Khởi nghiệp từ lợi thế bản địa: Thanh niên vùng cao tìm hướng đi bền vững

Thúc đẩy khởi nghiệp, liên kết chuỗi giá trị vùng dân tộc thiểu số

Ngày 25/12, Trung ương Đoàn TNCS Hồ Chí Minh tổ chức Hội nghị tổng kết "Đoàn Thanh niên tham gia triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025".

Phát biểu tại hội nghị, Bí thư Trung ương Đoàn Nguyễn Tường Lâm cho biết, năm 2025, các cấp bộ Đoàn đã tập trung triển khai hiệu quả các nội dung thuộc Tiểu dự án 2 - Dự án 3 và Tiểu dự án 3 - Dự án 10 của Chương trình Mục tiêu quốc gia, với trọng tâm là hỗ trợ phát triển sản xuất theo chuỗi giá trị, thúc đẩy khởi nghiệp, thu hút đầu tư, đồng thời tăng cường công tác kiểm tra, giám sát, đào tạo, tập huấn tại cơ sở.

Điểm nổi bật là các hoạt động được tổ chức có trọng tâm, trọng điểm, bám sát đặc thù từng địa bàn. Hàng loạt mô hình thanh niên dân tộc thiểu số khởi nghiệp, lập nghiệp gắn với lợi thế địa phương đã được xây dựng và nhân rộng. Đồng thời, triển khai các hoạt động xây dựng, tu sửa đường giao thông nông thôn, đường điện thanh niên thắp sáng làng quê; xây dựng nhà văn hóa, nhà nhân ái; hệ thống nước sạch; xây dựng các tủ sách thanh niên; xây dựng các mô hình trồng rừng, bảo vệ môi trường, phòng chống cháy rừng…

"Thông qua các hoạt động trên, chương trình đã đạt được nhiều kết quả tích cực, thể hiện qua việc cải thiện điều kiện sinh kế, nâng cao năng lực sản xuất, mở rộng cơ hội tiếp cận dịch vụ xã hội, tạo chuyển biến rõ nét về nhận thức và hành động của người dân, góp phần thực hiện hiệu quả các mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi", anh Nguyễn Tường Lâm nhấn mạnh.

Theo PGS.TS Phạm Thị Tố Oanh, Trưởng Ban Kinh tế, Chính sách, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam, thanh niên khởi nghiệp qua mô hình hợp tác xã đóng vai trò quan trọng trong Chương trình Mục tiêu quốc gia vì tạo ra điểm tựa kinh tế vững chắc, hỗ trợ vốn, kỹ năng, kết nối thị trường, giải quyết việc làm, thúc đẩy phát triển nông nghiệp, dịch vụ, góp phần xóa đói giảm nghèo, làm giàu ngay tại quê hương, đặc biệt ở khu vực nông thôn.

Mô hình này giúp thanh niên phát huy sức mạnh tập thể, giảm rủi ro và xây dựng các mô hình kinh tế hiệu quả, bền vững, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội của các Chương trình Mục tiêu quốc gia.

Để phát huy vai trò thanh niên khởi nghiệp qua mô hình hợp tác xã, bà Oanh cho rằng, cần có các giải pháp đồng bộ từ hỗ trợ vốn, kỹ thuật, đào tạo tư duy, ứng dụng công nghệ (chuyển đổi số/xanh) đến xây dựng cơ chế phối hợp hiệu quả giữa Đoàn, chính quyền và hợp tác xã, nhân rộng mô hình hay, tạo sinh kế bền vững, gắn thanh niên với quê hương, góp phần vào mục tiêu phát triển kinh tế, xã hội địa phương.

Gỡ nút thắt hạ tầng

Tại hội nghị, anh Hoàng Ngọc Vũ, chủ Vườn ươm Đất Phật - Ươm giống bảo tồn và phát triển cây Hoàng đàn tuyết, tỉnh Lạng Sơn đã chia sẻ hành trình khởi nghiệp từ một loài cây đặc hữu của địa phương. 

