Nâng cao năng lực thực thi FTA, để ‘nâng hạng’ FTA Index

Ưu tiên khai thác tốt hơn FTA đã ký

Lần đầu tiên Việt Nam công bố Bộ chỉ số đánh giá kết quả thực thi Hiệp định thương mại tự do - Bộ chỉ số FTA Index. Đây là công cụ đánh giá toàn diện nhằm đo lường mức độ thực thi và tận dụng các FTA của các địa phương.

Theo đánh giá của các chuyên gia, Bộ chỉ số không chỉ để đo đếm, so sánh việc thực thi các FTA giữa các địa phương mà còn là động lực thúc đẩy các tỉnh, thành không ngừng đổi mới, đẩy mạnh cải cách hành chính, hỗ trợ cộng đồng doanh nghiệp thực thi có hiệu quả và tối ưu hóa các nguồn lực, các cơ hội từ các FTA để đa dạng hóa thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, góp phần duy trì đà tăng trưởng xuất khẩu bền vững.

Ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên chia sẻ 5 ý nghĩa của Bộ chỉ số FTA Index

Chia sẻ với Báo Công Thương về những ý nghĩa thiết thực cũng như tầm quan trọng của Bộ chỉ số FTA Index, ông Ngô Chung Khanh - Phó Vụ trưởng Vụ Chính sách thương mại đa biên, Bộ Công Thương cho biết, trong bối cảnh hiện nay, Bộ chỉ số mang 5 thông điệp, ý nghĩa chính.

Thứ nhất là trong cái bối cảnh chủ nghĩa bảo hộ hiện nay đang quay lại và ngày càng gia tăng thì FTA Index đã gửi đi một thông điệp là Việt Nam vẫn kiên định với đường lối, chủ trương hội nhập kinh tế quốc tế thông qua các hiệp định thương mại tự do (FTA).

Thứ hai, FTA Index cũng khẳng định Việt Nam không phụ thuộc vào bất kỳ thị trường nào cả. “Chúng ta cần đa dạng hóa các thị trường và đặc biệt là với 17 FTA đã ký kết với hơn 60 đối tác. Đây là một cái cơ hội quan trọng” - ông Ngô Chung Khanh nhấn mạnh.

Thứ ba, FTA Index cũng góp phần khẳng định là Việt Nam tuân thủ các cam kết quốc tế, bao gồm các cam kết trong các FTA.

Thứ tư, FTA Index là động lực, thúc đẩy các địa phương cần phải tận dụng hơn nữa, tốt hơn nữa, hiệu quả hơn nữa các FTA hiện có

Cuối cùng, FTA Index ra đời đã khuyến khích các địa phương vào cuộc một cách chủ động, hiệu quả để giúp chúng ta tận dụng tối đa những cái dư địa từ các FTA.

Cùng chung quan điểm, ông Đậu Anh Tuấn - Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) nhìn nhận, FTA Index giúp đo lường mức độ thực thi và hưởng lợi từ các FTA ở cấp địa phương, từ đó tạo động lực đổi mới, đặc biệt trong khâu hỗ trợ doanh nghiệp.

Thông qua các FTA đã ký, hàng hóa Việt Nam hiện diện nhiều hơn tại các quốc gia trên thế giới

Cũng theo ông Tuấn, việc đàm phán ký kết 17 FTA là một nỗ lực rất lớn của Chính phủ, của các Bộ, ngành nhưng những nỗ lực này sẽ không có nhiều ý nghĩa nếu các doanh nghiệp, nền kinh tế Việt Nam không được thụ hưởng.

Chính vì vậy, ông Tuấn cho rằng, một ưu tiên trọng tâm hiện nay là khai thác, khai thác một cách hiệu quả các FTA đã ký kết.

