HTX tre nứa Đỗ Xuyên: Mở lối thoát nghèo cho người dân miền núi

Trong nhịp sống hiện đại hối hả, Hợp tác xã sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên (xã Liên Minh, tỉnh Phú Thọ) vẫn bền bỉ thắp lửa nghề truyền thống, biến những sản phẩm mây tre đan bình dị thành hàng hóa giá trị cao. Không chỉ giữ gìn bản sắc quê hương, hợp tác xã còn giúp nhiều lao động, trong đó có người khuyết tật và hộ nghèo vùng miền núi, có công việc ổn định, thu nhập vững vàng, từng bước thoát nghèo bền vững.

Từ nghề truyền thống tới mô hình liên kết thoát nghèo

Làng Đỗ Xuyên từ lâu đã nổi tiếng với nghề thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa. Qua nhiều thế hệ, nghề này không chỉ là sinh kế mà còn là một phần ký ức văn hóa của cộng đồng. Tuy nhiên, bước sang thời kỳ hội nhập, sản phẩm làm theo lối nhỏ lẻ, phân tán bộc lộ nhiều hạn chế như thiếu vốn đầu tư, khó tiếp cận thị trường lớn, mẫu mã chưa phong phú và quan trọng nhất là chưa tạo được thương hiệu tập thể. Điều này khiến thu nhập của nhiều hộ dân bấp bênh, đặc biệt là các hộ nghèo và cận nghèo trong xã.

Trước thực tế ấy, năm 2022, Hợp tác xã sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ từ tre, nứa Đỗ Xuyên ra đời, tập hợp các hộ sản xuất trong làng thành một khối thống nhất. Mục tiêu của hợp tác xã không chỉ là phát triển kinh tế mà còn giúp bà con, nhất là lao động vùng miền núi, có công ăn việc làm ổn định, tăng thu nhập, giảm dần tỷ lệ hộ nghèo. Việc liên kết sản xuất theo mô hình hợp tác xã giúp chia sẻ nguồn nguyên liệu, hỗ trợ kỹ thuật, đảm bảo chất lượng đồng đều và mở rộng kênh tiêu thụ.

Quy trình sản xuất của hợp tác xã được chuẩn hóa từ khâu chọn nguyên liệu, xử lý chống mối mọt, chẻ, vót, uốn, đan ghép, mài nhẵn, phủ sơn bảo vệ đến đóng gói. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi sự tỉ mỉ và tay nghề cao, nhưng cũng mở ra cơ hội việc làm cho nhiều đối tượng lao động, kể cả những người không có điều kiện học nghề dài hạn.

Thực tế cho thấy, nhiều lao động trước đây phải đi làm thuê thời vụ ở xa nay đã trở về quê, tham gia sản xuất tại hợp tác xã, có thu nhập ổn định từ 4-5 triệu đồng/tháng. Đặc biệt, hợp tác xã đã tạo việc làm lâu dài cho 2 lao động khuyết tật, giúp họ tự chủ kinh tế và hòa nhập cộng đồng.

Vươn ra thị trường quốc tế, nâng thu nhập, giảm nghèo bền vững

Chỉ sau vài năm hoạt động, Hợp tác xã Đỗ Xuyên đã tạo dấu ấn mạnh mẽ với 8 sản phẩm đạt chuẩn OCOP 4 sao cấp tỉnh, tiêu biểu như: Bình hoa “Con Rồng cháu Tiên”, bình hoa “Ươm mầm phát triển”, mâm nứa chắp “Tre xanh Việt Nam” hay khay “Biển bạc”. Đây là những sản phẩm vừa mang tính thẩm mỹ, vừa chứa đựng giá trị văn hóa sâu sắc.

Doanh thu của hợp tác xã duy trì ở mức cao và tăng đều qua từng năm, từ mức trên 8 tỷ đồng/năm giai đoạn đầu, đến năm 2024 đạt khoảng 9,5 tỷ đồng, tăng hơn 15% so với năm trước. Khoảng 70% sản lượng tiêu thụ trong nước thông qua các chuỗi cửa hàng, hội chợ, siêu thị; 30% còn lại xuất khẩu sang Nhật Bản, Hàn Quốc, Mỹ và một số nước châu Âu. Thị trường quốc tế yêu cầu khắt khe về mẫu mã, chất lượng và an toàn môi trường, vì vậy việc hợp tác xã đáp ứng được các tiêu chuẩn này đã nâng giá trị sản phẩm lên gấp nhiều lần, giúp tăng lợi nhuận và cải thiện thu nhập cho thành viên.

Với mô hình sản xuất tập trung, hợp tác xã duy trì việc làm ổn định cho 25-30 lao động địa phương, trong đó có nhiều lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo. Bà Nguyễn Thị Thu, một thành viên hợp tác xã chia sẻ: “Trước đây tôi chỉ đan lát thủ công tại nhà, thu nhập bấp bênh. Từ khi vào hợp tác xã, tôi được hướng dẫn kỹ thuật mới, làm theo đơn đặt hàng nên thu nhập tăng gấp đôi, lại được làm gần nhà, chăm sóc gia đình”.

Ngoài ra, hợp tác xã còn chú trọng sử dụng nguyên liệu tre, nứa khai thác hợp lý, đảm bảo tái sinh, vừa bảo vệ môi trường, vừa giữ nguồn nguyên liệu bền vững cho tương lai. Ngoài ra, hợp tác xã liên tục đổi mới mẫu mã, kết hợp thiết kế hiện đại với họa tiết truyền thống để thu hút nhóm khách hàng trẻ, qua đó mở rộng thị trường và tạo thêm cơ hội việc làm.

Bằng sự kết hợp giữa truyền thống và đổi mới, Hợp tác xã tre nứa Đỗ Xuyên đã trở thành hình mẫu phát triển kinh tế tập thể gắn với giảm nghèo bền vững ở vùng miền núi Phú Thọ. Không chỉ là nơi gìn giữ nghề cổ truyền, hợp tác xã còn là “bệ đỡ” giúp nhiều hộ dân thoát nghèo, ổn định cuộc sống và tự tin hội nhập kinh tế toàn cầu.

Con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức, nhưng với cách làm bài bản và chiến lược rõ ràng, Hợp tác xã Đỗ Xuyên đang vững vàng đưa thương hiệu mây tre đan quê hương vươn xa, để mỗi sản phẩm không chỉ là hàng hóa, mà còn là câu chuyện về nghị lực vươn lên của người dân nơi miền núi trung du đất Tổ.