Anh Vũ cho biết, việc khởi nghiệp từ cây Hoàng đàn tuyết gặp nhiều khó khăn do thiếu tài liệu kỹ thuật về ươm giống và chăm sóc. Bên cạnh đó, thời gian qua xuất hiện một số thông tin truyền thông sai lệch, thổi phồng giá trị cây Hoàng đàn tuyết, tạo giá trị ảo, ảnh hưởng đến những người trực tiếp sản xuất. Hiện nay, các nhà vườn xác định mục tiêu ưu tiên là bảo tồn và phát triển, coi giá trị cảnh quan, phong thủy và tâm linh là chính, chưa hướng tới khai thác gỗ, dược liệu hay tinh dầu.

Theo anh Vũ, trong quá trình phát triển mô hình đã nhận được sự đồng hành của các hội, đoàn và chính quyền địa phương. Hiện phần lớn các cơ sở ươm giống Hoàng đàn tuyết ở Lạng Sơn đã được cấp mã số vùng trồng và phép kinh doanh trong nước, song vẫn còn một số cơ sở chưa được cấp phép. Do đó, anh kiến nghị cơ quan chức năng tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, tạo điều kiện để các hộ ươm giống phát triển đúng quy định.

Từ thực tiễn, anh Hoàng Ngọc Vũ đề xuất nhóm giải pháp nhằm tăng hiệu quả khởi nghiệp của thanh niên nông thôn. Trong đó có định hướng nghề nghiệp tại chỗ gắn lợi thế bản địa; tăng kết nối mô hình hiệu quả để học trực tiếp theo cách "cầm tay chỉ việc"; thiết kế gói vốn nhỏ, linh hoạt và dài hạn; hỗ trợ kỹ năng truyền thông để giới thiệu sản phẩm đúng bản chất, hạn chế thông tin sai lệch; hình thành tổ nhóm hợp tác để tạo sức mạnh tập thể trong sản xuất và tiêu thụ.

Sau khi tốt nghiệp đại học, năm 2022, anh Lý Văn Minh, Giám đốc Hợp tác xã nông nghiệp Tả Cù Tỷ, tỉnh Lào Cai trở về quê hương để khởi nghiệp với cây chè Shan tuyết cổ thụ. Sau 3 năm phát triển, hợp tác xã đã xây dựng được bảy sản phẩm từ chè Shan tuyết, tạo việc làm cho 12 thành viên và khoảng 20 lao động thời vụ.

Tuy nhiên, theo anh Minh, quá trình phát triển vẫn gặp nhiều khó khăn. Đơn cử, tuyến đường độc đạo vào xã Tả Cù Tỷ xuống cấp nghiêm trọng, gây trở ngại cho giao thương. Hạ tầng Internet còn hạn chế, một số thôn bản không có sóng, ảnh hưởng đến chuyển đổi số và hoạt động quảng bá, kinh doanh... 

Anh Lý Văn Minh kiến nghị cơ quan chức năng sớm quan tâm đầu tư nâng cấp tuyến đường độc đạo vào xã Tả Cù Tỷ. Việc cải thiện hạ tầng giao thông sẽ giúp giảm chi phí vận chuyển nguyên liệu và sản phẩm chè Shan tuyết; tạo điều kiện thuận lợi cho giao thương hàng hóa, thu hút doanh nghiệp liên kết tiêu thụ, mở rộng thị trường cho sản phẩm nông nghiệp của địa phương. Khi giao thông được cải thiện, các hoạt động sản xuất, kinh doanh của hợp tác xã và người dân sẽ có điều kiện phát triển ổn định và bền vững hơn.

Cùng với đó, ưu tiên đầu tư hoàn thiện hạ tầng viễn thông, đặc biệt là mạng Internet tại các thôn bản vùng sâu, vùng xa của xã Tả Cù Tỷ. Việc phủ sóng Internet ổn định sẽ giúp thanh niên và hợp tác xã nâng cao năng lực tiếp cận thông tin, từng bước ứng dụng công nghệ số vào sản xuất, chế biến và ứng dụng thương mại điện tử và triển khai các hình thức bán hàng trực tuyến.

Nhân dịp này, Trung ương Đoàn đã khen thưởng các tập thể có thành tích xuất sắc trong tham gia phát triển kinh tế, xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi năm 2025.