Khai mạc Diễn đàn Kinh tế mới lần thứ 3

Diễn đàn do Ban Chính sách, chiến lược Trung ương và Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam đồng chỉ đạo, giao các đơn vị trực thuộc hai cơ quan (Tạp chí Kinh tế Việt Nam, Viện Nghiên cứu Chính sách và Chiến lược, Vụ Kinh tế tổng hợp) đồng chủ trì tổ chức.

Diễn đàn có sự tham dự và phát biểu của Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc; Uỷ viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Trưởng Ban Chính sách, chiến lược Trung ương Nguyễn Thanh Nghị… cùng Lãnh đạo nhiều bộ, ngành, địa phương, Đại sứ quán một số nước tại Việt Nam cùng đông đảo doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Kinh tế Việt Nam có bước tăng trưởng vượt bậc

Phát biểu khai mạc diễn đàn, GS.TS. Hoàng Văn Cường, Phó Chủ tịch Hội Khoa học Kinh tế Việt Nam, thông tin, sau 40 năm đổi mới, nền kinh tế nước ta đã đạt nhiều thành tựu quan trọng. Quy mô GDP năm 2025 ước đạt khoảng 500 tỷ USD, thu nhập bình quân đầu người đạt khoảng 5.000 USD. Việt Nam chính thức vượt ngưỡng, trở thành nước có thu nhập trung bình cao. Tốc độ tăng trưởng bình quân những năm qua đạt khoảng 7%/năm, thuộc nhóm dẫn đầu châu Á và được coi là “ngôi sao sáng” của tăng trưởng kinh tế toàn cầu.

“Xuất nhập khẩuhàng hóa liên tục tăng, đưa Việt Nam vào nhóm 20 quốc gia thương mại hàng đầu thế giới. Chúng ta đã trở thành trung tâm sản xuất quan trọng trong các ngành dệt may, da giày, điện tử, với nhiều doanh nghiệp FDI quy mô toàn cầu lựa chọn Việt Nam là điểm đến”, GS.TS. Hoàng Văn Cường nhấn mạnh.

Tuy nhiên, GS.TS. Hoàng Văn Cường cũng thẳng thắn cho rằng, nội lực nền kinh tế chưa được phát huy đúng mức. Xuất khẩu phụ thuộc chủ yếu vào khu vực FDI, chiếm tới hơn 70%. Sự kết nối và lan tỏa từ khu vực này sang doanh nghiệp trong nước còn hạn chế. Hàm lượng giá trị gia tăng trong nước của các mặt hàng xuất khẩu chủ lực chỉ đạt khoảng 30 - 35%. Sản xuất trong nước vẫn chủ yếu gia công, lắp ráp, đảm nhận những khâu có giá trị gia tăng thấp trong chuỗi giá trị. Năng suất lao động của Việt Nam còn ở mức thấp so với thế giới. Nếu không cải thiện, chúng ta có thể bỏ lỡ cơ hội từ thời kỳ dân số vàng và đối mặt nguy cơ rơi vào “bẫy thu nhập trung bình”.

Kinh tế thế giới hiện nay đầy biến động, cạnh tranh công nghệ gay gắt, rào cản thương mại mới xuất hiện, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng. Song song với đó, cách mạng xanh, chuyển đổi số, trí tuệ nhân tạo, tự động hóa đang làm thay đổi cấu trúc sản xuất và thương mại toàn cầu. Khoảng cách giữa các quốc gia phát triển và đang phát triển có thể rút ngắn. Nhiều nước đã điều chỉnh chiến lược, tìm cách tham gia sâu hơn vào chuỗi giá trị mới để gia tăng sức cạnh tranh.

Đây là thời điểm để Việt Nam bứt phá, vươn lên bằng nội lực, tham gia ngay từ đầu vào các ngành công nghệ cao, trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu thay vì chỉ dừng ở lắp ráp. Đó là con đường để tăng trưởng không chỉ nóng, mà bền vững, hướng tới mục tiêu phát triển nhanh, tạo sức bật để đạt tốc độ tăng trưởng hai con số và thực hiện khát vọng trở thành một Việt Nam vững mạnh.

Đồng tình với những nhận định trên, ông Nguyễn Thanh Nghị, cũng đồng tình, sau gần 40 năm đổi mới, Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu to lớn, mang ý nghĩa lịch sử. Từ một nước nghèo, thu nhập thấp, Việt Nam đã trở thành một trong những nền kinh tế năng động, tăng trưởng nhanh, với quy mô GDP và thu nhập bình quân đầu người tăng mạnh. Việt Nam đã bước vào nhóm quốc gia có thu nhập trung bình từ năm 2008 và dự kiến đạt nhóm thu nhập trung bình cao vào cuối năm nay. Quy mô GDP năm 2025 ước đứng thứ tư ASEAN, trong nhóm 20 quốc gia có thương mại lớn nhất toàn cầu. Đời sống vật chất, tinh thần của nhân dân ngày càng nâng cao.

Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế nước ta vẫn chủ yếu theo chiều rộng, dần chạm ngưỡng tiềm năng, mô hình tăng trưởng bộc lộ nhiều hạn chế. Trong khi đó, bối cảnh quốc tế nhiều biến động: Cạnh tranh thương mại, công nghệ gay gắt, các tiêu chuẩn quốc tế mới về môi trường và thương mại ngày càng khắt khe, tác động trực tiếp đến nền kinh tế có độ mở lớn như Việt Nam.

Quyết tâm đổi mới mô hình tăng trưởng

Trước thực tiễn này, ông Nguyễn Thanh Nghị cũng cho rằng, yêu cầu cấp bách đặt ra là xây dựng mô hình tăng trưởng mới, vừa đổi mới động lực truyền thống, vừa khai mở động lực dựa trên tri thức, công nghệ, đổi mới sáng tạo và sức mạnh nội sinh. Cần phát huy tối đa tiềm lực các khu vực, các ngành, các không gian kinh tế, chú trọng cả phía cung và phía cầu của nền kinh tế.

Phát biểu chỉ đạo tại diễn đàn, Phó Thủ tướng Hồ Đức Phớc nhấn mạnh, Việt Nam đang đứng trước ngưỡng cửa của mục tiêu lớn là trở thành nước phát triển có thu nhập cao vào năm 2045 và đạt phát thải ròng bằng “0” vào năm 2050.

Để đạt mục tiêu này, Việt Nam cần quyết tâm chuyển đổi mô hình tăng trưởng, không chỉ theo chiều rộng mà cả chiều sâu, phát triển dựa trên nền tảng khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, nâng cao năng suất lao động và sử dụng hiệu quả nguồn lực. Mô hình kinh tế mới không chỉ là sự lựa chọn, mà còn là yêu cầu của thực tiễn và mệnh lệnh của thời đại. Mục tiêu là tạo ra động lực tăng trưởng mới, xây dựng từng tế bào kinh tế năng động, có sức chống chịu cao, phát triển bền vững trước biến động kinh tế, chính trị toàn cầu.

Phó Thủ tướng cũng nhấn mạnh, thời gian qua, Bộ Chính trị đã ban hành 4 nghị quyết quan trọng, tạo nền tảng và động lực phát triển đất nước: Nghị quyết 57 về phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết 60 về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật; Nghị quyết 68 về phát triển kinh tế tư nhân; Nghị quyết 59 về hội nhập quốc tế trong tình hình mới.

Đây là kim chỉ nam để đất nước phát triển nhanh, độc lập, tự cường, chủ động hội nhập sâu rộng. Muốn vậy, chúng ta phải làm chủ vùng nguyên liệu, công nghệ, nguồn nhân lực chất lượng cao; đa dạng hóa và mở rộng thị trường; tham gia bền vững vào chuỗi giá trị toàn cầu; hướng tới mô hình quản trị hiện đại, sử dụng hiệu quả tiềm năng và nguồn lực quốc gia.

Trong bối cảnh thế giới thay đổi nhanh chóng, cạnh tranh gay gắt, chủ nghĩa bảo hộ gia tăng, chuỗi giá trị truyền thống bị đứt gãy, xung đột địa chính trị phức tạp kéo dài, việc chủ động hội nhập và phát huy nội lực để gia tăng vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu là hết sức quan trọng.

Phó Thủ tướng cũng kỳ vọng, diễn đàn nhận được nhiều ý kiến đóng góp thẳng thắn, khách quan và trí tuệ, góp phần hoàn thiện cơ chế, chính sách và giải pháp thúc đẩy phát triển trong giai đoạn hiện nay và thời gian tới.

Diễn đàn Kinh tế mới Việt Nam lần thứ 3 được tổ chức với chủ đề: “Phát huy nội lực – Kết nối chuỗi giá trị toàn cầu”. Diễn đàn gồm các phần: Dẫn luận, thảo luận, tập trung vào nội dung phát triển mô hình kinh tế mới, nâng cao vị thế trong chuỗi giá trị toàn cầu, tạo sức bật cho kinh tế Việt Nam trong kỷ nguyên mới.