Hà Nội: Đầu tư phát triển logistics phục vụ hoạt động thương mại điện tử

Hạ tầng logistics chưa theo kịp sự phát triển của TMĐT

Trong 63 tỉnh, thành phố, Hà Nội được đánh giá là một trong các thị trường phát triển TMĐT năng động nhất. Nhiều năm qua, Hà Nội luôn xếp thứ hai cả nước về Chỉ số thương mại điện tử. Trong năm 2020, TMĐT trên địa bàn thành phố tăng trưởng 30%, với 14.386 website/ứng dụng, đóng góp 8% trong tổng mức bán lẻ của thành phố; hỗ trợ doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, góp phần cùng thành phố thực hiện mục tiêu kép trong phòng chống đại dịch Covid-19.

Đặc biệt, từ khi xảy ra dịch bệnh Covid-19, TMĐT càng phát triển do hành vi mua sắm của người tiêu dùng có sự thay đổi mạnh mẽ khi nhanh chóng chuyển từ mua sắm trực tiếp sang mua sắm trực tuyến. Hàng loạt sàn giao dịch điện tử hình thành đã tạo động lực cho doanh nghiệp, người tiêu dùng mua sắm và giao dịch nhiều hơn. Hiện nay, số lượng khách hàng truy cập mua sắm trên các sàn TMĐT tăng trưởng ấn tượng với khoảng 3,5 triệu lượt khách/ngày.

Theo các chuyên gia kinh tế, logistics là một phần không thể thiếu trong chuỗi cung ứng của TMĐT. Trong TMĐT, dù giao dịch được thực hiện trên môi trường mạng nhưng dịch vụ logistics và chuyển phát chính là mắt xích không thể thiếu để hoàn thành các đơn hàng TMĐT. Do vậy, cùng với sự phát triển TMĐT thì dịch vụ logistics cũng phải tăng trưởng tương ứng để kịp thời vận chuyển hàng hóa từ người bán đến người mua.

Logistics cho TMĐT gồm có hạ tầng giao thông giao nhận và kho bãi. Tuy nhiên, thực tế hiện nay, hạ tầng kỹ thuật và dịch vụ giao nhận trong chuỗi logistics cho TMĐT vẫn chưa đáp ứng được so với nhu cầu thực tế. Thị trường chủ yếu là các đơn vị giao nhận, chuyển phát... trong nước có quy mô nhỏ. Còn doanh nghiệp logistics phục vụ TMĐT có quy mô lớn, có đầu tư công nghệ hiện đại với mạng lưới phủ kín khắp các tỉnh, thành trên cả nước còn khá khiêm tốn.

Qua khảo sát của Bộ Công Thương, những khó khăn lớn tác động tới sự phát triển logistics phục vụ TMĐT là môi trường pháp lý, cơ sở hạ tầng, phát triển thị trường và nguồn nhân lực. Bên cạnh đó, công nghệ cũng có vai trò tác động không nhỏ tới việc phát triển của logistics và TMĐT. Kết quả khảo sát cho thấy, từ năm 2015 đến nay, dịch vụ logistics và chuyển phát ở Việt Nam mặc dù đã phát triển khá nhanh nhưng vẫn chưa đáp ứng nhu cầu của TMĐT.

Phát triển logistics phục vụ hoạt động TMĐT

Bà Trần Thị Phương Lan- Q Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội cho biết, việc đứng thứ hai cả nước về Chỉ số thương mại điện tử là kết quả của hàng loạt giải pháp thành phố Hà Nội đã triển khai nhằm phát triển TMĐT thời gian qua. Từ việc hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng công nghệ, thanh toán không dùng tiền mặt ở các lĩnh vực, đến xây dựng các trang TMĐT tiêu thụ nông sản…

Để TMĐT phát triển mạnh mẽ, đóng góp vào tăng trưởng chung của thành phố, việc nâng cao hiệu quả dịch vụ logistics nhằm hỗ trợ sự phát triển của TMĐT đang là yêu cầu cấp bách. Những năm qua, Hà Nội đã quan tâm, phát triển hạ tầng logistics, đặc biệt là phát triển logistics phục vụ hoạt động TMĐT. Đến nay, trên địa bàn có hai trung tâm logistics đang hoạt động tại Khu công nghiệp Sài Đồng B, quận Long Biên và tại ga Yên Viên, huyện Gia Lâm. Ba dự án đầu tư xây dựng hạ tầng dịch vụ logistics đã được chấp thuận chủ trương đầu tư gồm Cảng cạn ICD Cổ Bi, Cảng cạn ICD Đức Thượng, Trung tâm khai thác vận chuyển khu vực phía bắc.

