Giải mã ngành kinh tế chăm sóc

Nhân đôi lợi ích

Tại Hội thảo "Đầu tư vào kinh tế chăm sóc: Giải pháp thúc đẩy bình đẳng giới và tăng trưởng bền vững" tổ chức ngày 14/3, phân tích về ngành kinh tế chăm sóc, bà Nguyễn Kim Lan - Quản lý chương trình Tăng cường quyền năng kinh tế cho phụ nữ của UN Women Việt Nam - cho hay, kinh tế chăm sóc đơn giản là lĩnh vực kinh tế liên quan đến dịch vụ chăm sóc cho dù được hay không được trả lương. Kinh tế chăm sóc rất quan trọng để xã hội được vận hành.

“Kinh tế chăm sóc trả lương và không trả lương chiếm 20% GDP toàn cầu. Tại Việt Nam, kinh tế chăm sóc quy đổi ra tài chính có thể đạt 1.100 tỷ đồng/năm. Nếu giải phóng được kinh tế chăm sóc đồng thời đạt được bình đẳng giới, phụ nữ có thể tham gia thị trường lao động này tốt hơn, tăng cường phát triển cho xã hội”, bà Lan nói.

Các chuyên gia nhìn nhận kinh tế chăm sóc đang đóng góp lớn trong GDP toàn cầu. Ảnh: Hải Linh

Kinh tế chăm sóc nhìn nhận trong doanh nghiệp có thể được hiểu là những giải pháp để người lao động hài hoà giữa công việc và cuộc sống. Thực tế, chính sách này không chỉ đã hiện diện trong pháp luật về lao động mà còn được doanh nghiệp áp dụng khá đa dạng.

Tiêu biểu có thể chỉ ra: Thời gian làm việc linh hoạt mà vẫn đảm bảo công việc; chế độ chăm sóc trẻ em là con của người lao động, giải pháp này tuỳ vào quy mô và nguồn lực của doanh nghiệp có thể là đầu tư nhà trẻ, trường mẫu giáo, trả lương cho người lao động khi chăm con ốm, hỗ trợ học phí cho con của người lao động…

“Những chính sách này không chỉ hỗ trợ người lao động yên tâm với công việc còn từ đó tạo ra nhiều giá trị về hiệu quả công việc cho bản thân doanh nghiệp. Đặc biệt giữ chân người lao động trong bối cảnh thị trường lao động đang cạnh tranh mạnh như hiện nay”, bà Lan cho biết thêm.

Từ kinh nghiệm áp dụng các giải pháp chăm sóc người lao động trong doanh nghiệp, bà Trần Thị Thu Trang - Chủ tịch HĐQT Công ty CP Sản xuất gia công và xuất nhập khẩu Hanel - đồng tình quan điểm và chia sẻ, tại Hanel, chính sách hỗ trợ người lao động rất phong phú, như: Thực hiện chính sách giờ làm việc linh hoạt, ngoài bảo hiểm xã hội theo quy định người lao động còn được hưởng bảo hiểm sức khoẻ do công ty thực hiện, tổ chức du lịch hàng năm cho cả gia đình người lao động, phiếu biết ơn phát mỗi tháng một lần…

“Khi công ty có một môi trường làm việc tốt đẹp, thân thiện, sẽ khơi dậy được tiềm năng và khuyến khích người lao động phát triển năng lực”, lãnh đạo Công ty Hanel nhấn mạnh.

Nhìn nhận kinh tế chăm sóc dưới góc nhìn của một lĩnh vực tạo ra giá trị tài chính, bà Nguyễn Thị Kim Thanh - Tổng Giám đốc Công ty CP Quốc tế Nhân Ái - khẳng định là ngành có nhiều tiềm năng.

Theo bà Thanh, kinh tế chăm sóc là lĩnh vực rất đặc thù nhất là chăm sóc người cao tuổi. Lĩnh vực này rất có ý nghĩa, trong xã hội hiện đại, bận rộn nhiều gia đình không có điều kiện đầy đủ để chăm sóc người cao tuổi, Nhân Ái thực hiện dịch vụ này. Nhân Ái là hệ thống dưỡng lão đầu tiên tại Việt Nam khi áp dụng các mô hình tiên tiến ở nước ngoài vào lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi.

Thêm nữa, phụ nữ với thế mạnh quan sát tỉ mỉ, cẩn thận rất phù hợp với lĩnh vực chăm sóc người cao tuổi. Do đó, khi tham gia dịch vụ này, phụ nữ nhất là trong độ tuổi vàng từ 35 - 45 đều có thể phát huy thế mạnh, đồng thời góp sức thực hiện bình đẳng giới.

Còn nhiều giới hạn cho phát triển

Kinh tế chăm sóc nhìn dưới góc độ một ngành kinh tế tuy có tiềm năng nhưng theo bà Thanh, có rất nhiều giới hạn cho phát triển. Bà nói, viện dưỡng lão cách đây 20 năm là mô hình rất mới. Khi đó, Luật Người cao tuổi chưa ra đời, đến năm 2009, luật ra đời và chính sách chăm sóc cho người cao tuổi mới được công nhận.

Dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ ngày một phát triển trong tương lai. Ảnh minh hoạ

Tuy nhiên, từ khi mở mô hình viện dưỡng lão đầu tiên năm 2000 tới nay, Nhân Ái chưa được hỗ trợ hoặc hỗ trợ rất ít về thuế, đất đai hay chính sách khuyến khích phát triển. “Đất nước ngày một phát triển, dịch vụ chăm sóc người cao tuổi sẽ ngày càng có nhu cầu lớn, chúng tôi mong muốn được hỗ trợ nhiều hơn bằng các chính sách để có thể nhân rộng mô hình kinh tế này”, bà Thanh đề xuất.

Cũng cho rằng, đầu tư vào chăm sóc người lao động, doanh nghiệp không chỉ thực hiện tốt pháp luật về lao động bà Vũ Thu Hằng - Quản lý chương trình Giới và Phát triển kinh tế bao trùm tại Việt Nam, Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC) - nhìn nhận, doanh nghiệp còn truyền tải đi thông điệp về tính nhân văn và bình đẳng giới rất cụ thể.

Để có thể thực hiện các giải pháp chăm sóc một cách tốt nhất, đại diện IFC khuyến cáo, doanh nghiệp cần lưu ý khả năng tiếp cận của người lao động; chất lượng của cơ sở có chăm sóc người lao động; tính linh hoạt của dịch vụ; tìm kiếm đối tác để chia sẻ nguồn lực; tăng tiếp cận với các dịch vụ chăm sóc và đạt hiệu quả cho các bên.

Bên cạnh đó, đại diện UN Woment cũng nhấn mạnh, trong kinh tế chăm sóc bao gồm cả trả lương và không trả lương, UN Woment sẽ làm việc với nhiều đối tác trong khu vực nhà nước và ngoài nhà nước nhằm giảm tải và phân bổ tài chính cho đối tượng không được trả lương; nâng cao tiếng nói của người lao động trong lĩnh vực chăm sóc không được trả lương.

Cùng với đó, thúc đẩy khu vực doanh nghiệp cung cấp dịch vụ chăm sóc có trả lương, sao cho họ cung cấp dịch vụ chất lượng và trong khả năng chi trả của đa số người lao động. Từ đó, chung tay xây dựng được chính sách kinh tế bền vững.