FTA Index cần sự chung tay từ Trung ương đến địa phương

Tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã ký kết và thực thi 17 hiệp định thương mại tự do (FTA) với hầu hết các quốc gia, các nền kinh tế lớn trên thế giới, đưa Việt Nam trở thành một trong những nước dẫn đầu khu vực và thế giới về tham gia các khuôn khổ hợp tác kinh tế song phương và đa phương.

Việc thực thi có hiệu quả các FTA trong thời gian qua đã giúp tăng cường đan xen lợi ích, mở rộng, đa dạng thị trường, chuỗi cung ứng và sản phẩm xuất khẩu, tạo điều kiện cho hàng hóa Việt Nam từng bước hội nhập sâu hơn vào chuỗi sản xuất và cung ứng toàn cầu.

Cùng với đó, việc thực thi các FTA cũng góp phần thúc đẩy tăng trưởng kim ngạch xuất nhập khẩu và cải thiện cán cân thương mại theo hướng chuyển từ thâm hụt sang thặng dư liên tục trong nhiều năm. Trong đó năm 2024 là năm thứ 9 liên tiếp nước ta xuất siêu với mức thặng dư kỷ lục gần 25 tỷ USD giúp nâng cao dự trữ ngoại hối, ổn định tỷ giá và các chỉ số kinh tế vĩ mô, đóng góp quan trọng và tích cực vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Lãm rõ hơn về mức độ tận dụng FTA của các địa phương cũng như đánh giá nhận định về sự ra đời của Bộ chỉ số FTA Index, Báo Công Thương đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Minh Khôi - Viện Tony Blair vì sự thay đổi toàn cầu (TBI).

- Thưa ông, tính đến thời điểm hiện nay, Việt Nam đã tham gia 17 FTA, trở thành một trong những quốc gia tham gia nhiều khuôn khổ hợp tác trong khu vực và thế giới. Vậy ông có đánh giá gì về mức độ tận dụng FTA của các địa phương trong thời gian qua?

Ông Nguyễn Minh Khôi: Hiện nay, các địa phương đã và đang tận dụng tương đối tốt các FTA. Việc tận dụng FTA của các địa phương đóng góp chung vào kết quả tận dụng FTA của cả nước.

Các địa phương của Việt Nam tận dụng FTA ở mức khá, khoảng trên 30%. Nếu so với các nước trên thế giới, đặc biệt là các nước trong khu vực, ví dụ như Thái Lan trên 40%, hoặc một số quốc gia khác đạt 50%... thì không gian để doanh nghiệp, địa phương Việt Nam tận dụng FTA còn rất lớn.

Mức độ tận dụng FTA của các địa phương có sự khác nhau. Có nhiều địa phương tận dụng FTA tốt, rất tốt; nhưng có những địa phương còn đang ở phía sau, và cơ hội tận dụng FTA của các địa phương này còn rất lớn.

Trong thời gian tới, cần những giải pháp khắc phục đủ mạnh để giúp các doanh nghiệp, địa phương tận dụng hiệu quả các FTA đồng đều hơn nữa, cải thiện lợi ích từ các FTA mang lại.

- Vâng thưa ông, vừa qua, Bộ Công Thương đã phối hợp công bố Bộ chỉ số FTA Index đo lường mức độ thực thi tận dụng FTA của các địa phương. Ông nhìn nhận, đánh giá như thế nào về sự ra đời của Bộ chỉ số này?

Ông Nguyễn Minh Khôi: Có thể khẳng định, việc xây dựng và công bố Bộ chỉ số FTA Index của Bộ Công Thương là ý tưởng rất mới và sáng tạo. FTA Index tạo ra một bức tranh chung, giúp cho các địa phương nhìn được vị thế, nỗ lực và gia tăng tính cạnh tranh lành mạnh giữa các địa phương.

Các nước trên thế giới có những giải pháp, cơ chế khác nhau để thúc đẩy việc triển khai hiệu quả hơn các hiệp định thương mại tự do mà họ ký kết.

Nhưng chưa có một nước nào xây dựng một bộ chỉ số đồng bộ và có cấu trúc như Bộ chỉ số FTA Index mà Bộ Công Thương xây dựng để đánh giá và thúc đẩy các tỉnh, thành thực hiện tốt hơn nữa FTA; cùng đó việc xây dựng FTA Index cũng hỗ trợ cho các doanh nghiệp tận dụng tốt hơn những ưu đãi mà các hiệp định thương mại tự do mang lại.

- Vậy theo ông, trong thời gian tới, Bộ ngành, địa phương cần làm gì để triển khai tốt hơn Bộ chỉ số FTA Index?

Ông Nguyễn Minh Khôi: Ý tưởng xây dựng Bộ chỉ số FTA Index rất là mới và sáng tạo rồi. Thế nhưng để triển khai và đưa FTA Index vào thực tiễn cuộc sống thì cần có sự phối hợp giữa các tỉnh và giữa cấp tỉnh với Trung ương, các cơ quan bộ, ngành; cần có các chính sách để những cam kết, những hiệu quả của các ưu đãi từ các hiệp định thương mại tự do ngay lập tức chuyển thành lợi ích mà các doanh nghiệp, các địa phương có thể tận dụng được.

Trước hết, sự phối hợp giữa các cơ quan, địa phương với Bộ Công Thương - nơi khởi nguồn ý tưởng xây dựng Bộ chỉ số FTA Index.

Thứ hai, sự phối hợp tại địa phương mình; tức là hỗ trợ, lắng nghe các ý kiến của doanh nghiệp, tìm hiểu những khó khăn mà doanh nghiệp đang gặp phải để từ đó thúc đẩy hỗ trợ của các địa phương đối với các doanh nghiệp một cách trúng, đúng.

Các giải pháp phối hợp, hỗ trợ doanh nghiệp hiệu quả cũng sẽ mang lại hình ảnh tốt cho địa phương, cải thiện vị trí xếp hạng của địa phương trong việc tận dụng FTA, trong bức toàn cảnh của FTA Index.

- Ông có khuyến nghị gì đối với Bộ Công Thương trong việc vận hành FTA Index cũng như khuyến nghị với địa phương, doanh nghiệp trong việc thực thi FTA?

Ông Nguyễn Minh Khôi: Việc phối hợp là cái yếu tố quan trọng nhất.

Phối hợp giữa Bộ Công Thương với các cơ quan, địa phương; phối hợp giữa các cơ quan, địa phương với các doanh nghiệp và sự phối hợp giữa các địa phương với nhau.

Trên thực tế, trong hoạt động xuất khẩu, không chỉ một doanh nghiệp, một địa phương làm được mà liên quan đến cả chuỗi doanh nghiệp cung ứng sản phẩm, dịch vụ, liên quan đến nhiều địa phương...

“Muốn đi nhanh thì đi một mình, muốn đi xa thì đi cùng nhau”, vì vậy, sự phối hợp liên kết giữa các chủ thể tham gia là điều cần thiết hơn bao giờ hết.

- Vâng, xin cảm ơn những chia sẻ từ ông!.