Chín dự án đã được nhà đầu tư đề xuất và đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư như Trung tâm logistics hạng I tại huyện Sóc Sơn, Trung tâm logistics hạng II tại đô thị vệ tinh Phú Xuyên, Trung tâm tiếp vận phía Tây – ga Tây Hà Nội, Trung tâm tiếp vận phía Tây Nam – Ga Hà Đông… Cảng cạn ICD kết hợp cảng đường thủy Khuyến Lương đang được mời gọi nghiên cứu lập đề xuất dự án đầu tư. Tuy nhiên, việc đầu tư xây dựng và nghiên cứu, đề xuất chấp thuận chủ trương đầu tư các trung tâm logistics trên địa bàn còn nhiều vướng mắc, khó khăn như: Trong số 03 dự án đã được UBND Thành phố chấp thuận chủ trương đầu tư vẫn còn vướng mắc về giải phóng mặt bằng; trong số 09 dự án có nhà đầu tư đề xuất thì có 03 dự án đang phải chờ điều chỉnh Quy hoạch đường sắt khu đầu mối thành phố Hà Nội (hiện Cục Đường sắt Việt Nam – Bộ Giao thông vận tải đang nghiên cứu, lập điều chỉnh quy hoạch), 01 dự án phải nghiên cứu, rà soát lựa chọn vị trí khác do không đảm bảo khoảng cách tới trạm rada của Cảng hàng không quốc tế Nội Bài…

Thành phố cũng triển khai nhiều chương trình, hoạt động nâng cao nhận thức, hiểu biết cho cộng đồng doanh nghiệp về kinh doanh dịch vụ logistics; tạo chuyển biến về nhận thức ưu tiên sử dụng dịch vụ logistics thuê ngoài thay cho tự tổ chức hoạt động logistics trong bối cảnh hội nhập; từng bước triển khai mô hình logistics trên cơ sở phát triển TMĐT và quản trị chuỗi cung ứng hiện đại, hiệu quả, chuyên nghiệp; sử dụng công nghệ trong quá trình lưu thông sản phẩm hàng hóa như: truy xuất trực tuyến hành trình vận chuyển, định vị GPS chính xác địa điểm lô hàng, dự kiến thời gian giao nhận hàng...

Thời gian qua, nhằm ứng phó với dịch bệnh Covid-19 và thông qua các chương trình kích cầu, các doanh nghiệp đã phát triển mạnh mẽ ứng dụng bán hàng, thanh toán trực tuyến. Bà Trần Thị Phương Lan cho hay, Sở Công Thương Hà Nội đã phối hợp Bộ Công Thương thông tin, chuyển giao công nghệ, kết nối doanh nghiệp với các trang thương mại điện tử xuyên biên giới nhằm xuất khẩu hàng hóa. Ngoài ra, Sở Công Thương cũng đã phối hợp với các sở, ngành đẩy nhanh tiến độ xây dựng các trung tâm logistics, trung tâm tiếp vận, hệ thống kho hàng hóa, đẩy mạnh triển khai các giải pháp nhằm giảm chi phí logistics kết nối hiệu quả hệ thống hạ tầng giao thông trên địa bàn Thành phố.… để hỗ trợ TMĐT phát triển.

Tuy nhiên, bên cạnh sự vào cuộc của cơ quan quản lý nhà nước thì sự chủ động của doanh nghiệp là yếu tố cực kỳ quan trọng. Bà Trần Thị Phương Lan cho rằng, doanh nghiệp cần tăng cường áp dụng các thành tựu của Cách mạng công nghệ 4.0 trong các dịch vụ logistics như: ứng dụng công nghệ blockchain trong quản lý chuỗi cung ứng hàng hóa; ứng dụng công nghệ in 3D nhằm giảm thiểu thời gian lưu kho và sản xuất; Sử dụng hệ thống quản lý vận tải, kết hợp công nghệ điện toán đám mây và định vị vệ tinh cho phép doanh nghiệp truy xuất vị trí hàng hóa, quản lý phương tiện vận chuyển; ứng dụng công nghệ thực tế giúp nhận diện nhanh chóng thông tin lô hàng, từ đó đẩy nhanh tốc độ xử lý đơn hàng…