“Bên cạnh công tác đàm phán FTA mới thì việc chú trọng khai thác FTA đã có là yếu tố rất quan trọng giúp địa phương, ngành hàng nâng cao năng lực thực thi FTA” - ông Đậu Anh Tuấn nhấn mạnh và cho rằng, để làm tốt công tác này, không chỉ vai trò của Chính phủ, của Bộ Công Thương mà còn có trách nhiệm của chính quyền các cấp, trong đó có chính quyền địa phương các tỉnh, thành phố.

…Để ‘nâng hạng’ hội nhập kinh tế địa phương

Việc chủ động đàm phán và ký kết rất nhiều FTA là nỗ lực quan trọng, đóng góp lớn vào tăng trưởng kinh tế. Hiện nay, kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước đã xấp xỉ 800 tỷ USD, và chắc chắn, Việt Nam sẽ sớm đạt, vượt kim ngạch xuất nhập khẩu 1.000 tỷ USD.

Như vậy, có thể khẳng định, các FTA đã mang lại cơ hội kinh doanh phát triển rất lớn cho Việt Nam và tới đây chúng ta phải tận dụng tốt hơn nữa các FTA để đưa hàng hóa Việt Nam xuất hiện nhiều hơn tại các quốc gia khác. Điều này giúp khẳng định vị thế nâng tầm hàng Việt Nam trên trường quốc tế.

Thực tế, người dân ở nhiều quốc gia trên thế giới chưa từng đến Việt Nam nhưng họ đã biết đến, thậm chí sử dụng hàng hóa Việt Nam, biết đến hình ảnh đất nước con người Việt Nam thông qua các FTA, các phương tiện truyền thông.

Tuy nhiên, tận dụng FTA là điều không dễ dàng. Theo Bộ Công Thương, hiện Việt Nam mới tận dụng được 30% cơ hội đem lại từ các FTA.

Nguyên nhân là mức độ quan tâm về FTA của các địa phương, doanh nghiệp chưa đồng đều. Nhiều doanh nghiệp, nhất là các doanh nghiệp vừa và nhỏ chưa am hiểu về FTA, trong khi công tác truyền thông, hướng dẫn còn hình thức.

Từ thực tế này, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, cần tăng cường vai trò của các hiệp hội ngành hàng và các thiết chế hỗ trợ doanh nghiệp tại địa phương để các FTA thật sự mang lại lợi ích cho cộng đồng doanh nghiệp.

Và FTA Index ra đời, được xem là bước đầu giúp nhận diện điểm mạnh, điểm yếu trong thực thi hội nhập của các tỉnh, thành phố.

Như Thủ tướng Phạm Minh Chính đã phát biểu trong Lễ công bố Bộ chỉ số FTA Index diễn ra hôm 8/4/2025: “Hội nhập không chỉ là “hoa hồng và thảm đỏ”, hội nhập có rất nhiều chông gai, hội nhập có rất nhiều khó khăn, đòi hỏi chúng ta phải nỗ lực, phải bắt kịp tiến cùng rồi phải vượt lên.

Hội nhập nhưng mà lại vẫn phải độc lập, vẫn phải tự chủ. Hội nhập nhưng mà không ỷ lại, không phụ thuộc vào bất cứ một đối tác nào, nhưng chúng ta cũng không chấp nhận phải hội nhập bằng mọi cách.

Hội nhập phải đứng lên từ cái bàn tay, khối óc, khung trời, cửa biển và mảnh đất của mình bằng cái giá trị cốt lõi của con người Việt Nam”.

Hiện thực hóa chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ cũng như góp phần giúp các tỉnh, thành phố nâng cao năng lực hội nhập, thực thi FTA, ông Ngô Chung Khanh cho rằng, trong thời gian tới, các tỉnh, thành phố tiếp tục triển khai các nhiệm vụ: tăng cường nhận thức và tuyên truyền về FTA; xây dựng kế hoạch hành động chi tiết; có các giải pháp hỗ trợ chuyên sâu; và cuối cùng là kết nối các mắt xích trong chuỗi sản xuất, xuất khẩu từ nông dân, doanh nghiệp đến ngân hàng, logistics và chính quyền.