy hoạch điện VIII).

Liên kết Trung Trung Bộ - Bắc Trung Bộ, hiện gồm 4 mạch đường dây 500 kV hiện hữu với 2 mạch đơn Vũng Áng - Đà Nẵng và 1 đường dây mạch kép Quảng Trạch - Dốc Sỏi. Trường hợp phát triển nguồn năng lượng tái tạo và tăng cường nhập khẩu điện Lào tại khu vực Quảng Trị, xem xét xây dựng mới đường dây 500 kV mạch kép trạm cắt 500 kV Quảng Trị 2 - trạm cắt Vũng Áng 2 hoặc cải tạo 2 mạch đường dây 500 kV Quảng Trị - Vũng Áng thành 2 đường dây mạch kép. Liên kết Tây Nguyên - Trung Trung Bộ, có 5 mạch đường dây 500 kV. Trong đó có 4 mạch đường dây hiện hữu, bao gồm 2 mạch đơn Dốc Sỏi - Pleiku, Thạnh Mỹ - Pleiku và 1 đường dây mạch kép Dốc Sỏi - Pleiku 2. Giai đoạn 2026-2030, dự kiến cải tạo đường dây 500 kV mạch đơn Pleiku - Thạnh Mỹ thành mạch kép.

Tiếp tục phát triển hạ tầng truyền tải

Ông Cao Đức Huy thông tin thêm, ngoài các công trình truyền tải 500 kV liên kết vùng miền nói trên, các công trình đường dây 500 kV nội vùng đáng chú ý trong giai đoạn này có thể kể đến: đường dây 500 kV Lào Cai - Vĩnh Yên giải tỏa công suất thủy điện và tăng cường nhập khẩu điện Trung Quốc, đường dây 500 kV Tây Hà Nội - Vĩnh Yên kết nối mạch vòng 500 kV khu vực Hà Nội, đường dây mạch 2 Đà Nẵng - Dốc Sỏi tăng cường liên kết nội vùng Trung Trung Bộ, đường dây 500 kV Thốt Nốt - Đức Hòa liên kết Tây Nam Bộ - Đông Nam Bộ.

Toàn cảnh Hội thảo Điều chỉnh Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến năm 2050 và báo cáo đánh giá môi trường chiến lược. Ảnh: Cấn Dũng

Về định hướng truyền tải liên miền 2036-2050, theo Điều chỉnh Quy hoạch điện VIII, tiếp tục phát triển hạ tầng truyền tải từ các trung tâm nguồn Nam Trung Bộ, Tây Nguyên và Trung Trung Bộ về trung tâm phụ tải Bắc Bộ và Đông Nam Bộ. Cân nhắc các phương án phát triển thêm hạ tầng hệ thống truyền tải điện một chiều siêu cao áp (HVDC) 800 kV, hệ thống truyền tải điện cao thế xoay chiều (HVDC) trên 500 kV và phương án cải tạo lưới điện 500 kV lên cấp điện áp cao hơn (tận dụng tuyến cũ). Tăng cường áp dụng công nghệ mới, giải quyết bài toán truyền tải cao trong bối cảnh hạn chế quỹ đất (Đường dây cột 3,4 mạch với cấp điện áp siêu cao áp, cáp ngầm siêu cao áp, cáp ngầm xuyên biển). Phát triển lưới điện thông minh. Cân nhắc phương án đấu nối, giải tỏa công suất nguồn điện hạt nhân tại các vị trí tiềm năng nếu tiếp tục phát triển.

Về khả năng nhập khẩu điện, ông Cao Đức Huy cho biết, Việt Nam có khả năng nhập khẩu điện từ Trung Quốc và Lào vì đây là những nước đang dư thừa nguồn điện (đặc biệt là nguồn thủy điện) và có kế hoạch xuất khẩu điện sang các nước láng giềng.

Đối với nhập khẩu Trung Quốc, Việt Nam đang mua điện Trung Quốc qua 2 đường dây 220 kV Malungtang - Hà Giang và Maquan - Lào Cai trong mùa khô để đáp ứng một phần nhu cầu phụ tải. Tổng công suất mua điện hiện tại khoảng 550 MW, điện năng khoảng 2-3 tỷ kWh/năm. EVN đang nghiên cứu đề xuất mua thêm điện từ Trung Quốc, nếu được chấp thuận, nguồn điện này sẽ được đấu nối vào trạm biến áp 500 kV Lào Cai và giải tỏa công suất chủ yếu qua đường dây 500kV Lào Cai - Vĩnh Yên.

Đối với nhập khẩu Lào, hiện nay, Việt Nam đang nhập khẩu khoảng 1.000 MW nguồn điện từ Lào qua các đường dây 220 kV liên kết. Theo hiệp định giữa hai Chính phủ, tổng công suất nhập khẩu từ Lào dự kiến sẽ tăng lên 5.000-8.000 MW năm 2030.

Bên cạnh đó, về khả năng xuất khẩu điện Việt Nam hiện đang xuất khẩu điện cho Campuchia khoảng 250 MW thông qua đường dây mạch kép truyền tải 220 kV Châu Đốc -Tà Keo dài 77 km. Trong giai đoạn quy hoạch, Việt Nam có thể xem xét nghiên cứu việc trao đổi mua - bán và xuất khẩu điện sang các nước láng giềng để tăng khai thác hiệu quả công suất/sản lượng dư thừa trong một số thời điểm, đồng thời tăng cường khả năng hình thành lưới liên kết khu vực trong tương lai.

Đồng thời, về xuất khẩu điện không nối lưới, hiện nay, một số nghiên cứu đã được đề xuất xem xét khả năng xuất khẩu điện từ các nguồn năng lượng tái tạo không nối lưới. Tùy thuộc vào điều kiện kinh tế - kỹ thuật cho phép trong tương lai, việc tận dụng 1 số khu vực có tiềm năng tốt để phát triển các nhà máy điện năng lượng tái tạo phục vụ xuất khẩu sang các nước láng giềng là hợp lý. Quy mô xuất khẩu điện sẽ phụ thuộc vào nhu cầu của bên nhập khẩu. Theo Quyết định 500/QĐ-TTg phê duyệt Quy hoạch điện VIII, dự kiến công suất xuất khẩu điện dao động trong khoảng 5.000-10.000 MW, trên cơ sở đảm bảo an ninh năng lượng trong nước và an ninh quốc phòng.

Theo ông Cao Đức Huy, khối lượng xây dựng lưới truyền tải phụ thuộc nhiều vào kịch bản chương trình phát triển nguồn điện và các chính sách phát triển nguồn năng lượng tái tạo. Khối lượng lưới truyền tải lớn gây áp lực về đầu tư đối với EVN và EVNNPT. Do vậy, cần có những giải pháp, cơ chế để tăng cường năng lực, huy động thêm nguồn lực đầu tư lưới truyền tải.

Đồng thời, ông Cao Đức Huy kiến nghị EVN và EVNNPT đảm bảo tiến độ trục truyền tải liên miền xương sống và chuẩn bị đầu tư cho các công trình quan trọng như HVDC và lưới điện đấu nối nguồn điện hạt nhân. Cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu chuyên sâu để nâng cao hiệu quả vận hành và độ tin cậy của lưới điện, đặc biệt là trong hệ thống điện có tỷ trọng xâm nhập cao của các nguồn năng lượng tái tạo.