Hình thành khu công nghiệp sinh thái

Giảm sử dụng tài nguyên

Mọi vấn đề về môi trường đều phát sinh từ sự phát triển kinh tế, xã hội, trong đó, các KCN cũng tiêu thụ nhiều tài nguyên và phát sinh chất thải, gây ra những tác động tiêu cực tới môi trường và cộng đồng. KCN sinh thái ngày càng được công nhận là một công cụ hiệu quả giúp phát triển bền vững mà trong đó hiệu quả thấy rõ là lượng tài nguyên tiêu thụ sẽ giảm đi nhưng không ảnh hưởng đến tốc độ tăng trưởng và hiệu quả kinh tế của doanh nghiệp (DN) trong các KCN sinh thái.

KCN Hòa Khánh (Đà Nẵng) được chọn tham gia dự án thí điểm KCN sinh thái ở Việt Nam

Theo bà Tường Anh - đại diện Tổ chức xây dựng Báo cáo hướng dẫn kỹ thuật về KCN sinh thái Việt Nam - cho biết: "Ba yếu tố cơ bản của KCN sinh thái bao gồm quản lý môi trường và hiệu quả tài nguyên, sản xuất sạch hơn ở mỗi DN trong KCN và các mạng lưới cộng sinh công nghiệp giữa các DN và hạ tầng xanh của KCN. Mô hình KCN sinh thái được thực hiện thành công ở nhiều nước như Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Mỹ, Úc và nhiều nước châu Âu".

Về bản chất, KCN sinh thái là KCN, trong đó cộng đồng DN sản xuất và DN cung cấp dịch vụ hạ tầng có tương tác với nhau về sử dụng hiệu quả tài nguyên, tạo ra mạng lưới cộng sinh công nghiệp nhằm giảm thiểu phát sinh chất thải để tăng hiệu quả kinh tế, môi trường và xã hội cho cả cộng đồng.

Tiềm năng lớn

Nghị định 82/2018/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý KCN và Khu kinh tế có nêu rõ mục tiêu, chính sách khuyến khích phát triển KCN sinh thái và các tiêu chí xác định KCN sinh thái ở Việt Nam. Việc định hướng các KCN theo hướng KCN sinh thái sẽ góp phần thực hiện chiến lược tăng trưởng xanh của Việt Nam.

Bên cạnh đó, Tổ chức Tài chính quốc tế (IFC) đã hợp tác với Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu xây dựng Báo cáo hướng dẫn kỹ thuật về KCN sinh thái nhằm đưa ra tiêu chí và bước chuyển đổi cần thiết cho các KCN hiện nay của Việt Nam thành KCN sinh thái. Báo cáo kỹ thuật này cũng chỉ ra các cơ hội, giải pháp sinh thái cho các KCN ở Việt Nam. Các cơ hội về cộng sinh trao đổi chất thải, tuần hoàn tái chế chất thải là giải pháp hiệu quả về môi trường, nhưng đồng thời tạo ra các cơ hội kinh doanh mới.

Cũng theo bà Tường Anh, chúng ta lấy ví dụ nếu một KCN được tái chế nước thải để sử dụng lại cho sản xuất có thể giảm được 40% lượng nước thải vào môi trường, cũng như giảm chi phí nước sạch đầu vào. Tương tự, cơ hội tận thu nhiệt thải để sản xuất nước nóng và hơi cấp cho các nhà máy trong KCN giúp giảm sử dụng 20-40% nhiên liệu đốt. Giải pháp cộng sinh công nghiệp trong KCN sinh thái cũng là một trong những công cụ thực hành "kinh tế tuần hoàn" để phát triển bền vững.

Trước đó, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã triển khai dự án thí điểm mô hình KCN sinh thái tại 3 KCN thuộc tỉnh Ninh Bình, Đà Nẵng và Cần Thơ. Sau 4 năm triển khai, 72 DN tham gia chương trình này đã áp dụng các giải pháp sử dụng hiệu quả tài nguyên và sản xuất sạch hơn (RECP), giúp tiết kiệm hằng năm tương ứng 75 tỷ đồng thông qua cắt giảm 17,8 triệu kWh điện, 429.000 m3 nước và một số lượng đáng kể các nguyên, nhiên vật liệu khác... Chẳng hạn, khói nóng từ nhà máy sản xuất thép có thể được tái sử dụng cho các DN trong ngành dệt may để là ủi vải…

Kết quả trên cho thấy tiềm năng lớn trong việc tiết kiệm tài nguyên tại các KCN của Việt Nam, từng bước hình thành các KCN sinh thái, đáp ứng mục tiêu tăng trưởng xanh của Việt Nam.